Phần I: Mở đầu 1. Đặt vấn đề Làng nghề là một trong những đặc thù của nông thôn Việt Nam. Nhiều sản phẩm được sản xuất trực tiếp tại làng nghề trở thành thương phẩm trao đổi góp phần cải thiện đời sống gia đình và tận dụng lao động lúc nông nhàn. Theo số liệu công bố mới đây của đại diện lãnh đạo Cục Cảnh sát môi trường (Bộ công an) ngày 26/08/2009, hiện nay trong cả nước có 2790 làng nghề, các làng nghề phân bố tập trung chủ yếu tại đồng bằng sông Hồng (chiếm khoảng 60%); còn lại là miền Trung (chiếm khoảng 30%) và miền Nam (chiếm khoảng 10%) (Nguồn: Tổng cục môi trường tổng hợp, 2008).

Sự phát triển của các làng nghề trong những năm gần đây đã và đang góp phần đáng kể trong chuyển dịch cơ cấu kinh tế ở địa phương, góp phần tạo công ăn việc làm và thu nhập ổn định cho dân cư ở khu vực nông thôn. Cải thiện đời sống gia đình, tận dụng lao động lúc nông nhàn và góp phần xóa đói giảm nghèo, nâng cao chất lượng cuộc sống người dân.

Vân Hà là một xã thuộc ngoại thành Hà Nội, nổi tiếng với các sản phẩm thủ công gỗ mỹ nghệ truyền thống như bàn, ghế, sập, tủ, tượng Các sản phẩm này được các thương lái mang đi khắp nơi trong và ngoài nước, vì vậy quy mô của làng nghề là tương đối lớn. Toàn xã có 20 doanh nghiệp, khoảng 500 hộ hoạt động sản xuất hàng thủ công gỗ mỹ nghệ với quy mô lán xưởng lớn. Tốc độ tăng trưởng kinh tế trong những năm gần đây giữ ở mức 10%. Sự phát triển của ngành tiểu thủ công nghiệp đã có nhiều đóng góp tích cực vào tốc độ tăng trưởng kinh tế của địa phương.

Bên cạnh những mặt tích cực đã đạt được, việc phát triển nghề mộc đã và đang gây ra tình trạng ô nhiễm môi trường nghiêm trọng, đặc biệt là ô nhiễm bụi và tiếng ồn, làm ảnh hưởng đến đời sống, mỹ quan cũng như sức khỏe của người dân. Hoạt động sản xuất hàng thủ công gỗ mỹ nghệ không theo quy mô sản xuất tập trung mà chủ yếu nhỏ lẻ theo quy mô hộ gia đình, chính vì thế mức độ đầu tư cho sản xuất đặc biệt là đầu tư máy móc, dây chuyền công nghệ nhằm giảm thiểu các tác động tới môi trường là còn rất hạn chế, bởi vậy nên trong quá trình sản xuất có nhiều công đoạn phát sinh ô nhiễm làm ảnh hưởng nghiêm trọng tới môi trường xung quanh. Bên cạnh những áp lực do phát triển làng nghề mộc thì quá trình sản xuất nông nghiệp, vấn đề thu gom và quản lý rác thải cũng gây ra không ít tác động đến môi trường trên địa bàn của khu vực.

Đứng trước thực trạng về môi trường như vậy khiến cho các cấp chính quyền, nhân dân trong xã cảm thấy lo lắng, cần phải có các nghiên cứu, đánh giá cụ thể và hơn hết cần phải đề ra các giải pháp cụ thể để quản lý các hoạt động sao cho vừa có thể thực hiện các mục tiêu phát triển kinh tế xã hội nhưng vẫn đảm bảo được chất lượng môi trường sống và bảo vệ sức khỏe cho nhân dân. Chính vì những thực trạng như vậy nên chúng tôi tiến hành thực hiện đề tài: “Hiện trạng và giải pháp cho vấn đề môi trường làng nghề mộc xã Vân Hà – Đông Anh – Hà Nội”

2. Mục đích nghiên cứu - Tìm hiểu, đánh giá tình hình phát triển kinh tế - xã hội tại xã Vân Hà và công tác quản lý môi trường tại địa phương trong thời gian qua.

- Tham gia hoạt động xã hội xây dựng môi trường xanh, sạch, đẹp . ở địa phương.

- Đề xuất một số biện pháp nhằm giảm thiểu ô nhiễm môi trường, nâng cao hiệu quả của quá trình thu gom rác thải tại địa phương và hiệu quả của công tác quản lý môi trường tại xã Vân Hà.

3. Yêu cầu - Tìm hiều về tình hình, thực trạng các ngành sản xuất và đời sống nhân dân xã Vân Hà

- Tìm hiểu về các vấn đề sản xuất làng nghề, các khâu gây ô nhiễm môi trường và những thách thức đặt ra. Từ đó đề xuất các giải pháp giúp địa phương cải thiện được điều kiện môi trường