Tiểu luận dài 15 trang: Quyền sử dụng đất của vợ chồng và việc giải quyết các tranh chấp giữa vợ chồng liên quan đến quyền sử dụng đất

MỞ ĐẦU

Trong quan hệ hôn nhân, quyền sử dụng đất là một loại tài sản mang tính chất đặc biệt, thường có giá trị thực tế và giá trị sử dụng lớn nhất, có ý nghĩa nhất trong khối tài sản chung của vợ chồng nên tranh chấp về quyền sử dụng đất giữa vợ, chồng diễn ra rất phổ biến về số lượng và phức tạp về nội dung.

Quyền sử dụng đất của vợ chồng có thể hiểu là quyền khai thác các thuộc tính có ích từ đất nhằm thỏa mãn nhu cầu của cả vợ và chồng trong trường hợp quyền sử dụng đất này là tài sản chung; hoặc của riêng một bên vợ hoặc chồng nếu đó là tài sản riêng trong thời hạn giao đất, cho thuê đất.

Các tranh chấp liên quan đến quyền sử dụng đất giữa vợ, chồng là loại việc có nhiều khó khăn, phức tạp, Tòa án các cấp đã có nhiều cố gắng để đạt được những tiến bộ về chất lượng xét xử và số lượng án được giải quyết.Tuy nhiên, việc giải quyết gặp nhiều khó khăn, chậm trễ, nhiều vụ phải xét xử nhiều lần do không có những quy định điều chỉnh một cách cụ thể, rõ ràng.

Bài viết của em nêu ra một số những đánh giá, nhận xét và hướng hoàn thiện về quyền sử dụng đất của vợ chồng và việc giải quyết các tranh chấp giữa vợ chồng liên quan đến quyền sử dụng đất.

I. Quyền sử dụng đất của vợ chồng

1. Khái niệm quyền sử dụng đất của vợ chồng :

Theo cuốn Từ điển Luật học về Luật đất đai thì : “Quyền sử dụng đất của tổ chức, hộ gia đình, cá nhân là quyền khai thác các thuộc tính có ích từ đất nhằm thỏa mãn nhu cầu của người sử dụng đất trong thời hạn giao đất, cho thuê đất. Quyền sử dụng đất là một dạng của quyền tài sản nhưng nó có giá trị pháp lý khác hẳn quyền sử dụng tài sản. Quyền sử dụng đất bao gồm năm quyền là : quyền chuyển đổi, quyền chuyển nhượng, quyền cho thuê, quyền thế chấp và quyền để lại thừa kế. Người được giao quyền sử dụng đất thực hiện năm quyền nói trên của mình thông qua hợp đồng dân sự được quy định trong bộ luật dân sự và pháp luật về đất đai.”

Bên cạnh đó, Điều 163 Bộ luật dân sự năm 2005 quy định :

“Tài sản bao gồm vật, tiền, giấy tờ có giá và các quyền tài sản.”

Ở nước ta, đất đai thuộc sở hữu toàn dân do Nhà nước là đại diện chủ sở hữu. Tuy nhiên, Nhà nước trao quyền sử dụng đất cho các đối tượng có nhu cầu sử dụng đất bằng quyết định hành chính hoặc bằng hợp đồng. Quyền sử dụng đất mà nhà nước trao cho người dân chính là quyền tài sản của họ; do đó, quyền sử dụng đất cũng là một loại tài sản theo quy định tại điều 163 Bộ luật Dân sự.

Cụ thể hơn, tại Điều 688 Bộ luật dân sự quy định về căn cứ xác lập quyền sử dụng đất :

“1. Đất đai thuộc hình thức sở hữu nhà nước, do Chính phủ thống nhất quản lý.

2. Quyền sử dụng đất của cá nhân, pháp nhân, hộ gia đình, chủ thể khác được xác lập do Nhà nước giao đất, cho thuê đất hoặc công nhận quyền sử dụng đất.

3. Quyền sử dụng đất của cá nhân, pháp nhân, hộ gia đình, chủ thể khác cũng được xác lập do người khác chuyển quyền sử dụng đất phù hợp với quy định của Bộ luật này và pháp luật về đất đai.”

Thực chất, trong quan hệ hôn nhân, quyền sử dụng đất củng là một loại tài sản riêng của vợ, chồng hoặc tài sản chung của vợ chồng.

Vậy quyền sử dụng đất của vợ chồng là quyền khai thác các thuộc tính có ích từ đất nhằm thỏa mãn nhu cầu của cả vợ và chồng trong trường hợp quyền sử dụng đất này là tài sản chung; hoặc của riêng một bên vợ hoặc chồng nếu đó là tài sản riêng trong thời hạn giao đất, cho thuê đất.

2. Xác định quyền sử dụng đất riêng, quyền sử dụng đất chung của vợ chồng :

a/ Quyền sử dụng đất riêng của một bên vợ hoặc chồng :

Trước khi kết hôn, hai bên nam nữ chưa phải là vợ chồng của nhau trước pháp luật. Theo tính chất nghề nghiệp, công việc, các tài sản do họ tạo ra, thu nhập do lao động, hoạt động sản xuất kinh doanh v