LỜI MỞ ĐẦU

Nguồn tài nguyên thiên nhiên (rừng và đất) trong những năm vừa qua tại Lào đang có nguy cơ bị cạn kiệt do nhiều nguyên nhân khác nhau. Độ che phủ rừng của Lào giảm từ 67% xuống còn 47% tại thời điểm năm 1989.

Chương trình giao đất giao rừng nhằm đảm bảo quyền của người dân trong quản lý, bảo vệ và sử dụng nguồn tài nguyên thiên nhiên (đất và nước) đã được Nhà nước Lào thực hiện từ thập niên 90 đến nay. Tuy nhiên, trên thực tế cho thấy phương pháp tiếp cận của những chương trình này thiếu sự phù hợp để huy động sự tham gia của người dân trong suốt quá trình. Kết cục là, người dân không phải là chủ nhân của chính những hoạt động của mình. Tài nguyên thiên nhiên, mặc dù trên giấy tờ đã có chủ, vẫn chưa thật sự được quản lý một cách có hiệu quả trên thực tế.

Ngoài ra, các Chương trình giao đất giao rừng còn thiếu nghiên cứu kỹ lưỡng những giá trị của cộng đồng như các qui định trong luật tục của cộng đồng trong quản lý và qui hoạch sử dụng các dạng tài nguyên thiên nhiên. Điều này dẫn đến tình trạng, sau khi kết thúc chương trình, tài nguyên thiên nhiên vẫn không được quản lý và sử dụng một cách có hiệu quả.

Chương trình giao đất giao rừng tại bản Lóng Lăn, huyện Luangprabang, tỉnh Luangprabang, Lào được thực hiện bởi sự hỗ trợ, tư vấn của Chương trình CHESH tại Lào từ đầu năm 2004 đến nay. Chương trình này đã phát huy một cách tối đa có hiệu quả sự tham gia của người dân vào trong mọi hoạt động. Ngoài ra, chương trình còn nghiên cứu, kế thừa và lồng ghép những kiến thức của người dân, các giá trị của cộng đồng (ví dụ, luật tục truyền thống...) trong cả quá trình từ việc đào tạo thực hành các kiến thức về luật tài nguyên thiên nhiên, giao đất trên thực địa, giải quyết các vướng mắc về đất đai, xây dựng các loại bản đồ (hiện trạng, qui hoạch), xây dựng qui chế cộng đồng trong quản lý, sử dụng tài nguyên thiên nhiên và qui chế cộng đồng trong quản lý, sử dụng tài nguyên thiên nhiên và qui hoạch sử dụng đất. Vai trò của người dân được xem như chủ đạo trong mọi hoạt động của chương trình. Những giá trị về kiến thức bản địa và qui chế cộng đồng được xem như là phương pháp luận tiếp cận của chương trình nhằm đảm bảo quyền của người dân và quản lý bền vững nguồn tài nguyên thiên nhiên.

Nghiên cứu này tập trung về phương pháp tiếp cận của chương trình giao đất giao rừng trong việc phát huy sự tham gia của người dân trong xây dựng qui chế cộng đồng về việc quản lý tài nguyên thiên nhiên tại bản Lóng Lăn. Đồng thời, nghiên cứu cũng đi tìm hiểu mối quan hệ giữa sự tham gia của người dân trong xây dựng qui chế cộng đồng với tính hiệu quả và ảnh hưởng ban đầu của phương pháp này trong việc đóng góp vào quản lý nguồn tài nguyên thiên nhiên của bản, vào các chính sách quản lý tài nguyên thiên nhiên của địa phương.

Nội dung chuyên đề bao gồm 3 chương chính sau đây:

Chương I: Lý luận về sự tham gia của cộng đồng trong quản lý TNTN.

Chương II: Sự tham gia xây dựng quy chế cộng đồng về quản lý TNTN tại bản Lóng Lăn.

Chương III: Những bài học rút ra và đề xuất nhằm duy trì sự tham gia của người dân trong quản lý TNTN.

Do thời gian thực tập và nghiên cứu không nhiều. Đồng thời kinh nghiệm tổng hợp, thu thập, phân tích…còn hạn có nhiều hạn chế nên nội dung Chuyên đề tốt nghiệp chưa được sâu sắc. Kính mong các thầy cô giáo xem xét và đóng góp ý kiến để bài viết được hoàn thiện hơn.