Nguyễn Trói là nhà tư tưởng, nhà chớnh trị thiên tài, là nhà thơ, nhà văn kiệt xuất, là ngụi sao sỏng của lịch sử Việt Nam ở thế kỉ XV, là danh nhân văn hóa thế giới… Cho nờn, “chỉ qua ụng - và bắt buộc phải qua ụng - chỳng ta nhỡn và đánh giá cả một thời đại, cả một dõn tộc, cả một con đường” [24, 76]. Cú lẽ vỡ lớ do đó mà trong nhiều thập kỉ qua, con người và sự nghiệp Nguyễn Trói luụn luụn là những vấn đề thu hỳt sự quan tõm nghiờn cứu của nhiều nhà khoa học trong và ngoài nước, thuộc nhiều ngành, nhiều lĩnh vực khác nhau. Văn học cũng khụng phải là một ngoại lệ. Với Lam Sơn thực lục, Phỳ nỳi Chớ Linh, Văn bia Vĩnh Lăng, Dư địa chớ, Quõn trung từ mệnh tập, Ức Trai thi tập, Quốc õm thi tập… văn nghiệp của Nguyễn Trói đó trở thành nguồn cảm hứng và đề tài vụ tận cho nhiều nhà nghiờn cứu văn học. Trong số đó, có nhiều vấn đề đó được giải quyết trọn vẹn, sõu sắc; song cũng cú nhiều đề tài mới chỉ được đặt ra, nghiờn cứu bước đầu. Tỡm hiểu quan niệm văn học của Nguyễn Trói chớnh là một trong những đề tài như thế, hứa hẹn cũn nhiều vấn đề thỳ vị chưa được khám phá, và đó cũng là lí do đầu tiờn khiến chỳng tụi mạnh dạn lựa chọn hướng nghiờn cứu này.

Bờn cạnh đó, quỏ trỡnh nghiờn cứu văn học giỳp chỳng tụi nhận thấy, việc nắm vững quan niệm văn học của một tỏc giả sẽ giỳp chỳng ta hiểu sõu sắc hơn sỏng tỏc của tỏc giả đó (bởi quan niệm văn học chi phối sỏng tỏc và ngược lại qua sỏng tỏc hiểu sõu thờm quan niệm văn học). Do vậy, muốn khai thỏc thờm nhiều giỏ trị của văn chương Nguyễn Trói, việc nắm vững quan niệm văn học của ụng thiết nghĩ cũng là một trong những con đường tiếp cận khả thủ, giỳp chỳng ta cú thờm cơ sở để vượt qua lớp bụi thời gian trờn dưới sỏu trăm năm bao phủ lờn những sỏng tỏc của ụng.

Kết cấu đề tài:

Chương 1: Ý thức hệ - Cơ sở hình thành quan niệm văn học của Nguyễn Trãi

Chương 2: Quan niệm văn học về bản chất của văn chương và về người làm văn chương

Chương 3: Quan niệm văn học về chức năng của văn chương

Chương V với nhan đề: Phương pháp tư tưởng của Nguyễn Trãi đã khẳng định trong phương pháp tư tưởng của Nguyễn Trãi vừa có nhân tố duy vật, vừa có nhân tố biện chứng