MỤC LỤC

Lời nói đầu 1

PHẦN MỘT 3

CHƯƠNG 1. NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ TRUYỀN HÌNH 3

1.1 Khái niệm 3

1.2 Đặc trưng của truyền hình 5

1.2.1 Tính thời sự 5

1.2.2 Ngôn ngữ truyền hình là ngôn ngữ hình ảnh và âm thanh 5

1.2.3 Tính phổ cập và quảng bá 6

1.2.4 Khả năng thuyết phục công chúng 6

1.2.5 Khả năng tác động dư luận xã hội mạnh mẽ và trở thành diễn đàn của nhân dân 6

1.3 Đặc điểm của báo chí truyền hình và sản phẩm của truyền hình. 7

1.3.1 Về nội dung kỹ thuật 7

1.3.2 Về tư duy và sáng tạo tác phẩm 7

1.4 Những yếu tố cơ bản trong truyền hình 8

1.4.1 Lượng thông tin 8

1.4.2 Hình ảnh trong truyền hình 8

1.4.3 Âm thanh 10

CHƯƠNG 2. NGUYÊN LÝ TRUYỀN HÌNH 13

2.1 Nguyên lý truyền hình 13

2.2 Các thiết bị truyền hình 15

2.2.1 Video camera 15

2.2.2 Ống kính (Lens) 16

2.2.3 Thân Camera 16

2.2.4 Kính ngắm hình (Viewfinder) 17

2.3 Sử dụng camera 18

2.4 Máy ghi hình (Video cassetle recorder) 18

2.5 Kỹ thuật dựng băng Video 20

2.6 Âm thanh 21

2.7 Quay phim 22

2.7.1 Đối với thể loại có cốt truyện 22

2.7.2 Khi quay những cảnh phỏng vấn 23

2.7.3 Hướng chuyển động 25

2.7.4 Tính nhất quán của nguồn sáng 25

2.8 Ánh sáng 26

2.8.1 Nguồn sáng pha trộn 26

2.8.2 Ánh sáng thiên nhiên 26

2.8.3 Ngược sáng 26

CHƯƠNG 3. LỊCH SỬ RA ĐỜI VÀ PHÁT TRIỂN CỦA TRUYỀN HÌNH 27

3.1.Truyền hình thế giới 27

3.1.1 Đĩa Nipkow 28

3.1.2 Truyền hình điện tử 29

3.1.3 Phát hình công cộng 30

3.1.4 Truyền hình màu 30

3.1.5 Các giai đoạn phát triển của truyền hình thế giới 31

3.2 Truyền hình Việt Nam 33

3.2.1 Sự ra đời của Truyền hình Việt Nam 33

3.2.2 Thời kỳ phát sóng chính thức hàng ngày 35

3.2.3 Sự hình thành các đài truyền hình địa phương 36

CHƯƠNG 4. CHỨC NĂNG CỦA BÁO CHÍ TRUYỀN HÌNH 38

4.1 Khái niệm về chức năng 38

4.2 Các chức năng của báo chí truyền hình 38

4.2.1 Chức năng thông tin 38

4.2.2 Chức năng tư tưởng 41

4.2.3 Chức năng tổ chức – quản lý xã hội 42

4.2.4 Chức năng phát triển văn hoá và giải trí của truyền hình. 44

4.2.5 Chức năng tư vấn, giám sát xã hội 46

CHƯƠNG 5. KỊCH BẢN VÀ KỊCH BẢN TRUYỀN HÌNH 50

5.1 Khái niệm về kịch bản 50

5.2 Nguồn gốc kịch bản 52

5.3 Những đặc trưng và yếu tố của kịch 53

5.3.1 Xung đột kịch 53

5.3.2 Hành động kịch 54

5.3.3 Ngôn ngữ kịch 56

5.4 Kịch bản điện ảnh 57

5.4.1 Sự ra đời của điện ảnh 57

5.4.2 Đặc trưng của điện ảnh 60

5.4.3 Đội ngũ những người làm điện ảnh 62

5.4.4 Các loại hình phim điện ảnh 63

5.5 Vai trò của kịch bản trong điện ảnh 64

5.5.1 Kịch bản phim truyện 64

5.5.2 Kịch bản phim hoạt hình 65

5.5.3 Kịch bản phim khoa học 65

5.5.4 Kịch bản phim tài liệu 65

5.6 Kịch bản truyền hình 68

5.6.1 Sự ra đời và ưu thế của truyền hình 68

5.6.2 Vai trò và đặc điểm của kịch bản truyền hình 69

5.6.3 Phóng viên biên tập tác phẩm truyền hình 73

5.6.4 Một số khác biệt giữa truyền hình và điện ảnh 73

5.6.4.1 Về mặt hình thức: 74

5.6.4.2 Về đặc tính kỹ thuật của hình ảnh: 75

5.6.4.3 Sự khác nhau về mục đích và yêu cầu: 76

5.6.4.4 Âm thanh: 77

CHƯƠNG 6. PHƯƠNG THỨC SẢN XUẤT CHƯƠNG TRÌNH TRUYỀN HÌNH 78

6.1 Phương thức sản xuất chương trình truyền hình 78

6.1.1 Chương trình truyền hình trực tiếp 78

6.1.1.1 Khi nào thì tiến hành truyền hình trực tiếp 78

6.1.1.2 Quy trình thực hiện chương trình truyền hình trực tiếp 79

6.1.2 Loại chương trình sản xuất qua băng từ 81

6.1.2.1 Quy trình sản xuất 81

6.1.2.2 Các bước tiến hành 81

6.1.3 Cầu truyền hình 83

6.1.3.1 Vai trò của các chương trình truyền hình trực tiếp 85

6.1.3.2 Nguyên lý cầu truyền hình 86

6.1.3.3 Đặc điểm của chương trình Cầu truyền hình 88

6.1.3.4 Quy trình thực hiện một chương trình Cầu truyền hình 92

6.1.3.5 Thực hiện ghi hình và phát sóng 95

KẾT LUẬN 98

6.2 Chương trình truyền hình 99

6.2.1 Khái niệm 99

6.2.2 Kế hoạch và các yếu tố xây dựng chương trình 101

6.2.3 Mục tiêu của cơ cấu chương trình truyền hình 105

PHẦN HAI. THỂ LOẠI TÁC PHẨM TRUYỀN HÌNH 111

CHƯƠNG 7. TIN TRUYỀN HÌNH 111

7.1 Khái quát chung về Tin 111

7.2 Viết tin như thế nào? 112

7.3 Cấu trúc tin 114

7.3.1 Cấu trúc “hình tháp thường” 115

7.3.2 Cấu trúc “hình tháp ngược” 115

7.3.3 Cấu trúc “hình chữ nhật” 116

7.3.4 Cấu trúc “hình kim cương” 117

7.4 Các dạng tin 118

7.4.1 Tin vắn (tin ngắn) 118

7.4.2 Tin bình (tin sâu) 119

7.4.3 Tin dự báo 119

7.4.4 Tin tổng hợp 119

7.4.5 Chùm tin 120

7.4.6 Tin tường thuật 120

7.4.7 Tin ảnh 121

7.4.8 Ảnh tin 121

7.4.9 Tin công báo 121

7.5 Tin truyền hình 123

7.5.1 Đặc điểm của tin truyền hình 123

7.5.2 Tính thời sự của tin truyền hình 123

7.5.3 Ngôn ngữ tin tức 126

7.5.4 Một số yêu cầu đối với phóng viên làm tin truyền hình 127

KẾT LUẬN 129

CHƯƠNG 8. PHỎNG VẤN TRUYỀN HÌNH 130

8.1 Khái niệm phỏng vấn 130

8.2 Các dạng phỏng vấn 131

8.2.1 Phỏng vấn trao đổi 131

8.2.2 Phỏng vấn chân dung 132

8.2.3 Phỏng vấn thời sự 132

8.2.4 Phỏng vấn có tính minh hoạ 132

8.3 Phương pháp, kỹ năng phỏng vấn 133

8.3.1 Trước phỏng vấn 133

8.3.2 Trong phỏng vấn 133

8.3.3 Sau phỏng vấn 134

8.4 Phỏng vấn truyền hình 134

8.4.1 Khái niệm 134

8.4.2 Vai trò và đặc điểm của phỏng vấn truyền hình 135

8.4.2.1 Vai trò 135

8.4.2.2 Đặc điểm 135

8.4.3 Các dạng phỏng vấn truyền hình 137

8.4.3.1 Những căn cứ và cơ sở để phân loại các dạng phỏng vấn truyền hình 137

8.4.3.2 Các dạng phỏng vấn trên truyền hình 137

8.5 Phương pháp thực hiện phỏng vấn truyền hình 139

8.5.1 Trước phỏng vấn 140

8.5.2 Trong phỏng vấn 140

8.5.3 Sau phỏng vấn 141

8.6 Nghệ thuật phỏng vấn truyền hình 142

8.6.1 Các loại câu hỏi phỏng vấn truyền hình 143

8.6.2 Nghệ thuật phỏng vấn trên truyền hình 143

8.7 Kịch bản phỏng vấn truyền hình 144

8.7.1 Vai trò của kịch bản trong phỏng vấn 144

8.7.2 Kịch bản trong chương trình dạng phỏng vấn 145

8.7.3 Đối với phương pháp phỏng vấn cung cấp tư liệu cho tin tức, phóng sự thời sự hoặc tài liệu truyền hình 146

8.7.4 Đối với tin tức, phóng sự thời sự hoặc tài liệu truyền hình không cần lời bình 146

KẾT LUẬN 147

CHƯƠNG 9. PHÓNG SỰ TRUYỀN HÌNH 148

9.1 Sơ lược sự hình thành và phát triển của phóng sự. 148

9.2 Khái niệm và đặc trưng của phóng sự truyền hình 150

9.2.1 Khái niệm 150

9.2.2 Đặc trưng của phóng sự truyền hình 152

9.2.2.1 Ngôn ngữ phóng sự truyền hình là sự kết hợp của hai yếu tố hình ảnh và âm thanh 152

9.2.2.2 Thủ pháp Montage 154

9.2.2.3 Phỏng vấn 155

9.2.2.4 Phóng viên trước ống kính 156

9.3 Vai trò và các dạng kịch bản phóng sự truyền hình 157

9.3.1 Vai trò của kịch bản trong phóng sự truyền hình. 157

9.3.2 Các dạng kịch bản trong phóng sự truyền hình 158

9.3.2.1 Kịch bản dự kiến 158

9.3.2.2 Kịch bản đề cương 158

9.3.2.3 Kịch bản chi tiết 159

9.4 Các loại phóng sự truyền hình 160

9.5 Quy trình thực hiện phóng sự truyền hình 162

9.5.1 Lựa chọn đề tài, chủ đề 162

9.5.2 Tìm hiểu sự kiện 164

9.5.3 Quay phim 165

9.5.4 Dựng phim 166

9.5.5 Hậu kỳ dàn dựng 166

9.5.6 Viết lời bình 167

9.6 Phân biệt phóng sự truyền hình với một số thể loại khác. 168

9.6.1 Phân biệt Phóng sự truyền hình với Tin truyền hình. 168

9.6.2 Phân biệt Phóng sự truyền hình với Phim tài liệu 169

9.6.3 Phân biệt Phóng sự truyền hình với Tường thuật truyền hình 170

TÓM LẠI 171

CHƯƠNG 10. BÌNH LUẬN TRUYỀN HÌNH 172

10.1 Khái niệm 172

10.2 Bình luận trên truyền hình 174

10.3 Đặc điểm và các yếu tố của bình luận truyền hình 179

10.4 Các dạng bình luận truyền hình 181

10.5 Kịch bản bình luận truyền hình 183

10.6 Quy trình thực hiện bình luận truyền hình 185

10.6.1 Lựa chọn đề tài, chủ đề tư tưởng 185

10.6.2 Thu thập, xử lý tư liệu và xây dựng đề cương 185

10.6.3 Thu thập hình ảnh tư liệu và ghi hình 186

10.6.4 Dựng hình, viết lời bình 187

10.6.5 Chương trình bình luận trực tiếp 189

TÓM LẠI 190

CHƯƠNG 11. KÝ SỰ TRUYỀN HÌNH 191

11.1 Những vấn đề chung về Ký 191

11.1.1 Ký sự là gì? 191

11.1.2 Những đặc điểm chung của thể loại ký 191

11.1.3 Yên cầu của ký sự truyền hình 192

11.2 Phân biệt ký sự truyền hình với một số thể loại khác 193

11.2.1 Tác giả 194

11.2.2 Chi tiết 194

11.2.3 Bố cục 194

11.2.4 Chủ đề 195

11.2.5 Thông tin 195

11.2.6 Ngôn ngữ 195

11.3 Các dạng ký sự truyền hình 196

11.3.1 Ký sự mang tính phóng sự 196

11.3.2 Ký sự vấn đề 197

11.3.3 Ký sự chân dung 197

11.3.4 Ký sự mang tính du lịch 199

11.3.5 Ký sự Montage 199

11.4.1 Tính xác thực của hình ảnh trong ký sự truyền hình được thể hiện qua ghi hình và Montage. 200

11.4.1.1 Ghi hình 200

11.4.1.2 Montage 201

11.4.1.3 Lời bình trong ký sự truyền hình 202

TÓM LẠI 203

CHƯƠNG 12. PHIM TÀI LIỆU TRUYỀN HÌNH 205

12.1 Khái niệm 205

12.2 Sự ra đời và phát triển của phim tài liệu 209

12.3 Chức năng của phim tài liệu truyền hình. 212

12.3.1 Chức năng thông tấn và báo chí. 212

12.3.2 Chức năng giáo dục và nhận thức 212

12.3.3 Chức năng thẩm mỹ và giá trị tư liệu lịch sử 212

12.4 Điểm khác nhau giữa phim tài liệu truyền hình và phim tài liệu điện ảnh 213

12.4.1 Về công chúng 213

12.4.2 Về thiết bị thể hiện 216

12.4.3 Về đặc trưng phương tiện truyền tải 216

12.5 Những điểm phim tài liệu truyền hình được kế thừa từ phim tài liệu điện ảnh 219

12.6 Các thể loại phim tài liệu truyền hình 220

12.6.1 Phim tài liệu chân dung 221

12.6.2 Phim phóng sự tài liệu 221

12.6.3 Phim thời sự 222

12.7 Các phương pháp khai thác chất liệu 222

12.7.1 Phương pháp trực tiếp 222

12.7.2 Phương pháp gián tiếp 222

12.7.3 Dựng các tư liệu cũ 223

12.8 Các yếu tố trong kịch bản phim tài liệu truyền hình 223

12.8.1 Lời bình 223

12.8.2 Đối thoại 224

12.8.3 Lời nói sau khuôn hình 224

12.8.4 Phần phụ đề 224

12.8.5 Phần lời bạt (hoặc vĩ thanh) 225

12.9 Kết cấu và bố cục kịch bản phim tài liệu truyền hình 225

12.9.1 Quá trình kết cấu và bố cục 225

12.9.1.1 Mục đích 225

12.9.1.2 Yêu cầu 225

12.9.2 Các nhân tố trong kết cấu 225

12.9.2.1 Phần mở đầu 225

12.9.2.2 Phần thắt nút 226

12.9.2.3 Phần phát triển và mở rộng 226

12.9.2.4 Phần đỉnh điểm (cao trào) 227

12.9.2.5 Phần mở nút (kết thúc vấn đề) 227

12.9.3 Bố cục 227

12.9.3.1 Cảnh quay (cadre) 227

12.9.3.2 Đoạn (sèene) 227

12.9.3.3 Trường đoạn (épisode) 228

12.9.4 Hình thức kết cấu. 228

12.9.4.1 Kết cấu theo dòng chảy thời gian và sự kiện 228

12.9.4.2 Câu chuyện được kể lại bằng hình ảnh (hồi tưởng). 228

12.9.4.3 Dùng người kể chuyện hoặc dẫn chuyện. 229

12.9.4.4 Dựng lại tư liệu cũ theo luận đề mới. 229

12.9.5 Các biện pháp gây cao trào hoặc nhấn mạnh. 229

Lưu ý 230

12.10 Lời bình 230

12.10.1 Vị trí, vai trò của lời bình 230

12.10.1.1 Nhân tố quan trọng, không thể thiếu 230

12.10.1.2 Khuynh hướng 231

12.10.2 Quá trình viết lời bình. 231

12.10.2.1 Tiếp cận tìm hiểu bộ phim 231

12.10.2.2 Thực hiện 231

12.10.3 Hình thức lời bình 232

12.10.3.1 Nhân danh tác giả, nói thẳng với người xem 232

12.10.3.2 Hình thức "vô nhân xưng" 232

12.10.3.3 Lời nhân vật 232

12.11 Phong cách 232

12.11.1 Phim tài liệu chân dung 232

12.11.2 Phim tài liệu chính luận 232

12.11.3 Chú trọng khai thác chất thơ, sử dụng nhiều ẩn dụ, tượng trưng, ước lệ. Tác động tới người xem thông qua nhận thức thẩm mỹ của họ. 233

KẾT LUẬN 233

Tài liệu tham khảo 243