MỤC LỤC

MỞ ĐẦU 1

1. Tính cấp thiết của đề tài 1

2. Mục đích và Nhiệm vụ nghiên cứu 2

2.1. Mục đích nghiên cứu 2

2.2 Nhiệm vụ nghiên cứu 2

3. Tình hình nghiên cứu của đề tài 2

4. Phạm vi nghiên cứu của đề tài 3

4.1. Phạm vi về không gian 3

4.2. Phạm vi về thời gian 4

5. Phương pháp nghiên cứu 4

5.1. Phương pháp luận 4

5.2. Phương pháp cụ thể 4

6. Đóng góp về lý luận và thực tiễn 4

6.1. Đóng góp về lý luận 4

6.2. Đóng góp về thực tiễn 5

7. Cấu trúc Khóa luận 5

CHƯƠNG I KHÁI QUẤT THƯ VIỆN THÀNH PHỐ HÀ NỘI 6

1.1 Lịch sử hình thành và phát triển Thư viện Hà Nội 6

1.2 Chức năng, nhiệm vụ 8

1.2.1 Chức năng 8

1.2.2. Nhiệm vụ 8

1.3. Cơ cấu tổ chức 9

1.4. Cán bộ Thư viện 10

1.5. Vốn tài liệu 10

1.6. Cơ sở vật chất kỹ thuật 11

1.7. Kết quả công tác 11

1.7.1. Công tác phục vụ bạn đọc 11

1.7.2. Công tác bổ sung - biên mục 12

1.7.3. Công tác tuyên truyền giới thiệu sách báo 13

1.7.4. Công tác địa chí 13

1.7.5. Công tác xây dựng và phát triển mạng lưới thư viện cơ sở 13

CHƯƠNG II THỨC TRẠNG CÔNG TÁC PHỤC VỤ BẠN ĐỌC KHIẾM THỊ TẠI THƯ VIỆN THÀNH PHỐ HÀ NỘI 15

2.1. Thực trạng vốn tài liệu phục vụ bạn đọc khiếm thị tại Thư viện Hà Nội 15

2.1.1. Đặc điểm của người khiếm thị tại Việt Nam nói chung và Hà Nội nói riêng 15

2.1.2. Nhu cầu tin và tình hình tiếp cận thông tin của người khiếm thị 17

2.1.3. Tình hình đáp ứng nhu cầu tin cho người khiếm thị tại Việt Nam nói chung và tại Hà Nội nói riêng 18

2.1.4 Cơ cấu nguồn lực thông tin phục vụ người khiếm thị tại Thư viện Hà Nội 24

2.2. Hiện trạng cơ sở vật chất kỹ thuật, ngân sách phục vụ bạn đọc khiếm thị 33

2.3. Công tác phục vụ bạn đọc 35

2.3.1 Phục vụ tại Thư viện 35

2.3.2. Phục vụ lưu động 36

2.3.3 Tổ chức giới thiệu sách 36

2.4. Các hoạt động phát triển Thư viện dành cho người khiếm thị tại Thư viện Hà Nội 36

CHƯƠNG III MỘT VÀI NHẬN XÉT, ĐÁNH GIÁ VÀ KIẾN NGHỊ 38

3.1. Kết quả đạt được 38

3.2. Những mặt tồn tại 39

3.3.Một vài kiến nghị 39

KẾT LUẬN. 41

PHỤ LỤC 42

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 45

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Cộng đồng người khiếm thị (viết tắt: NKT) nước ta hiện nay chiếm tỷ lệ trên 1% dân số. Họ đều là những người thiệt thòi về thể chất, khó khăn trong cuộc sống trong việc thu nhận thông tin, nhưng không ít trong số họ đã cống hiến sức mình làm giàu đẹp cho đất nước. Đa phần NKT thường ngại giao tiếp, mặc cảm với bản thân và cam chịu. Nhằm giảm bớt khó khăn, bù đắp thiệt thòi cho họ, việc chăm lo mọi mặt, đặc biệt là đời sống văn hóa, tinh thần cho NKT, đảm bảo quyền và sự bình đẳng trong cống hiến và hưởng thụ các dịch vụ văn hóa công - trong đó có lĩnh vực sách báo và thư viện - luôn được Đảng và Nhà nước quan tâm. Giúp họ nâng cao dân trí, trau dồi kiến thức cũng là góp phần đào tạo nhân lực và là nghĩa cử cao đẹp, làm giàu thêm giá trị văn hóa - xã hội trước thử thách của kinh tế thị trường.

Tại Điều 6 khoản 4 Pháp lệnh Thư viện đã khẳng định: “Người khiếm thị được tạo điều kiện sử dụng tài liệu thư viện bằng chữ nổi hoặc các vật mang tin đặc biệt”. Tại Điều 2 khoản Nghị định số 72/2002/NĐ-CP ngày 06 tháng 8 năm 2002 của Chính phủ Quy định chi tiết thi hành Pháp lệnh Thư viện đã cụ thể trách nhiệm của các thư viện công cộng: “Thư viện công cộng có trách nhiệm phối hợp với Hội Người mù xây dựng bộ phận sách báo bằng chữ nổi và các dạng tài liệu đặc biệt khác phục vụ cho người khiếm thị”. Hiện nay, việc đáp ứng nhu cầu tiếp thu thông tin, kiến thức của NKT còn rất hạn chế. Việc truyền bá tri thức cho những người khiếm thị là điều cần thiết và cần được quan tâm đúng đắn của các cơ quan Thông tin - Thư viện, đặc biệt là TVTPHN - Thư viện Thủ đô.

Chính vì vậy, với tinh thần cầu thị và những đòi hỏi cấp bách được đặt ra cho NKT, tôi lựa chọn đề tài “Công tác phục vụ bạn đọc khiếm thị tại Thư viện Thành phố Hà Nội” làm đề tài Khóa luận Tốt nghiệp của mình.

2. Mục đích và Nhiệm vụ nghiên cứu

2.1. Mục đích nghiên cứu

Góp phần giúp người khiếm thị được quan tâm thảo đáng hơn trong việc tiếp nhận thông tin, kiến thức. Qua đó góp phần giúp hoạt động Thư viện dành cho NKT tại Thư viện Hà Nội cũng như các Thư viện công cộng được biết đến nhiều hơn và quan tâm thỏa đáng hơn.

2.2 Nhiệm vụ nghiên cứu

Phản ánh rõ được thực trạng phục vụ bạn đọc khiếm thị của Thư viện Hà Nội. Qua đó đề xuất những ý tưởng, giải pháp nhằm nâng cao chất lượng phục vụ bạn đọc khiếm thị tại Thư viện Hà Nội.

3. Tình hình nghiên cứu của đề tài

Các đề tài chuyên ngành Thông tin - Thư viện về đối tượng NKT còn khá mới mẻ. Trong những năm gần đây, có rất nhiều đề tài của Sinh viên Khoa Thông tin - Thư viện, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn nghiên cứu về TVHN như:

- Tìm hiểu ứng dụng Công nghệ thông tin trong hoạt động Thông tin - Thư viện tại Thư viện Hà Nội. Lê Thị Thanh Nhàn. Khóa luận Tốt nghiệp K43 Chính quy, 2002.

- Tìm hiểu ngôn ngữ tìn tin áp dụng tại Thư viện Hà Nội.Ngô Thị Nguyệt Minh. Khóa luận Tốt nghiệp K44 Chính quy, 2003.

- Nghiên cứu công tác tuyên truyền giới thiệu sách tại Thư viện Hà Nội, Nguyễn Thị Hảo. Khóa luận Tốt nghiệp K45 Chính quy, 2004.

- Tăng cường nguồn lực thông tin tại Thư viện Hà Nội. Nguyễn Thị Bình Khóa luận Tốt nghiệp K45 Chính quy, 2004.

- Phát triển vốn tài liệu địa chí tại Thư viện Hà Nội. Nguyễn Thị Huyền. Khóa luận Tốt nghiệp K45 Chính quy, 2004.

- Tìm hiểu vốn tài liệu văn bia tại Thư viện Hà Nội. Nguyễn Văn Dũng. Khóa luận Tốt nghiệp K45 Chính quy, 2004.

- Tìm hiểu vốn Thư tịch cổ tại Thư viện Hà Nội. Vũ Thị Thủy. Khóa luận Tốt nghiệp K46 Chính quy, 2005.

- Tổ chức vốn tài liệu ở thư viện Hà Nội. Khoa Thanh Ngọc. Khóa luận Tốt nghiệp K46 Chính quy, 2005.

- Tìm hiểu các sản phẩm và dịch vụ thông tin, thư viện của Thư viện Hà Nội. Đỗ Thu Huyền. Khóa luận Tốt nghiệp K46, 2005.

- Tìm hiểu nhu cầu tin và đảm bảo thông tin tại Thư viện Hà Nội. Hồ Thị Thúy Chinh. Khóa luận Tốt nghiệp K48, 2007.

v v

Nghiên cứu có liên quan đến bạn đọc khiếm thị trong 6 năm trở lại đây chỉ có duy nhất một đề tài :

Tìm hiểu hoạt động của một số phòng đọc sách tiêu biểu dành cho người khiếm thị ở Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh. Nguyễn Thị Đào. Báo cáo khoa học, 2003.

Với những thay đổi về phạm vi địa lý cũng như hiện trạng thực tế, tôi khẳng định đề tài “Công tác phục vụ bạn đọc khiếm thị tại Thư viện Thành phố Hà Nội” là đề tài mới, trong nhiều năm trở lại đây vẫn chưa được nghiên cứu.

4. Phạm vi nghiên cứu của đề tài

4.1. Phạm vi về không gian

Thư viện Thành phố Hà Nội , bao gồm:

- Thư viện Hà Nội 47 Bà Triệu - Hà Nội

- Thư viện Hà Nội cơ sở 2 - Số 02 Đường Quang Trung - Hà Đông - Hà Nội

4.2. Phạm vi về thời gian

Thư viện Hà Nội từ năm 1998 đến nay.

Thư viện Hà Nội cơ sở 2 từ tháng 1 năm 2009 đến nay

5. Phương pháp nghiên cứu

5.1. Phương pháp luận

Trong Khóa luận, người nghiên cứu đã áp dụng các kiến thức chuyên ngành được học và các phương pháp: Duy vật biện chứng; duy vật lịch sử và đường lối chính sách của Đảng và Nhà nước Việt Nam về phát triển Kinh tế - Xã hội, Khoa học và Công nghệ, Văn hóa xã hội nói chung và về ngành Thông tin - Thư viện nói riêng v v

5.2. Phương pháp cụ thể

- Xử lý phân tích tổng hợp tài liệu

- Điều tra Xã hội học (phỏng vấn trực tiếp, quan sát )

- Thống kê, so sánh

- Lịch sử - so sánh

- Tiếp cận hệ thống v v

6. Đóng góp về lý luận và thực tiễn

6.1. Đóng góp về lý luận

Phản ánh được một trong những nhiệm vụ hoạt động của Thư viện là phục vụ mọi đối tượng nhân dân.

6.2. Đóng góp về thực tiễn

- Rút ra những kinh nghiệm và kết quả đã đạt được của thư viện trong công tác phục vụ người khiếm thị

- Phản ánh được nhu cầu hiện nay của bạn đọc khiếm thị đối với các tài liệu tri thức

- Đưa ra một vài đóng góp và gợi ý ban đầu cho việc phát triển

- Đóng góp vào giá trị nhân đạo, tuyên truyền, giới thiệu nhiều hơn về hoạt động phục vụ sách báo cho người khiếm thị.

7. Cấu trúc Khóa luận

Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Danh mục tài liệu tham khảo, Mục lục và Phụ lục, Khóa luận gồm 3 chương:

- CHƯƠNG I: Giới thiệu khái quát Thư viện Thành phố Hà Nội

- CHƯƠNG II: Thực trạng công tác phục vụ tài liệu cho bạn đọc khiếm thị tại Thư viện Hà Nội.

- CHƯƠNG III: Một số giả pháp nâng cao chất lượng phục vụ bạn đọc khiếm thị