Trong thời đại toàn cầu hóa và hội nhập kinh tế sâu rộng, hoạt động ngoại thương đã trở thành một bộ phận quan trọng không thể thiếu của mỗi quốc gia. Tỷ giá hối đoái, với tư cách là thước đo tương quan kinh tế giữa một quốc gia với phần còn lại của thế giới được coi là một công cụ chính sách vĩ mô quan trọng nhằm thực hiện các mục tiêu như thúc đẩy kinh tế phát triển, ổn định giá trị nội tệ, đảm bảo cân bằng đối nội và đối ngoại, kích thích xuất khẩu Chính vì vậy, việc điều chỉnh tỷ giá nhằm đạt được những thành quả kinh tế nhất định trong vài thập niên gần đây đã và đang là một vấn đề hết sức quan trọng. Đây cũng là đề tài được các nhà kinh tế đặc biệt quan tâm nghiên cứu nhằm tìm ra chính sách điều hành tỷ giá tối ưu nhất cho nền kinh tế của một quốc gia.

Phá giá tiền tệ là một biện pháp điều chỉnh tỷ giá trong đó nó làm giảm giá đồng nội tệ, do đó thúc đẩy xuất khẩu, hạn chế nhập khẩu, phát triển sản xuất hướng ngoại, tạo công ăn việc làm, giảm thất nghiệp Tuy nhiên phá giá đồng nội tệ là một quyết định hết sức khó khăn và nhạy cảm vì nó ảnh hưởng đến rất nhiều khía cạnh khác nhau của hoạt động kinh tế, xã hội và đời sống người dân nói chung. Đồng thời nó cũng là một biện pháp mạnh đối với nền kinh tế, vì vậy nếu không có những biện pháp điều hành hợp lý sẽ có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng. Thực tế này đòi hỏi chúng ta phải nghiên cứu vấn đề phá giá một cách kỹ lưỡng về cả mặt lý luận và thực tiễn.

Do phá giá tiền tệ ảnh hưởng trực tiếp đến xuất khẩu và nhập khẩu của một quốc gia nên một câu hỏi thường được đặt ra cho các nhà kinh tế và hoạch định chính sách là: “Liệu phá giá tiền tệ có giúp cải thiện tình hình Cán cân thương mại và Tài khoản vãng lai?” Có nhiều lý thuyết khác nhau về phá giá tiền tệ đã nỗ lực trả lời cho câu hỏi này, trong đó không thể không kể đến một lý thuyết đã xuất hiện khá sớm và giải thích câu hỏi này một cách khá đơn giản nhưng hợp lý – đó là lý thuyết về hiệu ứng tuyến J (J – curve effect).

MỤC LỤC

LỜI MỞ ĐẦU 1

CHƯƠNG I. NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ PHÁ GIÁ TIỀN TỆ VÀ HIỆU ỨNG TUYẾN J 4

I. Những vấn đề cơ bản về phá giá tiền tệ. 4

1. Tỷ giá hối đoái 4

1.1. Khái niệm tỷ giá hối đoái 4

1.2. Phân loại tỷ giá hối đoái 5

1.3. Các chế độ tỷ giá hối đoái 6

2. Định nghĩa phá giá tiền tệ. 7

3. Tác động của phá giá tiền tệ lên nền kinh tế. 8

3.1. Tác động tích cực. 8

3.2. Tác động tiêu cực. 8

4. Nguyên nhân Chính phủ thực hiện phá giá tiền tệ. 10

4.1. Nguyên nhân chủ quan. 10

4.2. Nguyên nhân khách quan. 11

II. Tác động của phá giá lên Cán cân thanh toán quốc tế của một quốc gia qua cách tiếp cận co giãn. 12

1. Cán cân thanh toán quốc tế. 12

1.1. Định nghĩa Cán cân thanh toán quốc tế. 12

1.2. Kết cấu nội dung của Cán cân thanh toán quốc tế. 12

2. Cách tiếp cận co giãn (Elasticity approach). 15

2.1. Một số giả định quan trọng. 16

2.2. Điều kiện Marshall-Lerner. 16

2.3. Ví dụ minh họa. 18

2.4. Các hiệu ứng. 19

III. Hiệu ứng tuyến J trong phá giá tiền tệ. 21

1. Định nghĩa hiệu ứng tuyến J. 21

2. Nguyên nhân xuất hiện hiệu ứng tuyến J. 22

3. Kiểm nghiệm hiệu ứng tuyến J trong phá giá tiền tệ. 26

CHƯƠNG II. THỰC TIỄN VỀ PHÁ GIÁ TIỀN TỆ VÀ HIỆU ỨNG TUYẾN J Ở MỘT SỐ QUỐC GIA TRÊN THẾ GIỚI. 30

I. Phá giá tiền tệ ở Mexico năm 1994. 30

1. Nguyên nhân và diễn biến cuộc phá giá tiền tệ ở Mexico năm 1994. 30

1.1. Nguyên nhân. 30

1.2. Diễn biến. 35

2. Ảnh hưởng của phá giá tiền tệ 1994 đến nền kinh tế Mexico. 37

2.1. Ảnh hưởng tích cực. 37

2.2. Ảnh hưởng tiêu cực. 39

3. Hiệu ứng tuyến J trong phá giá tiền tệ ở Mexico năm 1994. 42

II. Phá giá tiền tệ ở Thái Lan năm 1997. 44

1. Nguyên nhân và diễn biến cuộc phá giá tiền tệ tại Thái Lan năm 1997. 44

1.1. Nguyên nhân. 44

1.2. Diễn biến. 48

2. Ảnh hưởng của phá giá tiền tệ năm 1997 đến nền kinh tế Thái Lan. 49

2.1. Ảnh hưởng tích cực. 49

2.2. Ảnh hưởng tiêu cực. 50

3. Hiệu ứng tuyến J trong thực tiễn phá giá tiền tệ Thái Lan năm 1997. 52

III. Phá giá tiền tệ ở Trung Quốc năm 1994. 54

1. Nguyên nhân và diễn biến phá giá tiền tệ Trung Quốc năm 1994. 54

1.1. Nguyên nhân. 54

1.2. Diễn biến. 55

2. Ảnh hưởng của phá giá tiền tệ năm 1994 đến nền kinh tế Trung Quốc. 56

2.1. Ảnh hưởng tích cực. 56

2.2. Ảnh hưởng tiêu cực. 57

IV. Bài học kinh nghiệm rút ra trên cơ sở phân tích phá giá tiền tệ qua thực tiễn phá giá của Mexico, Thái Lan và Trung Quốc. 60

1. Bài học về chính sách tỷ giá hối đoái 60

2. Bài học về thời điểm phá giá. 61

CHƯƠNG III. NHỮNG KHUYẾN NGHỊ RÚT RA CHO VIỆT NAM TRÊN CƠ SỞ PHÂN TÍCH PHÁ GIÁ TIỀN TỆ VÀ HIỆU ỨNG TUYẾN J. 64

I. Đặc điểm chính sách tỷ giá hối đoái và tình hình Cán cân thương mại của Việt Nam 64

1. Đặc điểm chính sách tỷ giá hối đoái của Việt Nam giai đoạn tháng 2/1999 – nay. 64

2. Tình hình Cán cân thương mại của Việt Nam 69

3. Ảnh hưởng của sự thay đổi tỷ giá đến Cán cân thương mại Việt Nam trong thời gian qua 74

II. Một số quan điểm về việc phá giá đồng VND trong thời điểm hiện tại 77

1. Quan điểm ủng hộ phá giá mạnh đồng VND 77

2. Quan điểm phản đối phá giá mạnh đồng VND 79

3. Quan điểm về phá giá đồng VND dựa trên những phân tích về hiệu ứng tuyến J. 79

III. Khuyến nghị các điều kiện để Việt Nam có thể phá giá thành công VND 81

1. Hình thành một chế độ điều hành tỷ giá mềm dẻo, linh hoạt 81

2. Tạo khả năng chuyển đổi cho đồng VND 83

3. Hạn chế tình trạng đô la hóa. 84

4. Duy trì tốc độ tăng trưởng kinh tế ổn định. 84

5. Kiểm soát lạm phát 85

6. Kiểm soát vay nợ nước ngoài 86

7. Kiểm soát chi tiêu Chính phủ. 86

8. Đối với các doanh nghiệp kinh doanh xuất nhập khẩu. 87

Kết luận quan điểm của người viết. 88

KẾT LUẬN 91

Danh mục tài liệu tham khảo. 93

Danh mục các từ viết tắt. 9