[FONT="]Các thuật ngữ viết tắt trong bài:[FONT="]

- WTO: World Trade Organizaton – Tổ chức Thương mại Thế giới

- DSB: Dispute Settle Body - Cơ quan giải quyết tranh chấp

- DSU: Dispute Settlement Understanding – Thỏa thuận về giải quyết tranh chấp.

- Tên chính thức của DSU là Understanding on rules and procedures governing the settlement of disputes annex 2 of the WTO Agreement - Thỏa thuận về các quy tắc và thủ tục điều chỉnh việc giải quyết tranh chấp, phụ lục 2 của Hiệp định thành lập WTO.

Khi một khiếu kiện đã được đệ trình lên WTO, có hai cách để giải quyết tranh chấp:

[*][FONT="]các bên tìm ra một giải pháp hòa giải thống nhất với nhau, đặc biệt trong quá trình tham vấn song phương, và

[*][FONT="]thông qua phán xử, bao gồm cả quá trình thực thi các báo cáo của Ban hội thẩm và Cơ quan phúc thẩm đã được DSB thông qua.

[FONT="]

Quá trình giải quyết tranh chấp của WTO có thể chia làm 3 giai đoạn như sau: tham vấn, xét xử và thực thi pháp quyết. Trong bài viết này, chúng tôi chỉ trình bày các giai đoạn của quá trình giải quyết tranh chấp của WTO.

I. Giai đoạn tham vấn

Khoản 7 Điều 3 DSU quy định “trước khi khởi kiện, thành viên phải tự xem xét, đánh giá là liệu việc khiến kiện theo những thủ tục này có kết quả không. Mục đích của cơ chế giải quyết tranh chấp là để bảo đảm có một giải pháp tích cực đối với vụ tranh chấp. Một giải pháp mà các bên tranh chấp có thể chấp nhận được và phù hợp với các hiệp định có liên quan thì rõ ràng cần được ưu tiên.” Tham vấn (consultation) chính là việc các bên tranh chấp tiến hành đàm phán với nhau để đưa ra một thỏa thuận thống nhất về việc giải quyết tranh chấp. Do đó, tham vấn song phương giữa các bên là giai đoạn giải quyết tranh chấp chính thức đầu tiên. “Mỗi thành viên WTO cam kết dành những cân nhắc thiện chí và tạo cơ hội thỏa đáng cho việc tham vấn về bất kỳ ý kiến nào do một thành viên khác đưa ra có liên quan đến những biện pháp ảnh hưởng tới hoạt động của bất cứ hiệp định có liên quan nào được thực hiện trên lãnh thổ của thành viên này” (Khoản 2 Điều 4 DSU).

Quốc gia yêu cầu tham vấn phải thông báo bằng văn bản cho DSB và các Ủy ban có liên quan của WTO và đưa ra lý do yêu cầu, bao gồm cả việc xác định các biện pháp đang tranh chấp và chỉ ra cơ sở pháp lý của việc khiếu kiện (including identificaton of measures at issue and an indication of legal basis for the complaint). Với quy định này cho phép các bên làm rõ những tình tiết thực tế của vấn đề và các khiếu kiện của bên khởi kiện, có thể loại bỏ được những hiểu lầm về bản chất thực tế của vấn đề đang tranh cãi. Quá trình tham vấn phải được giữ bí mật và không được gây phương hại đến quyền của bất kỳ thành viên nào trong bất kỳ một quy trình tố tụng tiếp theo nào. Như vậy, tham vấn vừa có vai trò đặt nền móng cho việc hòa giải tranh chấp lại vừa chuẩn bị cho các bước tiếp theo theo quy định của DSU.

Trừ khi có thỏa thuận khác, quốc gia được yêu cầu phải trả lời yêu cầu này trong vòng 10 ngày sau ngày nhận được yêu cầu tham vấn, và tham gia vào cuộc tham vấn một cách thiện chí trong thời hạn không quá 30 ngày sau ngày nhận được yêu cầu để cố gắng đạt được giải pháp thỏa đáng cho các bên. Nếu quốc gia thành viên này không trả lời trong thời hạn 10 ngày say ngày nhận được yêu cầu hoặc không tham gia tham vấn trong thời hạn không quá 30 ngày, hoặc sau một thời gian khác được các bên thoải thuận, thì quốc gia đã yêu cầu tham vấn có thể trực tiếp yêu cầu thành lập Ban hội thẩm (Panel)