Tóm tắt

Gói kích thích kinh tế, đặc biệt là gói hỗ trợ lại suất 4%, đã giúp các doanh nghiệp giải quyết được

sự khan hiếm vốn lưu động, mạnh dạn vay vốn sản xuất, mở rộng đầu tư, và nhờ đó đạt được kết quả

kinh doanh khả quan hơn. Phân tích từ nhóm các doanh nghiệp trong bộ điều tra PCI 2009 cho thấy

các doanh nghiệp có xu hướng thuê thêm lao động, tăng vốn và có cái nhìn lạc quan về kế hoạch sản

xuất kinh doanh trong tương lai. Các doanh nghiệp tư nhân, công ty TNHH và công ty cổ phần có xu

hướng sử dụng gói hỗ trợ lãi suất tốt hơn so với các khu vực sở hữu khác. Tuy nhiên, phân tích cũng

từ nhóm các doanh nghiệp trong bộ điều tra PCI 2009 cho thấy tác động của gói hỗ trợ kinh tế đối với

doanh nghiệp không thực sự lớn. Mức chênh lệch về số lao động được thuê trước và sau khi có

chương trình hỗ trợ lãi suất là tương đối nhỏ. Các doanh nghiệp hoạt động khai thác khoáng sản hoặc

thuộc loại doanh nghiệp có quy mô vừa thì có xu hướng tăng số lao động hơn là tăng đầu tư cho sản

xuất hoặc mua sắm máy móc, thiết bị. Điều này hàm ý rằng gói hỗ trợ lãi suất chỉ giúp các doanh

nghiệp trong hoạt động ngắn hạn mà không có tác dụng hỗ trợ trong dài hạn.

Nhận định này được củng cố bởi phân tích từ các công ty niêm yết trên hai sàn chứng khoán Hà

Nội và Hồ Chí Minh. Các doanh nghiệp trong mẫu phân tích có xu hướng vay vốn ngắn hạn để tăng

vốn lưu động nhằm khai thác cơ sở sản xuất hiện có hơn là đầu tư mở rộng. Vốn dành cho sản xuất có

xu hướng tăng chậm dần theo các quý. Trong khi đó, vốn dành cho các tài sản đầu cơ lại có xu hướng

tăng dần. Điều này ngụ ý rằng một phần của các khoản vay ưu đãi đã được sử dụng cho các mục đích

khác chứ không phải cho đầu tư mới.

Các tác giả

TS. Edmund Malesky: nhận bằng Tiến sỹ Khoa học Chính trị tại Đại học Duke; Trưởng

nhóm nghiên cứu của Báo cáo Chỉ số Năng lực cạnh tranh cấp tỉnh do Phòng Thương mại và

Công nghiệp Việt Nam (VCCI) và Dự án Sáng kiến cạnh tranh Việt Nam (VNCI) của Cơ

quan Hợp tác Phát triển quốc tế Hoa Kỳ (USAID) phối hợp thực hiện.

ThS., NCS. Đinh Tuấn Minh: đang trong giai đoạn hoàn thành chương trình Tiến sỹ

Kinh tế tại Viện MERIT, Đại học Maastricht, Hà Lan; chuyên gia kinh tế về tổ chức ngành và

kinh tế học thể chế; từng tham gia nhóm tư vấn chính sách của Bộ tài chính; nghiên cứu viên

cao cấp của VEPR.

TS. Nguyễn Đức Thành: nhận bằng Tiến sỹ Kinh tế Phát triển tại Viện Nghiên cứu

Chính sách Quốc gia(GRIPS), Nhật Bản; chuyên gia về kinh tế vĩ mô; từng tham gia Nhóm

Tư vấn Chính sách của Bộ Tài chính; Giám đốc kiêm Kinh tế trưởng của VEPR.

TS. Tô Trung Thành: nhận bằng Tiến sỹ Kinh tế tại Đại học Birmingham, Vương Quốc

Anh; giảng viên Khoa Kinh tế học, Đại học Kinh tế Quốc dân; chuyên gia kinh tế học, phân

tích kinh tế lượng và các mô hình dự báo; cộng tác viên của VEPR.

Mục lục

Bối cảnh và tình hình thực hiện chính sách hỗ trợ lãi suất 6

Nội dung của chính sách hỗ trợ lãi suất .8

Tình hình thực hiện chính sách hỗ trợ lãi suất .9

Cơ sở lí thuyết và kinh nghiệm thế giới của chính sách hỗ trợ lãi suất .10

Bản chất của chính sách hỗ trợ lãi suất trong giai đoạn suy thoái .11

Hỗ trợ lãi suất ở thời điểm bình thường .11

Hỗ trợ lãi suất trong giai đoạn suy thoái 14

Đánh giá ảnh hưởng của chính sách hỗ trợ lãi suất tới khu vực doanh nghiệp thông qua kết

quả điều tra PCI 2009 15

Phương pháp nghiên cứu và các biến sử dụng .16

Phương pháp nghiên cứu .16

Lựa chọn biến số 18

Kết quả ước lượng 19

Phương pháp hồi quy .19

Phương pháp “Điểm xu hướng” .21

Nhận xét chung 24

Xem xét tác động của chính sách hỗ trợ lãi suất thông qua các doanh nghiệp niêm yết trên thị

trường chứng khoán .25

Phương pháp nghiên cứu .25

Dưới đây là các chỉ số mà chúng tôi sử dụng để phân tích: .26

Kết quả phân tích .26

Tác động tới vốn lưu động .26

Tác động tới hành động huy động vốn và vay nợ 27

Tác động tới hành vi đầu tư .30

Nhận xét chung 31

Một số nhận định về ảnh hưởng vĩ mô của gói hỗ trợ lãi suất .32

Kết luận và hàm ý chính sách 34

Tài liệu tham khảo .37

Danh mục bảng

Bảng 1. Các gói kích thích kinh tế của Chính phủ, 2009 .5

Bảng 2. Dư nợ cho vay hỗ trợ lãi suất tính đến ngày 24/12/2009 .10

Bảng 3. Mô tả và đo lường các biến 18

Bảng 4. Ước lượng các hệ số của mô hình hồi quy (3.2) 20

Bảng 5. Mô hình logit về xác suất tham gia chương trình hỗ trợ lãi suất 21

Bảng 6. Tác động của gói hỗ trợ lãi suất lên hoạt động của doanh nghiệp .23

Bảng 7. Tác động của chính sách hỗ trợ lãi suất theo đặc điểm của doanh nghiệp .24

Bảng 8. Cơ cấu nguồn vốn, QI/2007 đến QIV/2009 .28

Danh mục hình

Hình 1. Dư nợ cho vay hỗ trợ lãi suất theo đối tượng vay vốn, 2009 10

Hình 2a. Tác động của chính sách hỗ trợ lãi suất đối với hành vi đầu tư của doanh nghiệp

trong điều kiện bình thường .12

Hình 2b. Tác động của chính sách hỗ trợ lãi suất đối với hành vi đầu tư của doanh nghiệp

trong điều kiện suy thoái 13

Hình 3. Tỉ lệ tiền mặt trên nợ ngắn hạn, QI/2007 đến QIV/2009 27

Hình 4. Một số chỉ tiêu đánh giá kết quả kinh doanh, QI/2007 đến QIV/2009 .28

Hình 5. Chỉ số biến động huy động vốn và vay nợ, QI/2007 đến QIV/2009 (QIV/2008 = 100)

29

Hình 6. Cơ cấu các loại tài sản, QI/2007 đến QIV/2009 .30

Hình 7. Chỉ số biến động các loại tài sản (QIV/2008 = 100) .3