LỜI MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Làn sóng toàn cầu hoá kinh tế diễn ra mạnh mẽ đã kéo theo những thay đổi cơ bản và ngoạn mục trong bức tranh kinh tế thế giới. Sự thu hẹp và suy thoái của những thị trường truyền thống, sự lên ngôi của những thị trường tiềm năng mới đã không còn là chuyện lạ trong đời sống kinh tế toàn cầu. Chưa bao giờ bài toán về thị trường lại được đặt ra với đầy đủ sự cấp bách của nó đối với các quốc gia xuất khẩu như lúc này. Việt Nam cũng không phải là một ngoại lệ. Kết quả thành công của Đại hội Trung ương Đảng Cộng Sản Việt Nam từ ngày 19 đến ngày 21 tháng 4 năm 2001 đã tiếp tục khẳng định con đường đúng đắn cho nền kinh tế Việt Nam ở những thập niên đầu tiên của thế kỷ 21. Để tăng nhanh tốc độ xuất khẩu, đẩy nhanh tiến độ hội nhập kinh tế với khu vực và thế giới, Đảng ta chủ trương: “Tiếp tục mở cửa nền kinh tế, thực hiện đa dạng hoá thị trường, đa phương hoá mối quan hệ kinh tế với các nước trên thế giới.”. Trong đó, Thị trường Mỹ là một trong những thị trường mang tính chất chiến lược đối với hoạt động xuất khẩu của Việt Nam trong những năm tới. Đây là thị trường nhập khẩu lớn nhất thế giới, bên cạnh đó, Hiệp định thương mại Việt – Mỹ đã chính thức đi vào thực tiễn từ ngày 17/10/2001. Việc đẩy mạnh xuất khẩu sang thị trường này chẳng những tạo điều kiện thuận lợi để nền kinh tế Việt Nam đẩy nhanh tiến trình hội nhập mà còn góp phần gia tăng sự phát triển và nâng cao tính cạnh tranh của hàng hoá Việt Nam.

Ngành thuỷ sản Việt Nam đang trong quá trình đầu tư để trở thành một ngành kinh tế mũi nhọn. Hàng thuỷ sản trở thành mặt hàng xuất khẩu chủ lực với kim ngạch xuất khẩu đạt được năm 2001 là 1.760 triệu USD và đặt ra mục tiêu đạt kim ngạch xuất khẩu 3 tỷ USD vào năm 2005 trong đó kim ngạch xuất khẩu vào thị trường Mỹ chiếm tỷ trọng 25 – 28% trong tổng số kim ngạch xuất khẩu thuỷ sản. Điều đó đặt ra yêu cầu cấp bách phải nghiên cứu để tìm ra những giải pháp thúc đẩy xuất khẩu thuỷ sản vào thị trường Mỹ.

Thị trường Mỹ là một thị trường rộng lớn, đa dạng, tính cạnh tranh cao, luật lệ điều tiết nền ngoại thương Mỹ phức tạp, có những đặc thù riêng và được tiêu chuẩn hoá ở mức cao độ đòi hỏi phải có những nghiên cứu toàn diện và thị trường này còn rất mới đối với các doanh nghiệp của Việt Nam. Mặt hàng thuỷ sản là một trong những mặt hàng có kim ngạch xuất khẩu ngày càng tăng và chiếm tỷ trọng lớn trong số các mặt hàng đang xuất khẩu vào thị trường Mỹ.

2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài

+ Phân tích, đánh giá một cách sâu sắc và toàn diện thị trường Thuỷ sản Hoa Kỳ giúp nhận diện những tiềm năng, cơ hội, thách thức và những vấn đề mang tính thời sự nhất đối với các quốc gia xuất khẩu thuỷ sản trong đó có Việt Nam.

+ Phân tích thực trạng, tiềm năng cơ hội và những thách thức của Xuất khẩu thuỷ sản Việt Nam sang thị trường Mỹ những năm vừa qua.

+ Căn cứ vào cơ sở lý luận, và kết quả phân tích, đánh giá thực trạng xuất khẩu mặt hàng thuỷ sản của ngành thuỷ sản Việt nam vào thị trường Mỹ, định hướng phát triển của ngành thuỷ sản để đề xuất phương hướng và giải pháp ở tầm vĩ mô, trung mô và vi mô nhằm thúc đẩy xuất khẩu thuỷ sản vào thị trường này .

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của đề tài

- ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI:

LUẬN VĂN NGHIÊN CỨU NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN, THỰC TIỄN VỀ XUẤT KHẨU MẶT HÀNG THUỶ SẢN CỦA NGÀNH THUỶ SẢN VIỆT NAM VÀO THỊ TRƯỜNG MỸ.

- PHẠM VI NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI:

ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU CÁC HOẠT ĐỘNG XUẤT KHẨU HÀNG THUỶ SẢN CỦA NGÀNH THUỶ SẢN VIỆT NAM VÀO THỊ TRƯỜNG MỸ VỚI THỜI GIAN NGHIÊN CỨU TỪ NĂM 1997 TỚI NĂM 2003.

4. Phương pháp nghiên cứu

Để giải quyết những vấn đề đặt ra, luận văn đã sử dụng phương pháp duy vật biện chứng và duy vật lịch sử của chủ nghĩa Mác-Lênin, vận dụng trong môi trường thực tế, hiện tại và kết hợp với các phương pháp cụ thể như: phương pháp phân tích, điều tra, tổng hợp, hệ thống,... để luận giải, khái quát và phân tích thực tiễn theo mục đích của đề tài.

5. Kết cấu của đề tài

Ngoài phần mở đầu và kết luận luận văn bao gồm ba chương như sau:

Chương I: Cơ sở và tầm quan trọng của việc nghiên cứu thị trường Thuỷ sản Hoa Kỳ đối với xuất khẩu thuỷ sản Việt Nam

Chương II: Thực trạng xuất khẩu thuỷ sản Việt nam vào thị trường Mỹ giai đoạn 1997-2003

Chương III: Định hướng và giải pháp chủ yếu thúc đẩy xuất khẩu hàng thuỷ sản của ngành thuỷ sảnViệt nam vào thị trường Mỹ.

6. Đóng góp của luận văn

- Đánh giá một cách toàn diện và sâu sắc những vấn đề cơ bản của thị trường Thuỷ sản Hoa Kỳ

- Giúp doanh nghiệp xuất khẩu thuỷ sản Việt Nam có cái nhìn trực diện, mới mẻ và đầy đủ hơn về phương cách tiếp cận thị trường Mỹ.

- Nghiên cứu thị trường thuỷ sản Mỹ để từng bước vượt qua những thách thức từ hệ thống pháp luật cực kỳ đa dạng và phức tạp.

- Phân tích đánh giá tiềm năng, cơ hội và khả năng chiếm lĩnh thị trường Hoa Kỳ của Thuỷ sản Việt Nam

- Phân tích đánh giá những mặt đã làm được và những hạn chế cũng như các vấn đề đặt ra của Thuỷ sản Việt Nam trên thị trường Mỹ

- Đề ra được định hướng và các giải pháp mang tính thực tiễn cao, cụ thể và linh hoạt hướng tới việc đẩy mạnh xuất khẩu thuỷ sản Việt Nam sang thị trường Mỹ một cách bền vững.

LỜI MỞ ĐẦU Trang

CHƯƠNG I – CƠ SỞ VÀ TẦM QUAN TRỌNG CỦA VIỆC NGHIÊN CỨU THỊ

TRƯỜNG THUỶ SẢN MỸ ĐỐI VỚI XUẤT KHẨU THUỶ SẢN VIỆT NAM

I. Tổng quan về Thị trường Thuỷ sản Mỹ

1. Sơ lược tình hình kinh tế Mỹ

2. Tổng quan về ngành thuỷ sản Mỹ

2.1. Khai thác thuỷ sản

2.2. Nuôi trồng thuỷ sản

2.3. Chế biến thuỷ sản

2.4. Năng lực xuất, nhập khẩu thuỷ sản Mỹ

2.4.1 Xuất khẩu thuỷ sản

2.4.2 Nhập khẩu thuỷ sản

3. Hệ thống phân phối và thị hiếu tiêu dùng của thị trường Thuỷ sản Mỹ

3.1. Hệ thống phân phối thuỷ sản Mỹ

3.2 Đặc điểm thị hiếu tiêu dùng của thị trường thuỷ sản Mỹ

4. Hệ thống pháp luật Mỹ đối với mặt hàng thuỷ sản

4.1 Khái quát Luật Thương mại và chính sách nhập khẩu Mỹ

4.1.1 Luật Thương mại Mỹ

4.1.2 Chính sách nhập khẩu Hoa Kỳ đối với các nước đang phát triển

4.2. Cơ chế quản lý hàng thuỷ sản nhập khẩu của Mỹ

4.2.1. Quy định về thuế

4.2.2 Quy định về xuất xứ hàng thuỷ sản nhập khẩu

4.2.3. Quy định về nhãn hiệu và thương hiệu

4.2.4. Hàng rào kỹ thuật và hàng rào an toàn vệ sinh dịch tế

II. Tiềm năng và cơ hội của thị trường thuỷ sản Mỹ đối với các nước xuất khẩu thuỷ sản

III. Điều kiện và tiềm năng của Việt Nam đối với xuắt khẩu Thuỷ sản

1. Tiềm năng thuỷ sản Việt Nam

2. Năng lực sản xuất, chế biến và xuất khẩu của thuỷ sản Việt Nam

2.1 Tình hình khai thác và bảo vệ nguồn lợi thuỷ sản

2.2 Nuôi trồng thuỷ sản

2.3 Chế biến thuỷ sản

IV. ý nghĩa, tầm quan trọng của việc nghiên cứu thị trường thuỷ sản Mỹ đối với xuất khẩu thuỷ sản Việt Nam

CHƯƠNG II – THỰC TRẠNG XUẤT KHẨU THUỶ SẢN VIỆT NAM SANG THỊ TRƯỜNG MỸ GIAI ĐOẠN 1997-2003

I. Một số nét chính về xuất khẩu Thuỷ sản Việt Nam trong những năm vừa qua

1. Thực trạng xuất khẩu thuỷ sản Việt Nam giai đoạn 1990-2003

2. Những thành tựu và khó khăn của xuất khẩu thuỷ sản Việt Nam

2.1. Thành tựu

2.2. Những khó khăn của thuỷ sản xuất khẩu Việt Nam

II. Thực trạng xuất khẩu thủy sản Việt Nam sang thị trường Mỹ giai đoạn 1997-2003

1. Quan hệ Thương mại Thuỷ sản Việt Mỹ

1.1. Vài nét về quan hệ Thương mại Việt Mỹ

1.2. Quan hệ thương mại thuỷ sản Việt Mỹ

1.3 Hiệp định Thương mại Việt Mỹ với các vấn đề đặt ra cho xuất khẩu thuỷ sản Việt Nam

2. Thực trạng xuất khẩu thuỷ sản Việt Nam vào thị trường Mỹ giai đoạn 1997-2003

2.1 Đánh giá tổng quan

2.2. Kim ngạch xuất khẩu thuỷ sản Việt Nam vào thị trường Mỹ

2.3. Cơ cấu mặt hàng và thị phần chiếm lĩnh

2.3.1 Mặt hàng tôm

2.3.2 Mặt hàng cá

2.3.3 Nhóm mặt hàng khác

2.4. Đánh giá năng lực cạnh tranh của thuỷ sản Việt Nam trên thị trường Mỹ

2.4.1 Phân tích đối thủ cạnh tranh

2.4.2 Phân tích năng lực cạnh tranh của thuỷ sản Việt Nam

2.5. Cơ hội, thách thức và các vấn đề đặt ra đối với thuỷ sản Việt Nam trên thị trường Mỹ

2.5.1 Cơ hội

2.5.2 Thách thức và các vấn đề đặt ra

2.6 Bài học kinh nghiệm cho thuỷ sản Việt Nam khi thâm nhập thị trường Hoa Kỳ

CHƯƠNG III- ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP ĐẨY MẠNH XUẤT KHẨU THUỶ SẢN SANG THỊ TRƯỜNG MỸ

A. Định hướng phát triển Thuỷ sản Việt Nam đến năm 2010

I. Định hướng chung của thuỷ sản Việt Nam

1. Quan điểm, mục tiêu

2. Định hướng phát triển

II. Định hướng phát triển thị trường Mỹ

B. Gải pháp tiếp cận và đẩy mạnh xuất khẩu thuỷ sản sang thị trường Mỹ

I. Nhóm giải pháp vĩ mô

1. Tạo lập môi trường thuận lợi cho hoạt động xuất khẩu phát triển

1.1. Tạo lập môi trường cạnh tranh năng động để nâng cao tính linh hoạt cho các doanh nghiệp

1.2. Cho phép doanh nghiệp FDI có quyền xuất khẩu

1.3. Giảm dần và tiến tới xoá bỏ trợ cấp và trợ giá xuất khẩu

1.4. Hoàn thiện khung pháp lý và thể chế cho hoạt động xuất khẩu

1.5 Kiện toàn hệ thống pháp luật Việt Nam, tạo tính tương thích với Luật pháp Hoa Kỳ và Hiệp định Thương mại Việt Mỹ

1.6. Xúc tiến mạnh mẽ quan hệ đối ngoại Việt – Mỹ. Đấu tranh chống bảo hộ

1.7. Hoàn thiện cơ chế quản lý xuất khẩu, hướng mạnh về xuất khẩu thuỷ sản

2. Tăng cường các biện pháp hỗ trợ từ phía nhà nước cho các doanh nghiệp xuất khẩu thuỷ sản

2.1 Tích cực hỗ trợ các doanh nghiệp nhỏ và vừa xuất khẩu thuỷ sản

2.2 Phát triển mạnh mẽ các loại hình địch vụ hỗ trợ cho xuất khẩu thuỷ sản

2.3 . Thúc đẩy sự liên hiệp giữa các doanh nghiệp xuất khẩu thuỷ sản

2.4. Xây dựng chương trình xúc tiến thương mại sang thị trường Mỹ quy mô lớn và có trọng điểm

III. Nhóm giải pháp trung mô - Tập trung giải quyết các vấn đề bức xúc của ngành Thuỷ sản, mở đường cho việc đẩy mạnh xuất khẩu sang thị trường Mỹ

1. Giải quyết vấn đề năng lực sản xuất nguyên liệu

2. Giải quyết vấn đề chất lượng và vệ sinh an toàn thực phẩm của thuỷ sản xuất khẩu

3. Nâng cao năng lực chế biến thuỷ sản xuất khẩu

4. Giải quyết các vấn đề khó khăn về giá thuỷ sản

IV. Nhóm giải pháp vi mô - Các doanh nghiệp phải nâng cao sự chủ động trong việc tạo cơ hội xuất khẩu thuỷ sản sang thị trường Hoa Kỳ

1. Nghiên cứu thị trường thuỷ sản Mỹ

2. Tập trung nâng cao năng lực cạnh tranh của thuỷ sản Việt Nam trên thị trường Hoa Kỳ

2.1 Giải pháp nâng cao chất lượng và đa dạng hoá cơ cấu mặt hàng

2.2 Hoàn thiện phương thức xuất khẩu và phát triển mạng lưới phân phối thuỷ sản trên thị trường Mỹ

3. Chủ động tăng cường sự hiệp lực giũa các doanh nghiệp, hướng tới việc xây dựng một chiến lược chung thâm nhập thị trường Thuỷ sản Hoa Kỳ