Nhà nước ta là Nhà nước của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân. Trong hệ thống tổ chức bộ máy nhà nước, Quốc hội được xác định là cơ quan đại biểu cao nhất của nhân dân, cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất của nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Quốc hội là cơ quan duy nhất có quyền lập hiến, lập pháp, quyết định những vấn đề quan trọng của đất nước và thực hiện quyền giám sát tối cao đối với toàn bộ hoạt động của Nhà nước. Việc thực hiện quyền giám sát tối cao của Quốc hội có ý nghĩa hết sức quan trọng, thể hiện vai trò của cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất, cơ quan đại biểu cao nhất của nhân dân, góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của các cơ quan nhà nước, bảo đảm tôn trọng và phát huy quyền dân chủ của nhân dân.

Trong những năm qua, cùng với quá trình đổi mới của cả hệ thống chính trị theo đường lối của Đảng, hoạt động của Quốc hội có nhiều đổi mới và đạt được nhiều thành tựu quan trọng. Quốc hội ngày càng thực hiện tốt hơn chức năng, nhiệm vụ theo quy định của hiến pháp và pháp luật, trong đó, hoạt động giám sát của Quốc hội tiếp tục được đẩy mạnh, chất lượng, hiệu lực được nâng lên. Nội dung giám sát đã tập trung vào nhiều vấn đề bức xúc trong cuộc sống, có tác động tích cực đến hoạt động lập pháp và quyết định những vấn đề quan trọng của đất nước, góp phần phát triển kinh tế xã hội và giữ gìn trật tự kỷ cương của đất nước.

Mục lục

3

MỞ ĐẦU

8

Chương 1

CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HOẠT ĐỘNG GIÁM SÁT CỦA QUỐC HỘI,

CÁC CƠ QUAN CỦA QUỐC HỘI

14

1. Quyền giám sát tối cao của Quốc hội

14

1.1. Khái niệm giám sát

14

1.2. Khái niệm quyền giám sát tối cao của Quốc hội

16

1.3. Phân biệt hoạt động giám sát, kiểm tra, kiểm sát, thanh tra

23

2. Quyền giám sát của các cơ quan của Quốc hội

27

3. Các tiêu chí đánh giá hiệu quả hoạt động giám sát của Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội

32

4. Hậu quả pháp lý của hoạt động giám sát

34

* Kết luận Chương 1

35

Chương 2

QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT VÀ THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG GIÁM SÁT CỦA QUỐC HỘI, CÁC CƠ QUAN CỦA QUỐC HỘI HIỆN NAY

38

1. Quy định của pháp luật về hoạt động giám sát của Quốc hội

38

1.1. Sự kế thừa và phát triển các quy định về quyền giám sát tối cao của Quốc hội qua các bản Hiến pháp của Việt Nam

38

1.2. Quyền giám sát tối cao của Quốc hội

41

1.3. Quyền giám sát của các cơ quan của Quốc hội

42

2. Phương thức thực hiện quyền giám sát tối cao của Quốc hội, quyền giám sát của các cơ quan của Quốc hội

44

2.1. Xét báo cáo của Chủ tịch nước, Uỷ ban thường vụ Quốc hội, Chính phủ, Toà án nhân dân tối cao, VKSNDTC, các bộ, cơ quan ngang bộ hoặc các cơ quan, tổ chức hữu quan, thành lập Uỷ ban lâm thời của Quốc hội để điều tra về một vấn đề nhất định

45

2.2. Giám sát việc ban hành văn bản quy phạm pháp luật

46

2.3. Giám sát bằng hoạt động kiểm tra thực tế việc tuân theo Hiến pháp và pháp luật ở cơ sở, địa phương của Uỷ ban thường vụ Quốc hội, Hội đồng dân tộc, các Uỷ ban của Quốc hội, Uỷ ban lâm thời của Quốc hội

47

2.4. Chất vấn của ĐBQH

48

2.5. Giám sát thông qua việc xét đơn thư khiếu nại, kiến nghị của nhân dân, qua các thông tin trên các phương tiện thông tin đại chúng

49

3. Thực trạng hoạt động giám sát của Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội hiện nay

49

3.1. Hoạt động giám sát của Quốc hội

49

3.2. Hoạt động giám sát của UBTVQH

70

3.3. Hoạt động giám sát của Hội đồng dân tộc, các Uỷ ban của Quốc hội

78

4. Nguyên nhân của những tồn tại, hạn chế

84

4.1. Về nguyên nhân khách quan

84

4.2. Nguyên nhân chủ quan

84

* Kết luận Chương 2

87

Chương 3

PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG GIÁM SÁT TỐI CAO CỦA QUỐC HỘI, HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG GIÁM SÁT CỦA CÁC CƠ QUAN CỦA QUỐC HỘI

90

1. Phương hướng nâng cao hiệu quả hoạt động giám sát tối cao của Quốc hội, hiệu quả hoạt động giám sát của các cơ quan của Quốc hội

90

1.1. Tính tất yếu khách quan của việc nâng cao hiệu quả hoạt động giám sát tối cao của Quốc hội, hiệu quả hoạt động giám sát của các cơ quan của Quốc hội

90

1.2. Phương hướng nâng cao hiệu lực và hiệu quả hoạt động giám sát của Quốc hội

92

2. Các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động giám sát của Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội

94

2.1. Đối với hoạt động giám sát của Quốc hội

95

2.2. Đối với hoạt động giám sát của UBTVQH

105

2.3. Đối với hoạt động giám sát của Hội đồng dân tộc và các Ủy ban của Quốc hội

108

2.4. Bảo đảm các điều kiện để nâng cao hiệu quả hoạt động giám sát của Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội

110

2.5. Hoàn thiện hệ thống pháp luật về tổ chức và hoạt động giám sát của Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội

112

* Kết luận Chương 3

114

KẾT LUẬN

116

Danh mục tài liệu tham khảo

119