CHƯƠNG I

MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG VỀ

TỔ CHỨC CÔNG TÁC KẾ TOÁN GIÁ THÀNH VÀ PHÂN TÍCH

GIÁ THÀNH SẢN PHẨM TRONG CÁC DOANH NGHIỆP SẢN XUẤT

1.1. Một số vấn đề lý luận chung về giá thành và tổ chức công tác kế toán tính giá thành sản phẩm trong các doanh nghiệp sản xuất:

1.1.1. Khái niệm, bản chất và phân loại giá thành sản phẩm:

Trong bất kỳ doanh nghiệp sản xuất nào, muốn tiến hành hoạt động sản xuất , chế tạo sản phẩm, thực hiện công việc, lao vụ thì doanh nghiệp đều phải bỏ ra những khoản chi phí nhất định, gọi là chi phí sản xuất. Nói cách khác, chi phí sản xuất là biểu hiện bằng tiền toàn bộ hao phí về lao động sống, lao động vật hóa và các chi phí cần thiết khác mà doanh nghiệp phải chi ra trong quá trình sản xuất, trong một thời kỳ nhất định. Khi những sản phẩm, công việc, lao vụ đã hoàn thành, doanh nghiệp cần phải tính được những chi phí sản xuất phải bỏ ra để sản xuất ra chúng, tức là doanh nghiệp phải xác định giá thành của chúng.

Giá thành sản phẩm (công việc, lao vụ) là chi phí sản xuất tính cho một khối lượng hoặc một đơn vị sản phẩm (công việc, lao vụ) do doanh nghiệp sản xuất đã hoàn thành.

Giá thành sản phẩm là một chỉ tiêu kinh tế tổng hợp, phản ánh kết quả sử dụng tài sản, vật tư, lao động và tiền vốn trong quá trình sản xuất, cũng như tính đúng đắn của các giải pháp tổ chức, kinh tế, kỹ thuật và công nghệ mà doanh nghiệp đã sử dụng nhằm nâng cao năng suất lao động, chất lượng sản xuất, hạ thấp chi phí và tăng lợi nhuận cho doanh nghiệp.

Từ khái niệm trên ta có thể thấy giá thành sản phẩm luôn chứa đựng hai mặt khác nhau, vốn có bên trong của nó đó là: chi phí sản xuất đã chi ra và lượng giá trị thu được cấu thành trong khối lượng sản phẩm, công việc, lao vụ đã hoàn thành. Như vậy, bản chất của giá thành sản phẩm là sự chuyển dịch của các yếu tố chi phí vào những sản phẩm, công việc, lao vụ nhất định đã hoàn thành.

* Khi nghiên cứu về giá thành sản phẩm ta cũng cần phải phân biệt giữa hai khái niệm chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm.Về bản chất, chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm đều là các hao phí về lao động sống, lao động vật hóa và các khoản chi phí khác dùng cho sản xuất. Tuy nhiên, chúng cũng có những điểm khác nhau sau:

- Xét về mặt phạm vi: Chi phí sản xuất chỉ tính những chi phí sản xuất phát sinh trong một kỳ nhất định (tháng, quý, năm) còn giá thành sản phẩm là chỉ giới hạn số chi phí sản xuất liên quan đến khối lượng sản phẩm, dịch vụ hoàn thành.

- Xét về mặt lượng: Chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm có thể khác nhau khi có sản phẩm sản xuất dở dang đầu kỳ hoặc cuối kỳ. Khi đó, chi phí sản xuất bao gồm toàn bộ chi phí sản xuất sản phẩm hoàn thành và sản phẩm sản xuất dở dang, tính trong một kỳ; còn giá thành sản phẩm chỉ bao gồm chi phí liên quan đến sản phẩm hoàn thành , nó gồm cả một phần chi phí kỳ trước chuyển sang (chi phí về sản phẩm làm dở đầu kỳ), không bao gồm chi phí sản xuất dở dang cuối kỳ, ngoài ra nó có thể bao gồm một phần chi phí thực tế đã phát sinh được phân bổ kỳ này (chi phí trả trước), hoặc một phần chi phí sẽ phát sinh ở những kỳ sau nhưng đã ghi nhận là chi phí của kỳ này(chi phí phải trả). Mối quan hệ giữa chi phí sản xuất và giá thành được thể hiện thông qua công thức sau:

Z = DDK + C - DCK

Trong đó: Z : Tổng giá thành sản phẩm

DDK : Trị giá sản phẩm làm dở đầu kỳ

DCK :Trị giá sản phẩm làm dở cuối kỳ

C : Tổng chi phí sản xuất phát sinh trong kỳ

Từ công thức trên, ta thấy Z = C khi DDK = DCK = 0

* Để đáp ứng yêu cầu quản lý, hạch toán và kế hoạch hóa giá thành sản phẩm cũng như việc xác định giá bán và xác định hiệu quả kinh tế của hoạt động sản xuất thì cần phải phân loại giá thành theo một số tiêu thức sau:

+ Phân loại giá thành theo cơ sở số liệu và thời điểm tính giá thành:

- Giá thành kế hoạch.

- Giá thành định mức.

- Giá thành thực tế.