MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa (CNH, HĐH) đất nước đang đặt ra những yêu cầu to lớn về chất lượng nguồn lực con người. Đó là sự phát triển toàn diện về thể lực, trí tuệ, phẩm chất đạo đức và nhân cách nói chung của con người Việt Nam, nhất là của thế hệ trẻ.

Giáo dục đạo đức là mét trong những điểm chủ yếu, cốt lõi của nội dung giáo dục. Nó giữ vị trí chủ đạo và xuyên suốt trong toàn bộ quá trình giáo dục nhân cách để hình thành những phẩm chất cao đẹp của con người, của học sinh trong nhà trường ở nước ta. chúng ta lại càng phải đặc biệt chú ý giáo dục đạo đức trong nhà trường phổ thông đối với học sinh ở lứa tuổi thiếu niên, giúp các em xây dựng nền tảng vững chắc cho sù hình thành và phát triển nhân cách.

sự nghiệp đổi mới ở nước ta đang đi vào chiều sâu và được triển khai trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội. Cơ chế thị trường (CCTT), nền kinh tế hàng hóa nhiều thành phần đang phát huy tác dụng tích cực, tạo nên sự phát triển năng động và thúc đẩy nhịp độ tăng trưởng kinh tế ở nước ta.

Mặt khác, kinh tế thị trường (KTTT) còng ngày càng bộc lộ những mặt trái, gây ảnh hưởng tiêu cực đến đời sống tinh thần, trong sù cảm thụ văn hóa - nghệ thuật cũng như trong tâm lý - đạo đức của các tầng lớp dân cư xã hội. Những ảnh hưởng tiêu cực đó len lái, thẩm thấu vào mọi quan hệ xã hội, làm sai lệch các chuẩn mực đạo đức, dẫn tới sù suy thoái về đạo đức ở mét bộ phận xã hội, ảnh hưởng xấu tới đạo đức và nhân cách của thế hệ trẻ.

Vậy, có thể ngăn chặn và khắc phục tình trạng suy thoái đạo đức đó được không? Nhà trường cùng với gia đình và toàn xã hội có thể chủ động trong mét chương trình hành động phối hợp tích cực để thực hiện giáo dục đạo đức, để bảo vệ sù trong sạch, lành mạnh của đời sống đạo đức cho thế hệ trẻ được hay không?

Để đem lại câu trả lời cho vấn đề hệ trọng nêu trên, việc nghiên cứu về đạo đức và giáo dục đạo đức vào lúc này đang là một đòi hỏi cấp bách, bức xúc.

Giáo dục đạo đức cho học sinh phổ thông tại thành phố Hồ Chí Minh (TP. HCM) trong điều kiện đổi mới hiện nay được đặt ra trong khung cảnh và ý nghĩa xã hội đó. TP. HCM có lịch sử 300 năm, từ ngày giải phóng đến nay đã tròn 1/ 4 thế kỷ và đã cùng cả nước đi vào sự nghiệp đổi mới tõ 15 năm nay, nơi đang dẫn đầu cả nước về tốc độ, quy mô phát triển kinh tế. Trên địa bàn này, sự hội tụ những đặc điểm, những biểu hiện đạo đức của lớp trẻ và thực trạng giáo dục đạo đức cho học sinh phổ thông đang đặt ra hàng loạt vấn đề bức xúc cần phải nghiên cứu và giải quyết.

Chính vì thế, từ thực tiễn và kinh nghiệm sư phạm của mình trong nhiều năm, tác giả lựa chọn vấn đề giáo dục đạo đức cho học sinh phổ thông làm đề tài nghiên cứu và viết công trình luận án.

2. Tình hình nghiên cứu đề tài

Trong những năm 60, 70 nhiều công trình nghiên cứu về giáo dục đạo đức từ góc độ tâm lý học, giáo dục học của các tác giả trong nước đã được công bố.

- GS. Nguyễn Đức Minh nghiên cứu và trình bày cơ sở tâm lý giáo dục học của giáo dục đạo đức.

- GS. Hà Thế Ngữ chú trọng đến vấn đề tổ chức quá trình giáo dục đạo đức thông qua giảng dạy các bộ môn khoa học, nhất là các bộ môn khoa học xã hội và nhân văn.

- GS. TSKH Phạm Minh Hạc xuất phát từ đặc trưng tâm lý học để khảo sát hành vi và hoạt động, nghiên cứu đạo đức trong cấu trúc của nhân cách, thực hiện giáo dục đạo đức trong quá trình phát triển nhân cách, xem đó như mục tiêu quan trọng nhất của việc thực hiện chất lượng giáo dục.

- GS. TS Phạm Tất Dong đã đi sâu nghiên cứu cơ sở tâm lý học của hoạt động giáo dục lao động, giáo dục hướng nghiệp, gắn kết các hoạt động này với giáo dục đạo đức nhằm đạt được mục tiêu giáo dục đạo đức nghề nghiệp và lý tưởng nghề nghiệp cho thế hệ trẻ.

GS. Phạm Hoàng Gia nghiên cứu mối quan hệ giữa giáo dục nhận thức khoa học với giáo dục đạo đức, những biểu hiện nhân cách trong lối sống và đưa ra dự báo mô hình nhân cách thanh niên năm 2000.