1. Lý do chọn đề tài

Đất nước Việt Nam tự hào đã sản sinh ra Hồ Chí Minh, một danh nhân

văn hóa thế giới, một anh hùng giải phóng dân tộc, một vị lãnh tụ vĩ đại của

cách mạng Việt Nam, Người sáng lập và rèn luyện Đảng Cộng sản Việt Nam.

Hồ Chí Minh, người đã đưa con thuyền cách mạng Việt Nam vượt qua bao

sóng gió thác ghềnh, giành hết thắng lợi này đến thắng lợi khác. Đó là kết quả

của quá trình kế thừa và vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin vào hoàn

cảnh xã hội Việt Nam. Ở góc độ triết học, Người đã tiếp thu chủ nghĩa duy vật

biện chứng đặc biệt là phương pháp biện chứng; lấy nó làm nền tảng tư duy và

chỉ đạo hoạt động thực tiễn của mình. Điều đó được biểu hiện đặc sắc trong

quá trình Người lãnh đạo cuộc đấu tranh chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ

ở nước ta.

Như chúng ta đã biết, tư tưởng của Hồ Chí Minh rất phong phú và rất

sâu sắc trên nhiều lĩnh vực, nhưng trong lĩnh vực đấu tranh cách mạng thể hiện

đầy đủ nhất, độc đáo nhất là sự vận dụng sáng tạo phương pháp biện chứng

mác-xít, nó được thể hiện đầy đủ bản lĩnh và nghệ thuật của một nhà tư tưởng,

nhà quân sự lỗi lạc. Với Hồ Chí Minh, độc lập, tự do là giá trị cao quý nhất mà

Người mong muốn đạt được và là khao khát cháy bỏng suốt cuộc đời của

Người. Chính khát khao đó là động lực thôi thúc Người ra đi tìm đường cứu

nước với hành trình ngót 30 năm gian khổ ở nước ngoài và gần 30 năm trực

tiếp lãnh đạo cách mạng Việt Nam. Người nói: “Tôi chỉ có một ham muốn,

ham muốn tột bậc là làm sao cho nước ta được hoàn toàn độc lập, đồng bào ta

ai cũng có cơm ăn áo mặc, ai cũng được học hành” [12;42].

Trong giai đoạn hiện nay, tình hình thế giới đang diễn ra hết sức phức

tạp. Việt Nam không nằm ngoài bối cảnh chung đó. Thực tiễn này đòi hỏi mỗi

chúng ta, nhất là những nhà lãnh đạo phải thực sự bình tĩnh, bản lĩnh và có

phương pháp tư duy biện chứng đúng đắn để lãnh đạo sự nghiệp đổi mới, đưa

đất nước thoát khỏi tình trạng nghèo nàn, lạc hậu và phát triển đúng hướng là

vấn đề có ý nghĩa quan trọng.

Trong Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ

nghĩa xã hội, Đảng ta đề ra một trong những phương hướng cơ bản là “Tiến

hành cách mạng xã hội chủ nghĩa trên lĩnh vực tư tưởng và văn hóa làm cho

NHD: Ts. Võ Văn Thắng Trang 1

Khoá luận tốt nghiệp ngành DGCT Nguyễn Thị Kim

Hồng

thế giới quan Mác - Lênin và tư tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh giữ vị trí chủ

đạo trong đời sống tinh thần của xã hội” [11;71]. Trong Văn kiện Đại hội Đại

biểu toàn quốc lần thứ X, Đảng ta cũng đã xác định: “kiên định chủ nghĩa

Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã

hội, vận dụng và phát triển sáng tạo trong thực tiễn hoạt động của

Đảng”[24;49]. Qua đó, chúng ta thấy rằng, Chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng

Hồ Chí Minh chiếm vị trí hết sức quan trọng trong sự nghiệp xây dựng đất

nước hiện nay.

Là sinh viên chuyên ngành Giáo dục chính trị, tôi nhận thấy nhiệm vụ kế

thừa và phát huy những chân giá trị trong tư tưởng Hồ Chí Minh là rất cần

thiết. Để làm được điều đó, tôi muốn góp phần vào việc nghiên cứu một mảng

nhỏ trong hệ thống tư tưởng Hồ Chí Minh với hy vọng góp phần làm sáng tỏ

và khẳng định giá trị trong việc vận dụng phương pháp của Người, đó là vấn

đề vận dụng phương pháp biện chứng trong việc lãnh đạo cuộc đấu tranh

chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ ở nước ta. Đó là lý do để tác giả chọn vấn

đề này để nghiên cứu.

PHẦN MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài .Trang 1

2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu .2

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu . 3

4. Phương pháp nghiên cứu . 3

5. Đóng góp của khóa luận 4

6. Kết cấu khóa luận 4

PHẦN NỘI DUNG

CHƯƠNG 1

PHƯƠNG PHÁP BIỆN CHỨNG VÀ MỘT SỐ NGUYÊN TẮC CƠ BẢN

CỦA PHƯƠNG PHÁP BIỆN CHỨNG

1.1. Phương pháp và phương pháp biện chứng

1.1.1. Phương pháp và phân loại phương pháp 5

1.1.2. Phương pháp biện chứng và vai trò của phương pháp biện

chứng

1.1.2.1. Phương pháp biện chứng 7

1.1.2.2. Lịch sử phương pháp biện chứng .9

1.1.2.3. Vai trò của phương pháp biện chứng . 10

1.2. Một số nguyên tắc cơ bản của phương pháp biện chứng

1.2.1. Nguyên tắc phản ánh 14

1.2.2. Nguyên tắc năng động 16

1.2.3. Nguyên tắc toàn diện 17

1.2.4. Nguyên tắc lịch sử 19

1.2.5. Nguyên tắc mâu thuẫn 20

1.2.6. Nguyên tắc phủ định biện chứng 21

CHƯƠNG 2

HỒ CHÍ MINH VẬN DỤNG SÁNG TẠO

PHƯƠNG PHÁP BIỆN CHỨNG TRONG LÃNH ĐẠO

CUỘC ĐẤU TRANH CHỐNG THỰC DÂN PHÁP VÀ ĐẾ QUỐC MỸ

Ở VIỆT NAM

2.1. Hồ Chí Minh vận dụng sáng tạo phương pháp biện chứng trong lãnh đạo

cuộc đấu tranh chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ ở Việt Nam 23

2.1.1. Xuất phát từ thực tế Việt Nam mà đề ra phương pháp, cách làm thích

hợp .27

2.1.2. Có quan điểm toàn diện trong việc xem xét, giải quyết các vấn đề

của cách mạng

2.1.2.1. Đánh giá kẻ thù từ nhiều mặt để tìm ra bản chất của chúng .32

2.1.2.2. Huy động sức mạnh toàn dân tộc, đánh địch với mọi qui mô,

mọi cách thức, mọi phương tiện . .34

2.1.2.3. Tranh thủ tất cả yếu tố nhằm đảm bảo cách mạng thắng lợi37

2.1.2.4. Có cách nhìn biện chứng giữa thời, thế và lực trong một cuộc

cách mạng 40

2.1.3. Linh hoạt, mềm dẻo ứng phó kịp thời với từng hoàn cảnh lịch sử

cụ thể

2.1.3.1. Dĩ bất biến, ứng vạn biến 43

2.1.3.2. Linh hoạt, mềm dẻo sử dụng sách lược tác chiến phù hợp . 44

2.1.4. Phân tích và giải quyết đúng mâu thuẫn của ta và mâu thuẫn của

địch, đưa cách mạng tiến lên . 46

2.1.5. Xem xét vấn đề của cách mạng trong sự vận động, phát triển không

ngừng .48

2.2. Giá trị của phương pháp biện chứng mà Hồ Chí Minh vận dụng trong giai

đoạn hiện nay .50

KẾT LUẬN 5