Sau khi chuyển hệ thống Ngân hàng Việt Nam từ Ngân hàng một cấp sang Ngân hàng hai cấp, tách chức năng quản lý của Ngân hàng Nhà nước (NHNN) và chức năng kinh doanh của các Ngân hàng Thương mại (NHTM). Tổ chức tín dụng (TCTD), các TCTD thực hiện chức năng kinh doanh với nghiệp vụ chủ yếu là huy động tiền gửi và sử dụng nguồn vốn huy động đó vào các nghiệp vụ sinh lời như đầu tư, cho vay. Để quyền lợi của người gửi tiền luôn được đảm bảo, đòi hỏi NHNN, với chức năng quản lý Nhà nước về hoạt động tiền tệ, tín dụng, ngân hàng đối với các TCTD phải tổ chức giám sát, thanh tra hoạt động của các TCTD bằng các định chế do NHNN ban hành. Trong thời kỳ bao cấp, hoạt động của thanh tra NHNN chủ yếu là việc kiểm tra của Ngân hàng cấp trên đối với Ngân hàng cấp dưới, kiểm tra việc thực hiện các chỉ tiêu kế hoạch được giao, kiểm tra an toàn kho quỹ và giành một phần không nhỏ về thời gian, nhân lực cho việc kiểm tra, giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo có liên quan đến hoạt động Ngân hàng.

Chuyển hoạt động Ngân hàng sang cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà nước theo định hướng Xã hội chủ nghĩa (XHCN), hoạt động của thanh tra Ngân hàng cũng phải có sự thay đổi để phù hợp với chức năng quản lý và quan trọng hơn là thông qua hoạt động giám sát, thanh tra để thường xuyên đánh giá được tình trạng tài chính, mức độ an toàn và hiệu quả hoạt động của các TCTD, từ đó đảm bảo quyền lợi cho người gửi tiền. Với thực tế hoạt động trong thời kỳ bao cấp và đòi hỏi bức thiết của chức năng quản lý trong cơ chế thị trường, hoạt động thanh tra của NHNN phải có phương pháp và bước đi phù hợp, đòi hỏi phải có sự tổng kết, rút kinh nghiệm. Từ khi hoạt động ngân hàng chuyển sang cơ chế thị trường, hoạt động quản lý của NHNN với công cụ thanh tra tại chỗ các TCTD đã góp phần giúp các TCTD hoạt động an toàn và đúng Pháp luật hơn. Đó là lí do của việc thực hiện đề tài Thanh tra tại chỗ hoạt động của các định chế tài chính tại Việt Nam.

Kết cấu đề tài:

Chương 1 : Thanh tra tại chỗ của NHNN đối với các định chế tài chính là một tất yếu khách quan.

Chương 2 : Thực trạng tổ chức và hoạt động của Thanh tra Ngân hàng Nhà nước Việt Nam

Chương 3 : Hoàn thiện phương thức thanh tra tại chỗ đối với các định chế tài chính của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.