MỤC LỤC

LỜI MỞ ĐẦU 1

CHƯƠNG I. MỘT SỐ VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ KINH TẾ NGẦM 5

1.1. KHÁI NIỆM KINH TẾ NGẦM 5

1.1.1. Đôi nét về lịch sử nghiên cứu vấn đề kinh tế ngầm 5

1.1.2 Kinh tế ngầm như là một bộ phận của nền kinh tế phi chính thức 11

1.2. PHÂN LOẠI CÁC HOẠT ĐỘNG TRONG KHU VỰC KINH TẾ NGẦM 18

1.2.1. Các hoạt động sản xuất ngầm 18

1.2.2. Các hoạt động kinh tế phi pháp 19

1.2.3. Các hoạt động tội phạm, lừa đảo – phi kinh tế 20

1.3. CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỚNG TỚI SỰ PHÁT TRIỂN HOẠT ĐỘNG KINH TẾ NGẦM 20

1.3.1. Nhóm các yếu tố kinh tế 20

1.3.2. Nhóm các yếu tố chính trị - xã hội 23

1.4. KHU VỰC KINH TẾ NGẦM Ở MỘT SỐ NƯỚC TRÊN THẾ GIỚI 25

1.4.1. Khu vực kinh tế ngầm tại các nước OECD 25

1.4.2. Khu vực kinh tế ngầm tại các nước đang phát triển 27

1.4.3. Khu vực kinh tế ngầm tại các nước có nền kinh tế chuyển đổi 29

1.4.4. Một số chương trình nghiên cứu về kinh tế ngầm đang và sẽ được triển khai trên thế giới 30

1.4.5. Một số bài học kinh nghiệm cho Việt Nam từ thực tiễn nghiên cứu về kinh tế ngầm của các nước trên thế giới 33

CHƯƠNG II. PHƯƠNG PHÁP ĐO LƯỜNG ĐỘ LỚN VÀ ĐÁNH GIÁ MỨC ĐỘ ẢNH HƯỞNG CỦA KHU VỰC KINH TẾ NGẦM 35

2.1. HỆ THỐNG TÀI KHOẢN THỐNG KÊ QUỐC GIA SNA (System of National Accounts) UN 1993 – CƠ SỞ PHƯƠNG PHÁP LUẬN CƠ BẢN ĐỂ KHẢO SÁT KHU VỰC KINH TẾ NGẦM 35

2.2. PHƯƠNG PHÁP ĐO LƯỜNG ĐỘ LỚN CỦA KHU VỰC KINH TẾ NGẦM 40

2.2.1. Giới thiệu tổng quát về các hướng tiếp cận khi đo lường độ lớn của khu vực kinh tế ngầm 40

2.2.2. Một số phương pháp đo lường kinh tế ngầm cơ bản 42

2.2.3. Lựa chọn phương pháp đo lường kinh tế ngầm phù hợp với điều kiện kinh tế quốc gia 53

2.3. PHƯƠNG PHÁP ĐÁNH GIÁ ẢNH HƯỞNG CỦA KHU VỰC KINH TẾ NGẦM TỚI SỰ PHÁT TRIỂN CỦA NỀN KINH TẾ QUỐC DÂN 57

2.3.1. Một số điểm cần lưu ý khi đánh giá ảnh hưởng của kinh tế ngầm 57

2.3.2. Phương pháp chung để đánh giá ảnh hưởng của kinh tế ngầm 59

2.3.3. Đánh giá ảnh hưởng của kinh tế ngầm đến các hoạt động kinh tế quốc tế 62

2.3.4. Đánh giá ảnh hưởng của khu vực kinh tế ngầm đến sự phát triển kinh tế quốc dân 63

2.3.5. Đánh giá ảnh hưởng của kinh tế ngầm tới an ninh kinh tế quốc gia 68

CHƯƠNG III. ĐÁNH GIÁ MỨC ĐỘ ẢNH HƯỞNG CỦA KHU VỰC KINH TẾ NGẦM TẠI VIỆT NAM 70

3.1. KHU VỰC KINH TẾ NGẦM TRONG NỀN KINH TẾ VIỆT NAM 70

3.1.1. Quá trình hình thành và phát triển khu vực kinh tế ngầm tại Việt Nam 70

3.1.2. Đặc điểm của khu vực kinh tế ngầm tại Việt Nam 71

3.1.3. Các yếu tố ảnh hưởng tới sự phát triển của khu vực kinh tế ngầm ở nước ta 73

3.1.4. Những khó khăn chung khi tiến hành khảo sát khu vực kinh tế ngầm tại nước ta (từ kinh nghiệm khảo sát ở Hà Nội) 77

3.2. ĐÁNH GIÁ ĐỘ LỚN CỦA KHU VỰC KINH TẾ NGẦM Ở VIỆT NAM 79

3.2.1. Đánh giá chung 79

3.2.2. Đánh giá bằng phương pháp tỷ lệ co giản tiêu thụ điện năng/mức tăng GDP 82

3.2.3. Đánh giá bằng phương pháp tỷ lệ thất nghiệp – việc làm 84

3.3. ĐÁNH GIÁ ẢNH HƯỞNG CỦA KINH TẾ NGẦM ĐỐI VỚI NỀN KINH TẾ QUỐC DÂN (QUA KHẢO SÁT TẠI TP. HÀ NỘI) 91

3.3.1. Ảnh hưởng của kinh tế ngầm tới năng lực sản xuất 91

3.3.2. Ảnh hưởng của kinh tế ngầm tới phát triển kinh tế vĩ mô 94

3.3.3. Ảnh hưởng của kinh tế ngầm tới vấn đề an sinh xã hội 99

3.4. MỘT SỐ VẤN ĐỀ RÚT RA TỪ KẾT QUẢ ĐÁNH GIÁ KHU VỰC KINH TẾ NGẦM TẠI HÀ NỘI 100

CHƯƠNG IV. GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG HIỆU QUẢ QUẢN LÝ KHU VỰC KINH TẾ NGẦM TẠI VIỆT NAM 103

4.1. PHƯƠNG HƯỚNG QUẢN LÝ KHU VỰC KINH TẾ NGẦM TẠI VIỆT NAM GIAI ĐOẠN 2008-2015 103

4.2. CÁC GIẢI PHÁP CƠ BẢN - DÀI HẠN 106

4.2.1. Ổn định kinh tế vĩ mô, phát triển bền vững 106

4.2.2. Phát triển nông thôn 106

4.2.3. Phát triển khu vực kinh tế chính thức ở thành thị 111

4.2.4. Phát triển thị trường lao động 112

4.3. CÁC GIẢI PHÁP CẤP THIẾT – NGẮN HẠN 114

KẾT LUẬN 117

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 119

PHỤ LỤC v