Bước vào nền kinh tế thị trường, các doanh nghiệp được tạo nhiều điều kiện thuận lợi trong việc thành lập và tiến hành hoạt động sản xuất kinh doanh dưới nhiều hình thức, ngành nghề khác nhau. Từ đó, việc hoạt động, sản xuất trong cùng một lĩnh vực, tranh giành thị trường liên quan là điều không thể tránh khỏi. Như vậy, cạnh tranh sẽ là vấn đề tất yếu. Trong cuộc ganh đua đó, các doanh nghiệp sử dụng mỏi giải pháp để tìm kiếm, thúc đẩy cơ hội bán hàng và cung ứng dịch vụ như: Tuyên truyền, giới thiệu, khuyếch trương hàng hóa, dịch vụ, tổ chức việc bán hàng có giảm giá, phát quà tặng... Các hoạt động này được gọi là xúc tiến thương mại (XTTM) và là quá trình tất yếu mà doanh nghiệp phải tiến hành để đáp ứng nhu cầu cạnh tranh. Quá trình này do thương nhân tự tổ chức thực hiện hoặc thông qua quan hệ dịch vụ do thương nhân khác cung cấp.

Chính vì những lợi ích mà hoạt động XTTM mang lại, từ đó nhằm liên hệ với thị trường và công chúng, thương nhân ngày càng quan tâm đến các “kỹ thuật thuyết phục” khác nhau thông qua nhiều hình thức đa dạng, phong phú. Với hiệu quả đạt được trong tìm kiếm, thúc đẩy cơ hội mua bán hàng hóa, cung ứng dịch vụ, XTTM đã sớm được coi là công cụ cạnh tranh lợi hại, có khả năng mang lại lợi ích thương mại to lớn cho thương nhân, đồng thời có những ảnh hưởng không nhỏ đến lợi ích của đối thủ cạnh tranh và của người tiêu dùng.

Xét về góc độ kinh tế, XTTM là thuật ngữ xuất hiện trong kinh tế học từ những năm đầu của thế kỷ XX cùng với sự hình thành và phát triển của khái niệm marketing. Trong tiếng Anh, “xúc tiến” (Promotion) có nghĩa là sự khuyến khích, ủng hộ, sự khuyếch trương, thúc đẩy hay sự thăng tiến. Vì vậy, “trade promotion” không chỉ là XTTM mà còn có ý nghĩa là sự khuyếch trương thương mại, sự thúc đẩy thương mại. Thậm chí, ở tầm quốc gia, môi trường toàn cầu hóa và tự do hóa thương mại đã và đang đòi hỏi Chính phủ và các tổ chức XTTM phải có những nỗ lực hỗ trợ, thúc đẩy quan hệ thương mại, đặc biệt là ngoại thương. Như vậy, từ góc độ kinh tế, có thể khẳng định: XTTM không chỉ là hoạt động nhằm mục tiêu thúc đẩy phát triển thương mại của thương nhân mà còn bao gồm hoạt động thúc đẩy phát triển thương mại của Chính phủ và các tổ chức XTTM.

Xét về góc độ pháp lý, khoa học pháp lý nghiên cứu XTTM với ý nghĩa là quyền của cá nhân, tổ chức được ghi nhận trọng các quy định của pháp luật. Cụ thể là tại khoản 3 điều 10 Luật thương mại 2005 quy định: XTTM là hoạt động thúc đẩy, tìm kiếm cơ hội mua bán hàng hóa và cung ứng dịch vụ, bao gồm hoạt động khuyến mại, quảng cáo thương mại, trưng bày, giới thiệu hàng hóa, dịch vụ và hội chợ, triển lãm thương mại. Như vậy, theo quy định trên, XTTM mang bản chất là hoạt động xúc tiến bán hàng và cung ứng dịch vụ do thương nhân tiến hành. Đây cũng là định nghĩa duy nhất về XTTM trong pháp luật Việt Nam hiện nay.

Chủ thể hoạt động XTTM có rất nhiều nhưng có thể chia các chủ thể này thành 3 nhóm: Chính phủ, các tổ chức hỗ trợ thương mại và các doanh nghiệp. Trong đó, thương nhân là chủ thể trực tiếp thực hiện các hoạt động XTTM nhằm tìm kiếm, thúc đẩy cơ hội mua bán hàng hóa và cơ hội cung ứng dịch vụ cho mình. Theo khuôn khổ của pháp luật thương mại, thương nhân hoạt động XTTM bao gồm 2 loại:

• Thương nhân kinh doanh trong các ngành, lĩnh vực khác nhau tự hoạt động XTTM cho mình trong khuôn khổ quyền tự do kinh doanh, tự do hoạt động XTTM mà không cần phải đăng ký kinh doanh để có quyền thực hiện các hoạt động đó.

• Thương nhân kinh doanh dịch vụ XTTM. Có nghĩa là, dịch vụ XTTM trở thành dịch vụ thương mại được thương nhân lựa chọn để kinh doanh. Điều kiện để thương nhân hoạt động XTTM một cách hợp pháp là phải đăng ký kinh doanh.

Trong phạm vi môn học, đối tượng nghiên cứu chủ yếu là hoạt động XTTM do thương nhân tiến hành.

Theo quy định của pháp luật Việt Nam hiện hành về XTTM, thương nhân có thể sử dụng các hình thức XTTM sau đây:

• Khuyến mại.

• Quảng cáo thương mại.

• Trưng bày giới thiệu hàng hóa, dịch vụ.

• Hội chợ, triển lãm thương mại.

Việc quy định như trên là phù hợp với thông lệ quốc tế về XTTM, tuy nhiên nội hàm của các hình thức XTTM được quy định theo pháp luật Việt Nam vẫn còn hẹp hơn so với các nước trên thế giới. Các hình thức quản trị mối quan hệ khách hàng (CRM), quan hệ công chúng (PR)... mặc dù cũng đã xuất hiện trên thị trường Việt Nam nhưng vẫn chưa được quy định trong pháp luật Việt Nam.

Trong phạm vi bài nghiên cứu này, em xin phép được trình bày về từng hình thức XTTM trong 4 hình thức được quy định theo pháp luật Việt Nam hiện hành, đồng thời đưa ra một vài lời bình luận, đánh giá khách quan về các hình thức này, từ đó để đưa ra những giải pháp hữu hiệu nhằm hoàn thiện pháp luật về hoạt động này, góp phần phát triển hơn nữa hoạt động XTTM nói riêng và nền kinh tế đất nước nói chung.

NỘI DUNG CHÍNH

I/ Bình luận về các hình thức XTTM theo quy định của pháp luật Việt Nam:

II/ Giải pháp để hoàn thiện pháp luật về XTTM trong nền kinh tế thị trường ở Việt Nam: