Nhật Bản là nền kinh tế lớn thứ hai thế giới và hiện đang là đối tác thương mại lớn thứ hai của Việt Nam (sau Hoa Kỳ). Trong những năm vừa qua Nhật Bản luôn là thị trường xuất khẩu lớn của khu vực Châu á- Thái Bình Dương. Năm 2005, quan hệ thương mại Việt Nam- Nhật Bản đã đạt kết quả tốt. Trong đó kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam vào thị trường Nhật Bản đạt 4,56 tỷ USD, tăng 20,3% so với năm 2004. Hơn nữa giữa Nhật Bản và Việt Nam lại gần gũi về mặt địa lý và có những nét tương đồng về văn hoá, điều này càng tạo nhiều thuận lợi cho Việt Nam có thể tăng cường xuất khẩu sang Nhật Bản, đáp ứng nhu cầu ngoại tệ mạnh cho nhập khẩu công nghệ nguồn và thu hút đầu tư trực tiếp từ Nhật Bản vào nước ta. Thị trường Nhật Bản trong thời gian trung hạn tới vẫn là một trong ba thị trường lớn nhất thế giới, và đối với nông sản vẫn là thị trường xuất khẩu trọng điểm của Việt Nam.

Trong khi đó, nông sản lại là một trong những mặt hàng có thế mạnh xuất khẩu của Việt Nam. Trong những năm qua, xuất khẩu nông sản, thuỷ sản chiếm khoảng 30% tổng kim ngạch xuất khẩu của đất nước, năm 2003 tỷ trọng giảm xuống còn 22,1% nhưng vẫn tăng về mặt trị giá. Tuy nhiên, chúng ta cũng biết rằng trong điều kiện toàn cầu hoá và quốc tế hoá đời sống kinh tế thế giới ngày càng sâu sắc hiện nay, cạnh tranh xuất khẩu nói chung và xuất khẩu sang thị trường Nhật Bản nói riêng ngày càng mạnh mẽ và quyết liệt. Những sản phẩm mà ta có lợi thế xuất khẩu sang Nhật Bản cũng chính là những sản phẩm mà nhiều nước và khu vực khác trên thế giới, nhất là các nước trong ASEAN và Trung quốc có điều kiện thuận lợi để xuất khẩu sang thị trường này. Đó là chúng ta còn chưa nói tới những khó khăn xuất phát từ đặc điểm của thị trường Nhật Bản, một thị trường đòi hỏi rất khắt khe đối với hàng nhập khẩu và có các rào cản thương mại phức tạp vào bậc nhất thế giới. Trước bối cảnh cạnh tranh xuất khẩu ngày càng gay gắt và những yêu cầu khắt khe về nhập khẩu như vậy, nông sản xuất khẩu của Việt Nam sang thị trường Nhật bản thời gian qua tuy đã có được nhiều thành tựu, nhưng cũng bộc lộ rõ những yếu kém và hạn chế trong cạnh tranh, chưa đáp ứng được đầy đủ các yêu cầu của thị trường Nhật Bản, chưa phát huy hết tiềm năng và những lợi thế của đất nước để duy trì và mở rộng thị phần trên thị trường nhập khẩu lớn nhất hàng nông sản trên thế giới. Vì vậy, tôi cho rằng việc nghiên cứu và tìm ra các giải pháp để đẩy mạnh xuất khẩu nông sản sang Nhật Bản là hết sức cần thiết, không những đối với việc mở rộng xuất khẩu thời gian trước mắt, mà còn về lâu dài góp phần thực hiện thắng lợi những mục tiêu và nhiệm vụ đề ra trong chiến lược xuất nhập khẩu của Việt Nam thời kỳ 2001-2010.

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài:

- Làm rõ đặc điểm và xu hướng nhập khẩu nông sản của Nhật Bản trên các phương diện: nhu cầu, thị hiếu của thị trường; các khía cạnh của cạnh tranh trên thị trường và các rào cản thương mại của Nhật Bản.

- Đánh giá thực trạng xuất khẩu nông sản của Việt Nam sang Nhật Bản trong những năm gần đây.

- Đề xuất các giải pháp chủ yếu nhằm phát triển xuất khẩu nông sản sang Nhật Bản cho tới năm 2010.

Đối tượng và phạm vi nghiên cứu:

Đối tượng: Nghiên cứu xuất khẩu nông sản của Việt Nam sang Nhật Bản, các yếu tố tác động và các giải pháp nhằm phát triển xuất khẩu nông sang Nhật Bản bản đến năm 2010.

Phạm vi: Giới hạn về mặt nội dung nghiên cứu là xuất khẩu nông của Việt Nam sang thị trường Nhật Bản, đề tài lựa chọn 3 mặt hàng chính là cà phê, cao su, rau quả.

Về mặt thời gian: Việc nghiên cứu, tổng kết thực tiễn xuất khẩu nông sang thị trường Nhật Bản lấy mốc từ năm 1996 đến nay. Việc dự báo và đề xuất các giải pháp nhằm phát triển xuất khẩu các sản phẩm này sang Nhật Bản áp dụng cho thời gian từ nay đến 2010.

Nội dung nghiên cứu:

Ngoài phần mở đầu và kết luận, nội dung của đề tài gồm ba phần:

Phần I: Tổng quan về thị trường Nhật Bản và và tình hình nhập khẩu nông sản của Nhật Bản

Phần II: Thực trạng xuất khẩu nông sản sang Nhật Bản thời gian qua

Phần III : Giải pháp chủ yếu phát triển xuất khẩu nông sang Nhật Bản thời gian tới năm 2010