Cân đối ngân sách nhà nước Việt Nam trong nền kinh tế thị trường

Tác giả: Bùi Thị Mai, Hoài

Từ khóa: Cân đối

Ngân sách

Nhà nước

Kinh tế

Thị trường

Việt Nam

Ngày phát hành: 12-Mar-2008

Nhà xuất bản: Bộ Giáo Dục và Đào Tạo - Trường Đại Học Kinh Tế TP.HCM

Series/Report no.: TP.HCM

2007

MỤC LỤC

Trang

Trang phụ bìa

Lời cam đoan

Mục lục

Danh mục các chữ viết tắt

Danh mục các bảng

Danh mục các hình và sơ đồ

Mở đầu

Chương 1:

TỔNG QUAN VỀ CÂN ĐỐI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC

1.1. CÂN ĐỐI NSNN VÀ CÁC HỌC THUYẾT VỀ CÂN ĐỐI NGÂN

SÁCH NHÀ NƯỚC . 4

1.1.1. Khái niệm và đặc điểm cân đối ngân sách nhà nước 4

1.1.2. Các học thuyết về cân đối ngân sách nhà nước . 9

1.2. CÁC NỘI DUNG CƠ BẢN TRONG QUÁ TRÌNH CÂN ĐỐI NGÂN

SÁCH NHÀ NƯỚC . 15

1.2.1. Kỷ luật [URL="/tai-chinh-thue/"]tài chính tổng thể, phân bổ và sử dụng nguồn lực hiệu quả . 15

1.2.2. Phân cấp quản lý ngân sách nhà nước để đảm bảo cân đối trong hệ

thống ngân sách nhà nước . 18

1.2.3. Bội chi ngân sách nhà nước 25

1.3. VAI TRÒ CỦA CÂN ĐỐI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC 42

1.3.1. Cân đối ngân sách nhà nước góp phần ổn định kinh tế vĩ mô 42

1.3.2. Cân đối ngân sách nhà nước góp phần điều chỉnh chu kỳ kinh tế 43

1.3.3. Cân đối ngân sách nhà nước góp phần phân bổ, sử dụng nguồn lực tài

chính có hiệu quả . 46

1.4. KINH NGHIỆM VỀ CÂN ĐỐI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC Ở MỘT SỐ

QUỐC GIA TRÊN THẾ GIỚI . 47

1.4.1. Cân đối ngân sách nhà nước ở một số quốc gia trên thế giới . 47

1.4.2. Các bài học kinh nghiệm . 59

Chương 2:

THỰC TRẠNG CÂN ĐỐI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

TỪ NĂM 1991 ĐẾN NAY

2.1. KHÁI QUÁT TÌNH HÌNH KINH TẾ – XÃ HỘI VIỆT NAM GIAI

ĐOẠN 1991 - 2006 64

2.2. THỰC TRẠNG CÂN ĐỐI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC VIỆT NAM TỪ

1991 ĐẾN NAY. 67

2.2.1. Giai đoạn trước khi có luật ngân sách nhà nước (1991-1996) . 68

2.2.2. Giai đoạn từ khi có Luật ngân sách nhà nước đến nay 75

2.3. ĐÁNH GIÁ ƯU NHƯỢC ĐIỂM CÂN ĐỐI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC VIỆT

NAM TỪ 1991 ĐẾN NAY . 112

2.3.1. Những ưu điểm 112

2.3.2. Những nhược điểm 114

Chương 3:

HOÀN THIỆN CÂN ĐỐI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

TRONG NỀN KINH TẾ THỊ TRƯỜNG

3.1. ĐỊNH HƯỚNG CƠ BẢN VỀ CÂN ĐỐI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC VIỆT

NAM BỀN VỮNG 123

3.1.1.Bối cảnh . 123

3.1.2. Định hướng cân đối ngân sách nhà nước bền vững 125

3.1.3.Thuận lợi và thách thức . 130

3.2. MỤC TIÊU VÀ QUAN ĐIỂM CÂN ĐỐI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC

VIỆT NAM 133

3.2.1. Mục tiêu 133

3.2.2. Quan điểm . 135

3.3. CÁC GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÂN ĐỐI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC

VIỆT NAM TRONG NỀN KINH TẾ THỊ TRƯỜNG . 139

3.3.1. Các giải pháp mang tính kinh tế để đảm bảo cân đối ngân sách

nhà nước bền vững . 139

3.3.2 . Các giải pháp tài chính nhằm đảm bảo cân đối ngân sách nhà

nước bền vững 145

3.4 . CÁC GIẢI PHÁP HỖ TRỢ 178

3.4.1. Cải cách [URL="/hanh-chinh/"]hành chính công và nâng cao năng lực quản lý của Chính

phủ 178

3.4.2. Hoàn thiện [URL="/moi-truong/"]môi trường pháp lý tài chính . . 179

3.4.3. Phát triển hệ thống thông tin quản lý và hệ thống [URL="/ke-toan/"]kế toán công . 180

3.4.4. Đổi mới cơ chế quản lý các quỹ, các định chế tài chính Nhà nước

ngoài ngân sách . 181

KẾT LUẬN . 183

DANH MỤC CÔNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ 185

TÀI LIỆU THAM KHẢO . 186

PHỤ LỤC

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 1.1: Những kịch bản trong khuôn khổ trung hạn về nợ công của

Thailand . 58

Bảng 1.2: Các chỉ tiêu dự toán của Thailand 58

Bảng 2.1: Tình hình thu NSNN 1991 – 1996 68

Bảng 2.2: Tình hình chi NSNN 1991 – 1996 . 70

Bảng 2.3: Cân đối NSNN giai đoạn 1991 – 1996 . 73

Bảng 2.4: Thu NSNN trên GDP 1998 – 2003 . 82

Bảng 2.5: Chi đầu tư phát triển và chi thường xuyên của NSNN . 85

Bảng 2.6: Cơ cấu chi đầu tư phát triển 1997 – 2006 . 86

Bảng 2.7: Phân phối vốn đầu tư của khu vực công và tư . 93

Bảng 2.8: Aûnh hưởng giá xăng dầu thế giới đến chi phí đầu vào năm 2005

của các ngành . 101

Bảng 2.9: Aûnh hưởng biến động giá xăng dầu đến thu – chi NSNN 2004,

2005. . 101

Bảng 2.10a: Vay trong nước để bù đắp bội chi 103

Bảng 2.10b: Tình hình giải ngân ODA và tình hình vay nước ngoài để bù đắp

bội chi 105

Bảng 2.10c: Vay nước ngoài bù đắp bội chi, chênh lệch giữa dự toán và

quyết toán 106

Bảng 2.11: Vay nợ thuần của Chính phủ 107

Bảng 2.12: Nợ của doanh nghiệp được Chính phủ bảo lãnh 108

Bảng 2.13: Các chỉ tiêu đánh giá nợ công của Việt nam . 108

Bảng 3.1: Dự báo tình hình cân đối NSNN 2006 – 2010 . 130

Bảng 3.2: Mức độ phân cấp thu NSNN 157

Bảng 3.3: Nguồn tự thu của NSĐP . 158

DANH MỤC CÁC HÌNH

Hình 1.1: Chu kỳ kinh tế . 43

Hình 2.1: Đóng góp của KVKTDD vào NSNN và GDP . 69

Hình 2.2: Chênh lệch chi thường xuyên – thu trong nước 71

Hình 2.3: Quy mô chi NSTW và NSĐP 1991 – 1996 . 72

Hình 2.4: Nguồn bù đắp bội chi NSNN 1991 – 1996 74

Hình 2.5: Cân đối NSNN 1997 – 2006 77

Hình 2.6: Tỷ trọng các loại thu thuế trong tổng thu thuế 81

Hình 2.7: Mức độ phụ thuộc của NSNN vào hoạt động kinh tế đối ngoại . 83

Hình 2.8: Qui mô chi NSTW và NSĐP 1996 – 2005 90

Hình 2.9: Xác định bội chi NSNN VN theo 2 cách tính 99

Hình 2.10: Bù đắp bội chi NSNN 106

Hình 2.11: Tỷ lệ phần trăm chi trả lãi trong chi thường xuyên 107

Sơ đồ 3.1: Mối liên kết giữa chính sách, lập kế hoạch và lập ngân sách

trong MTEF . 153

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

ASEAN: Hiệp hội các nước Đông Nam Á

AFTA: Khu vực tự do mậu dịch các nước Đông Nam Á

ALM: Mô hình quản lý nợ – tài sản

BIS: [URL="/ngan-hang/"]Ngân Hàng Thanh Toán Quốc Tế

CNH – HĐH: Công nghiệp hóa - hiện đại hóa

DNNN: Doanh nghiệp Nhà nước

DNXD: Doanh nghiệp xăng dầu

DN: Doanh nghiệp

GDP: Tổng sản phẩm quốc nội

NHNN: Ngân Hàng Nhà Nước

NSNN: NSNN

NSTW: Ngân sách trung ương

NSĐP: Ngân sách địa phương

TW: Trung ương

ĐP: Địa phương

KVKTDD: Khu vực kinh tế dân doanh

ODA: Nguồn vốn hỗ trợ phát triển chính thức

XDCB: [URL="/xay-dung-kien-truc/"]Xây dựng cơ bản

WB: Ngân hàng Thế giới

WTO: Tổ chức [URL="/thuong-mai/"]thương mại Thế giới

243 Tr.

Tóm tắt: CHƯƠNG I: TỔNG QUAN VỀ CÂN ĐỐI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC.- 1.1 Cân đối ngân sách nhà nước và các học thuyết về cân đối ngân sách nhà nước; 1.2 Các nội dung cơ bản trong quá trình cân đối ngân sách nhà nước; 1.3 Vai trò của cân đối ngân sách nhà nước; 1.4 Kinh nghiệm về cân đối ngân sách nhà nước ở một số quốc gia trên thế giới.- CHƯƠNG II: THỰC TRẠNG CÂN ĐỐI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC VIỆT NAM TỪ NĂM 1991 ĐẾN NAY.- 2.1 Khái quát tình hình kinh tế - xã hội Việt Nam giai đoạn 1991-2006; 2.1 Thực trạng cân đối ngân sách nhà nước Việt Nam từ 1991 đến nay; 2.3 Đánh giá ưu nhược điểm cân đối ngân sách nhà nước Việt Nam từ 1991 đến nay.- CHƯƠNG III: HOÀN THIỆN CÂN ĐỐI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC VIỆT NAM TRONG NỀN KINH TẾ THỊ TRƯỜNG.- 3.1 Định hướng cơ bản về cân đối ngân sách nhà nước Việt Nam bền vững; 3.2 Mục tiêu và quan điểm cân đối ngân sách nhà nước Việt Nam; 3.3 Các giải pháp hoàn thiện cân đối ngân sách nhà ứước Việt Nam trong nền kinh tế thị trường; 3.4 Các giải pháp hỗ trợ.- KẾT LUẬN