[*]GIỚI THIỆU VỀ THÀNH PHẦN DẦU

Dầu mỏ và khí đốt là những hydrocacbon, có thành phần cơ bản là C và H. Từ thành phần dầu đến thành phần khí, hàm lượng H tăng dần. Tỉ lệ C/H được xem là một chỉ tiêu đặc trưng của thành phần dầu thô, vì tỉ lệ này tăng theo tỉ trọng dầu. Ngoài hydrocacbon, trong dầu thô còn thường xuyên có các nguyên tố N, O, S và một số kim loại khác ở dạng vi lượng.

Khoảng nhiệt độ sôi của các sản phẩm dầu mỏ trong chưng cất phân đoạn trong điều kiện áp suất khí quyển tính theo độ C là:

[*]Xăng ête: 40-70°C (được sử dụng như là dung môi)

[*]Xăng nhẹ: 60-100°C (nhiên liệu cho ô tô)

[*]Xăng nặng: 100-150°C (nhiên liệu cho ô tô)

[*]Dầu hỏa nhẹ: 120-150°C (nhiên liệu và dung môi trong gia đình)

[*]Dầu hỏa: 150-300°C (nhiên liệu )

[*]Dầu điêzen: 250-350°C (nhiên liệu cho động cơ điêzen/dầu sưởi)

[*]Dầu bôi trơn: > 300°C (dầu bôi trơn động cơ)

[*]Các thành phần khác: hắc ín, nhựa đường, các nhiên liệu khác

Bốn tổ phần hydrocacbon cơ bản trong thành phần dầu thô là: parafin, naften, hợp chất thơm (Aromatic) và acetylen, ngoài ra còn có resin (nhựa) cùng asphat.

[*]Parafin (nhóm alkan)

Đây là hydrocacbua no, công thức tổng quát là Cn H2n +2. Parafin là thành phần chính của khí và là thành phần quan trọng trong xăng nhẹ và dầu lửa. Phản ứng hóa học chủ yếu là phản ứng thay thế. Khi dầu có >75% nhóm alkan được gọi là dầu parafinic. Theo cấu trúc này thì dây hydrocacbon, nhóm parafin được chia làm hai phụ nhóm: Phụ nhóm dây thẳng và phụ nhóm phân nhánh.

[*]Naften:

Còn gọi là cycloalkan, là hydrocacbon no, ở dạng vòng; có công thức tổng quát là CnH2n, chủ yếu ở dạng rắn, phản ứng hóa học tương tự nhóm alkan. Nhóm naften phổ biến là loại vòng 5 và vòng 6. C5H10 và C6H12 là dạng phổ biến nhất của nhóm. C3H6 và C4H8 là sản phẩm nhân tạo, không tồn tại trong tự nhiên. Trong dầu thô thường chứa khoảng 60% hydrocacbon no. Dầu có chứa trên 75% naften được gọi là dầu naftenic như ở một số vùng ở Mexico.

[TABLE="align: right"]

Hình 1 - Anthracen

Thuộc tính

Tỷ trọng và pha

1,099 g/ml, rắn

Nhiệt độ nóng chảy

217,5 °C

Nhiệt độ sôi

340 °C

[*]Nhóm Aromatic:

Hydrocacbua thơm có công thức tổng quát là CnH2n-6. Đây là hydrocacbon chưa bão hòa (trong công thức có nối đôi hay nối ba), dạng phổ biến và đơn giản nhất là benzen. Dạng phối hợp của nhóm parafin là alkyl bezen. Các vòng có thể liến kết nhau ở dạng dây thẳng naftalen (2 vòng). Phản ứng hóa học thường gặp là phản ứng trùng hợp. Nhóm Aromatic dễ bị oxy hóa và dễ tác dụng với H2SO4. Hydrocacbon nhóm Aromatic ở dạng lỏng trong điều kiện nhiệt độ áp suất bình thường.

Trong dầu nhẹ, trừ dầu thô Borneo hàm lượng nhóm Aromatic rất thấp (< = 10%), trong dầu nặng chúng chiếm tỉ lệ cao hơn, thường > 30 %. Nhóm này là nguyên liệu chưng cất ra xăng chống nổ, có chỉ số octan cao. Ngoài ra chúng còn thường được dùng trong công nghiệp hóa (sản xuất chất dẻo, dung môi, hợp chất thơm