Mở đầu

1. Tính cấp thiết của đề tài

Bắc Trung bộ (BTB) là vùng có tài nguyên phong phó, đa dạng, nhưng sản xuất chủ yếu thuần nông, ngành nghề ngoài nông nghiệp kém phát triển. Trên thực tế hiện nay BTB vẫn là một vùng nghèo, kinh tế kém phát triển, bình quân thu nhập đầu người vào loại thấp nhất của cả nước. Trong những năm đổi mới, cùng với sù thay đổi về kinh tế, cơ cấu kinh tế (CCKT) nông thôn có chuyển dịch nhưng chậm. Những lợi thế so sánh của vùng chưa được phát huy, tài nguyên chưa được khai thác đầy đủ và hợp lý. Tình trạng sản xuất còn phân tán, manh món. Về phương diện CCKT trên cả cơ cấu ngành, cơ cấu vùng, cơ cấu thành phần đều bất cập, nhiều mặt bất hợp lý. Kinh tế nông thôn BTB chuyển dịch như thế nào, theo hướng nào trong tương lai là vấn đề đang được nghiên cứu. Cho đến nay việc nhận thức, đánh giá quá trình chuyển dịch CCKT nông thôn BTB vẫn còn khác nhau, thậm chí đối lập nhau. Bởi vậy, chuyển dịch CCKT nông thôn từ thuần nông sang cơ cấu đa ngành, gắn nông nghiệp với công nghiệp chế biến và dịch vụ, gắn phát triển kinh tế với tiến bộ xã hội nhằm thực hiện mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh là đòi hỏi cấp bách.

Xuất phát tõ lý do cơ bản trên, để góp phần xây dựng cơ sở lý luận, thực tiễn cho việc phát triển kinh tế nông thôn Bắc Trung bộ, chúng tôi chọn vấn đề “Chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn Bắc Trung bộ theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa” làm đề tài luận án của mình.

2. Tình hình nghiên cứu đề tài

Vấn đề chuyển dịch CCKT quốc dân nói chung và chuyển dịch CCKT nông thôn nói riêng cho tới nay đã có nhiều đề tài khoa học cấp nhà nước, cấp bộ, các hội thảo khoa học, các bài báo trong nước và trên thế giới đề cập. Nhìn chung các công trình nghiên cứu đã tập trung luận giải những vấn đề sau:

- Cơ sở lý luận của chuyển dịch CCKT nói chung và chuyển dịch CCKT nông thôn nói riêng. Sự cần thiết phải chuyển dịch CCKT nông thôn theo hướng CNH, HĐH.

- Thực tiễn chuyển dịch CCKT nông thôn cả nước, từng vùng, từng địa phương như chuyển dịch CCKT nông thôn miền núi phía Bắc, đồng bằng sông Hồng, Duyên hải miền Trung, các tỉnh Đồng Nai, Thanh Hóa, Yên Bái...

- Quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế xã hội vùng Bắc Trung bộ.

- dự án quy hoạch phát triển nông nghiệp, nông thôn BTB (1998-2000).

- Định hướng chuyển đổi cơ cấu nông nghiệp và kinh tế nông thôn vùng BTB.

- Phát triển kinh tế vùng gò đồi BTB.

- Những biện pháp tổ chức, quản lý nhằm phát triển kinh tế, chuyển dịch CCKT nông thôn miền Trung.

- Hệ thống chính sách tác động thúc đẩy quá trình CCKT nông thôn hiện nay.

Mặc dù các công trình nghiên cứu đã đề cập khá toàn diện vấn đề chuyển dịch CCKT nông thôn, tuy vậy chuyển dịch CCKT nông thôn BTB chưa có đề tài nào nghiên cứu một cách hệ thống với tư cách là luận án tiến sĩ.

3. Mục đích và nhiệm vụ đề tài

Luận án nhằm góp phần làm rõ cơ sở lý luận, thực tiễn của chuyển dịch CCKT nông thôn BTB, đề xuất phương hướng và giải pháp đẩy mạnh chuyển dịch CCKT nông thôn BTB theo hướng CNH, HĐH.

Để đạt được mục đích trên luận án có nhiệm vụ:      

- Hệ thống hóa lý luận chuyển dịch CCKT nông thôn: Khái niệm, nội dung, xu hướng, những nhân tố ảnh hưởng đến chuyển dịch CCKT nông thôn.

- Phân tích có căn cứ khoa học, thực tiễn sự cần thiết phải chuyển dịch CCKT nông thôn.

- Phân tích, đánh giá thực trạng chuyển dịch CCKT nông thôn BTB trong những năm đổi mới, nguyên nhân và những vấn đề mới đặt ra.