MỞ ĐẦU

Nguyên tắc truyền động điều chỉnh bằng những động cơ đồng bộ đã được biết đến từ thập niên 30. Tuy nhiên những ứng dụng của nó bắt đầu từ thập kỷ 60, nhờ các phát minh mới, cho phép thực hiện những truyền động điều chỉnh tốc độ ở mức độ khá hoàn chỉnh.tốc độ ở mức độ khá hoàn chỉnh. Trong những năm gần đây với sự phát triển mạnh mẽ của ngành điện tử công suất, các bộ biến đổi công suất ngày càng nhanh hơn, mạnh mẽ hơn và mặt khác cùng với sự phát triển các ngành điện tử học điều khiển, ngành tin học đã tạo điều khiển dễ dàng cho việc ứng dụng chương trình số vào toàn bộ hệ thống.

Máy điện đồng bộ nam châm vĩnh cửu rất hợp với loại hình truyền động này. Loại máy này dần dần được ứng dụng vào hệ thống tự động, đòi hỏi một sự đồng bộ tuyệt đối, nhất là đối với ứng dụng trong máy công cụ, tàu điện hay là trong các truyền động trực tiếp trong lĩnh vực tự động hóa. Trong các ứng dụng như thế, một số động cơ đồng bộ có công suất vài kilo Watts được sử dụng rộng rãi. Các động cơ quay theo tần số áp đặt, với phương pháp này cho phép tránh được các trục truyền dẫn cơ học với khớp răng. Một số lợi ích khác của động cơ đồng bộ nam châm vĩnh cửu cũng được quan tâm.

Đặc tính tương quan giữa moment ngẫu lực - moment quán tính, tương quan công suất - trọng lượng, của động cơ đồng bộ nam châm vĩnh cửu tối ưu so các loại máy điện khác. Điều này không làm ảnh hưởng đến hiệu quả của hệ thống truyền động, có giá thành thấp, bảo quản dễ dàng vì không có bộ phận cổ góp điện, sử dụng máy điện này thích hợp và thuận lợi ở môi trường có chất ăn mòn và bụi bẩn. Tuy nhiên loại máy này cũng có những bất tiện, nhất là tính chất phức tạp của bộ điều khiển với bộ phận biến đổi đòi hỏi mạch điện tử khá phức tạp, giá thành luôn ở mức cao, điều này sẽ dẫn đến giá thành của toàn bộ hệ thống truyền động cao. Mặt khác sự tiến bộ kỹ thuật mới đây cho phép thực hiện những bộ biến đổi càng ngày càng tinh vi và mạch điện ngày càng chắc chắn hơn.

Điều khiển vectơ do Hass đề nghị năm 1969, Blaschke năm 1972, Bose năm

1986, cho phép điều khiển dòng điện xoay chiều cũng gần như điều khiển dòng liên tục. Yêu cầu chung của điều khiển là điều chỉnh moment và từ thông của máyđiện, do vậy động học của moment rất nhanh, từ đó phương pháp này là cơ sở để thực hiện các ứng dụng trong kỹ nghệ tay máy, người máy, các máy công cụ, điều khiển tàu điện,… Tuy nhiên trong cấu trúc này đòi hỏi phải biết chính xác, bộ cảm biến vị trí sẽ rất đất tiền và làm giảm khả năng vận hành hệ thống.

Trong những năm gần đây, những tiến bộ trong lĩnh vực điện tử công suất, cũng như sử dụng các máy điện xoay chiều, đã cho phép thực hiện sự truyền động với tốc độ thay đổi ở mức độ cải thiện khá cao và cho phép dễ dàng ứng dụng máy điện vào hệ thống tự động hóa đòi hỏi sự đồng bộ tuyệt đối với chất lượng truyền động cao, khả năng vận hành tốt, hệ thống truyền động sử dụng máy điện đồng bộ nam châm vĩnh cửu đáp ứng được các yêu cầu chuyên biệt. Việc nghiên cứu các ứng dụng về loại hình truyền động này là vấn đề có tính cấp thiết và là một lĩnh vực nghiên cứu quan trọng và có tình thời sự hiện nay.

Bằng cách chọn lựa chiến lược điều khiển trực tiếp moment và xây dựng quy luật điều khiển tỷ lệ tối ưu giữa moment/dòng điện của động cơ đồng bộ nam châm vĩnh cửu, đây được xem như là một phát hiện mới, các kết quả thực hiện mô phỏng và thực nghiệm chứng minh tính khả thi của đề tài.

Các nghiên cứu về lý thuyết được trình bày và xây dựng quy luật điều khiển tỷ lệ tối ưu giữa moment/dòng điện được xem là phương pháp mới. Trong điều khiển trực tiếp moment của máy điện đồng bộ với từ thông và moment được ước lượng trước. Việc ước lượng từ thông và moment được thực hiện bằng cách đo điện áp một chiều của biến tần và dòng stator. Một bộ chuyển mạch để lựa chọn vectơ điện áp mà đầu ra không phụ thuộc vị trí rotor được đề nghị. Như vậy phương pháp điều khiển trực tiếp moment của máy điện đồng bộ không cần cảm biến để xác định vị trí rotor, mà các phương pháp trước đây đã thực hiện. Những mô phỏng và chiến lược điều khiển, áp dụng vào máy điện được hỗ trợ đặc lực bằng cách mô hình hóa toàn bộ hệ thống, nhờ phần mềm Matlab kết hợp với Simulink. Các tiến bộ của luật văn có thể nhận thấy ở các bộ biến đổi, cũng như ở mạch điều khiển nhằm làm cho hệ thống gọn nhẹ và thích nghi dễ dàng với mọi ứng dụng, luận văn còn đề xuất mới là xét ảnh hưởng điện trở stator và đưa ra phương pháp bằng R, là tham số duy nhất của động cơ cần đến trong điều hiểntrực tiếp moment.

Đóng góp có ý nghĩa của luận văn đề xuất xây dựng quy luật điều khiển tỷ lệ tối ưu giữa moment/dòng điện (T/I), các kết quả mô phỏng đã chứng minh một cách tuyết phục ý nghĩa thực tiễn của đề tài. Điều khiển trực tiếp theo một quy luật, đáp ứng moment nhanh hơn nhiều so với phương pháp điều vectơ (nhanh hơn từ 5  7 lần), giảm được tổn thất trong động cơ.

Các chương nội dung chính như sau :

Chương 1 : Tổng quan hệ thống truyền động cơ đồng bộ NCVC

Chương 2 : Điều khiển trực tiếp moment động cơ đồng bộ NCVC

Chương 3 : Điều khiển trực tiếp moment ĐCĐBNCVC tối ưu dòng điện.

Trong quá trình thực hiện luận văn, dưới sự hướng dẫn Tiến sỹ Võ Quang Vinh, tác giả đã nỗ lực thực hiện để hoàn thành các nội dung đề ra thuộc hướng nghiên cứu. Tác giả xin chân thành bày tỏ lòng cảm ơn các thầy trước việc định hướng rõ nét và góp nhiều ý kiến quý báu cho bản luận văn này.

Do hạn chế về thời gian cũng như về kiến thức của bản thân chắc chắn bản

luận văn này còn nhiều khiếm khuyết, tác giả sẽ rất hạnh nếu được tiếp nhận các ý kiến phê phán các nội dung đề cập trong luận văn.

MỤC LỤC

Lời cam đoan

trang

1

Mục lục 2

Các chữ viết tắt 4

Danh mục các bảng 4

Danh mục các hình vẽ và đồ thị 5

Mở đầu 7

Chương 1 : Tổng quan hệ thống truyền động ĐCĐBNCVC 10

1.1. Khái quát 10

1.2. Động học động cơ đồng bộ nam châm vĩnh cửu 12

1.2.1. Phương trình của ĐCĐBNCVC trong hệ tọa độ (a, b, c) 14

1.2.2. Phương trình của ĐCĐBNCVC trong hệ tọa độ (d, q) 21

1.2.3. Phương trình của ĐC trong hệ tọa độ từ thông stator (x, y) 22

1.3. Các sơ đồ điều khiển ĐCĐBNCVC 23

1.3.1. Vấn đề chung về điều khiển vectơ 23

1.3.2. Sơ đồ điều khiển vectơ dòng điện. 25

1.4. Kết luận chương 1 26

Chương 2 : Điều khiển trực tiếp moment ĐCĐBNCVC 27

2.1. Điều khiển từ thông stator 27

2.2. Điều khiển moment 29

2.3. Lựa chọn vectơ điện áp 30

3.4. Ước lượng từ tông stator, moment điện từ 32

2.5. Thiết lập bộ hiệu chỉnh từ thông 34

2.6. Thiết lập bảng chuyển mạch 36

2.7. Cấu trúc hệ thống điều khiển trực tiếp moment 37

2.8. Ảnh hưởng của điện trở stator trong DTC 38

2.9. Bù ảnh hưởng của điện trở stator 39

2.9.1. Sử dụng bộ biến đổi PI 39

2.9.2. Ước lượng điện trở stator ở trạng thái nghỉ của động cơ 40

2.10. Mô phỏng và so sánh kết quả 42

2.11. Kết luận chương 2

44

Chương 3 : Điều khiển trực tiếp moment tối ưu dòng điện 46

3.1. Xây dựng quy luật điều khiển tỷ lệ tối ưu T/I (MTPA) 47

3.1.1. Xây dựng quy luật giới hạn dòng điện 48

3.1.2. Xây dựng quy luật giới hạn điện áp 48

3.1.3. Cấu trúc điều khiển tỷ lệ tối ưu giữa moment/ dòng điện (T/I) 51

3.1.4. Xác định Moment hằng số và công suất không đổi 51

3.2. Các phương pháp xây dựng quy luật giới hạn I và U 52

3.2.1. Vận hành từ thông tối ưu 54

3.2.1.1. Xây dựng giới hạn dòng điện và điện áp 54

3.2.1.2. Vận hành để moment đạt giá trị cực đại 54

3.2.1.3. Vận hành từ thông tối ưu 55

3.2.2. Vận hành bằng bộ biến đổi PWM với máy bù áp 55

3.2.2.1. Vận hành khi máy bù áp nghỉ 55

3.2.2.2. Sự vận hành với bù áp 55

3.2.2.3. Đặc tính vận hành bằng bộ biến đổi PWM với máy bù áp 56

* Kết quả mô phỏng 57

3.3. Kết luận chương 3 62

Tài liệu tham khảo 63

Phần phụ lục 66