[FONT=Times New Roman]TÓM TẮT

Kể từ thế hệ máy tính điện tử (MTĐT) đầu tiên, giới nghiên cứu và công nghệđã ý

thức được rằng muốn phát huy khả năng xử lý của MTĐT thì phải tìm cách để máy

và người có thể giao tiếp với nhau bằng ngôn ngữ tự nhiên. Trong đó có rất nhiều

vấn đề khác nhau cần giải quyết nhưng một số vấn đề mấu chốt trong giao tiếp

người máy là xử lý ngôn ngữ tự nhiên, tổng hợp, nhận dạng tiếng nói, chữ viết,

dịch tựđộng. Sau gần nửa thế kỷ nghiên cứu và thử nghiệm, hiện nay đã có một số

phần mềm thương phẩm, chủ yếu cho tiếng Anh. Đối với tiếng Việt là một ngôn

ngữđơn âm có thanh điệu còn chưa có nhiều nghiên cứu và kết quả.

Mục đích của đề tài là nghiên cứu khảo sát xây dựng các phương pháp hiệu quả

cho tổng hợp, nhận dạng và xử lý ngôn ngữ tiếng Việt. Ba nội dung chính quan hệ

chặt chẽ với nhau được nghiên cứu trong đề tài KC01-03 là:

1. Nhận dạng và tổng hợp tiếng Việt

2. Nhận dạng chữ Việt in và viết tay có hạn chế

3. Xử lý ngôn ngữ tự nhiên tiếng Việt (các giải pháp trong xử lý ngôn ngữ tự

nhiên tiếng Việt, nhằm tới mục đích dịch tựđộng).

Các nội dung của đề tài tập trung vào nghiên cứu đặc thù trong ngữ âm, thanh

điệu, văn phạm tiếng Việt; kế thừa, phát triển các công cụ trong tổng hợp, nhận

dạng, phân tích văn phạm, dịch tựđộng để áp dụng hiệu quả cho tiếng Việt. Đề tài

vừa phát triển một số giải pháp, phương pháp và công cụ cơ bản, vừa từng bước

tạo ra một số sản phẩm thiết thực phục vụ cho ứng dụng. Mỗi nhánh của đề tài đều

có những sản phẩm phần mềm như phần mềm tổng hợp tiếng Việt VnVoice 2.0,

phần mềm nhận dạng lệnh VnCommand, phần mềm viết chính tả phụ thuộc giọng

đọc VnDictator; phần mềm nhận dạng chữ Việt in VnDOCR 3.0; phần mềm nhận

dạng phiếu điều tra MarkRead 2.0 có modul tích hợp chữ viết tay hạn chế; phần

mềm dịch tựđộng Việt – Anh EVTRAN 2.5. Ngoài những sản phẩm nói trên còn

có các kết quả ở dạng công cụ phục vụ cho nghiên cứu tiếng Việt như phương

pháp và công nghệ xây dựng CSDL ngữ âm tiếng Việt, dóng hàng song ngữ, mô

hình từđiển điện tử cho xử lý ngôn ngữ tự nhiên. Đề tài cũng đã đóng góp các bài

nghiên cứu đã được công bốở các tạp chí, hội nghị trong và ngoài nước,làm phong

phú thêm về mặt lý thuyết cho tổng hợp và nhận dạng ngôn ngữđơn âm đa thanh

điệu, một mảng chưa có thật nhiều kết quả trên thế giới.

MỤC LỤC

1. Lời mởđầu........................................ .................................................. ......... 7

2. Nội dung chính của báo cáo.............................................. ........................... 7

2.1 Tổng quan tình hình nghiên cứu trong và ngoài nước ......................... 7

2.2 Những nội dung đã thực hiện .................................................. .............10

2.2.1 Kết quả nghiên cứu về Tổng hợp và Nhận dạng tiếng Việt ........10

2.2.1.1 Các kết quả nghiên cứu .................................................. .....10

Khảo sát về ngữ âm tiếng Việt............................................ .......10

Tổng hợp tiếng Việt............................................ .......................11

Nhận dạng tiếng Việt .................................................. ...............12

2.2.1.2 Sản phẩm phần mềm .................................................. ........17

Hệ thống Tổng hợp tiếng nói VnVoice 2.0 ...............................17

Chương trình nhận dạng lệnh VnCommand..............................18

Chương trình đọc chính tả VnDictator .....................................18

Chương trình xây dựng công nghệ coding

ngữ nghĩa của âm thanh............................................. ................19

2.2.1.3 Về triển khai ứng dụng............................................ ............20

Ứng dụng của tổng hợp tiếng nói ..............................................20

2.2.2 Nghiên cứu phát triển kỹ thuật nhận dạng chữ in và

viết tay tiếng Việt............................................ ...........................20

Nhận dạng chữ Việt in VnDOCR 3.0........................................22

Nhận dạng chữ viết tay có hạn chế............................................2 2

2.2.3 Nghiên cứu phát triển các kỹ thuật xử lý ngôn ngữ

tự nhiên tiếng Việt .................................................. ..................24

2.2.3.1 Dịch tựđộngViệt – Anh .................................................. ....24

2.2.3.2 Dóng hàng văn bản song ngữ Pháp-Việt.............................26

2.2.3.2 Mô hình từđiển điện tử.............................................. .........28

2.3 Tổng quát hoá và đánh giá kết quả thu được........................................28

2.4 Kết luận và kiến nghị............................................ ................29

2.5 Tài liệu tham khảo............................................ .....31