MỤC LỤC

TRANG

Danh mục các từ viết tắt

DANH MỤC BẢNG BIỂU

MỤC LỤC              1

TRANG              1

LỜI NÓI ĐẦU              6

CHƯƠNG 1:              8

LÝ LUẬN CHUNG VỀ TẬP ĐOÀN KINH TẾ              8

1.1.              Cơ sở lý luận về tập đoàn kinh tế:              8

1.1.1.              Khái niệm chung về Tập đoàn kinh tế              8

1.1.1.1.              Mét sè khái niệm về Tập đoàn kinh tế trên thế giới              8

1.1.1.2.              Khái niệm về Tập đoàn kinh tế tại Việt Nam              10

1.1.2.              Đặc điểm của Tập đoàn kinh tế              11

1.1.2.1.              Qui mô lớn              11

1.1.2.2.              Ngµnh nghÒ lÜnh vùc kinh doanh              13

1.1.2.3.              C¬ cÊu tæ chøc vµ h×nh thøc së h÷u              14

1.1.2.4.              C¸c h×nh thøc liªn kÕt              14

1.1.3.              Phân loại Tập đoàn kinh tế              16

1.1.3.1.              Theo tính chất ngành nghề của sự liên kết              16

- TĐKT liên kết theo chiều ngang: là TĐKT liên kết những DN cùng một ngành, ví dụ: các DN trong ngành giấy, ngành xây dựng, chế tạo ôtô, điện tử, sản xuất thức ăn chăn nuôi, nước giải khát... thỏa thuận với nhau về thị trường, giá bán, các hình thức khuyến mãi... Hình thức này chủ yếu là những Cartel, Syndicate, Trust, Keiretsu... xuất hiện vào thế kỷ thứ XXI. Đến nay, hình thức này còn tồn tại rất Ýt do Luật Cạnh tranh và Luật Chống độc quyền không cho phép hình thành.              16

- TĐKT liên kết theo chiều dọc: là TĐKT hình thành do sù liên kết của các DN trong cùng một dây chuyền công nghệ hoặc quy trình sản xuất. Sự liên kết theo chiều dọc tức là các liên kết gắn liền với quy trình sản xuất, quy trình công nghệ. Sự hình thành và phát triển của Tập đoàn Mitsubishi là ví dụ chứng minh sinh động nhất cho dạng liên kết này. Ban đầu, Mitsubishi chỉ hoạt động kinh doanh trong lĩnh vực cơ khí chế tạo. Song, để chủ động nguồn nguyên liệu đầu vào, Mitsubishi đầu tư hình thành Công ty con trong lĩnh vực luyện kim. Đến lượt nó, để chủ động nguồn quặng cho luyện kim, Mitsubishi lại tiếp tục đầu tư hình thành công ty con trong lĩnh vực khai khoáng. Quặng và kim loại là những sản phẩm có trọng lượng lớn, việc vận chuyển và chi phí vận chuyển trở thành quan trọng, do đó Mitsubishi tiếp tục đầu tư thành lập công ty con trong lĩnh vực vận tải... Kết quả là, Tập đoàn Mitsubishi hình thành, là tập đoàn kinh doanh đa ngành nhưng tất cả vẫn tập trung phục vụ cho ngành kinh doanh mũi nhọn, truyền thống của Mitsubishi. Hiện nay, trên thế giới đang tồn tại khá nhiều tập đoàn dạng này như các Concern, Conglomerate, Chaebol... Đây là hình thức tập đoàn cho hiệu quả cao, có khả năng bành trướng hoạt động trong mét phạm vi rộng và trở thành tập đoàn đa quốc gia nhưng không bị ảnh hưởng của Luật cạnh tranh và Luật chống độc quyền.              16

1.1.3.2.     Theo phương thức hình thành              17

- TĐKT hình thành thông qua các hợp đồng, hiệp ước hay còn gọi là “liên kết mềm”.              17

- TĐKT hình thành trên cơ sở thống nhất và kiểm soát về tài chính hay còn gọi là “liên kết tài chính”.              18

1.1.4.              Những nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển của các Tập đoàn kinh tế              18

1.1.4.1. Bản thân các doanh nghiệp:              18

1.1.4.2. Về phía chính phủ:              19

1.1.5.              Vai trò của Tập đoàn kinh tế              21

1.1.5.1. Nâng cao năng lực cạnh tranh dựa trên qui mô lớn              21

1.1.5.2. Huy động và phát huy các nguồn lực xã hội              22

1.1.5.3. Phát triển khoa học - công nghệ              23

1.1.5.4. Công cụ điều tiết kinh tế và hội nhập kinh tế quốc tế              23

1.2.              C¬ së thùc tiÔn ph¸t triÓn T§KT t¹i mét sè quèc gia §«ng Á              24

1.2.1.              Nhật Bản              25

1.2.2.              Hàn Quốc              26

1.2.3.              Trung Quèc              28

1.2.4.              Bài học cho Việt Nam              31

2.1.              Lịch sử hình thành các tập đoàn kinh tế ở Việt Nam              33

TĐKT được nhắc đến ở Việt Nam tõ năm 1994, là năm bắt đầu thành lập các Tổng công ty 91, cho đến nay đã trải qua 2 giai đoạn lịch sử. Hai giai đoạn đó là: giai đoạn thành lập các TCT 91 (tõ 1994 đến 2005) và giai đoạn chuyển đổi TCT sang mô hình TĐKT tại Việt Nam (tõ năm 2005 đến nay).              33

2.1.1.              Giai đoạn thành lập các Tổng công ty 91 (tõ 1994 đến 2005)              33

2.1.1.1.              Sù hình thành các tổng công ty 91              33

2.1.1.2.              Đặc điểm của các TCT91:              36

2.1.1.3.              Tổng quan hoạt động của các TCT 91 trong giai đoạn này              37

2.1.2.              Giai đoạn chuyển đổi Tổng công ty sang mô hình Tập đoàn kinh tế tại Việt Nam (tõ 2005 đến nay)              39

2.1.2.1.              Đánh giá sự khác biệt giữa hai hình thức              39

2.1.2.2.              Sù cần thiết chuyển đổi              41

o              Đặc trưng của TĐKT Việt Nam              45

2.2.              Định hướng hình thành TĐKT tại Việt Nam              47

2.3.              Thùc tr¹ng ph¸t triÓn T§KT t¹i ViÖt Nam              50

2.3.1.              Quy m« T§KT              50

2.3.2.              C¬ cÊu tæ chøc:              54

2.3.3.              Cơ chế quản lý              57

2.3.4.              Thùc tr¹ng kinh doanh ®a ngµnh c¸c T§KT ViÖt Nam hiÖn nay              58

2.4. §¸nh gi¸ chung              66

2.4.1KÕt qu¶ ®¹t ®­îc              66

2.4.2.  H¹n chÕ vµ nguyªn nh©n              69

CHƯƠNG 3:              71

TRIỂN VỌNG VÀ MÉT SÈ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN TẬP ĐOÀN KINH TẾ VIỆT NAM TRONG THỜI GIAN TỚI              71

3.1.    Quan điểm và định hướng đối với việc phát triển Tập đoàn kinh tế ở Việt Nam trong giai đoạn tới              71

3. 1. 1. Quan điểm              71

3.1.1.1. Quan điểm về mô hình:              71

3.1.1.2. Quan điểm về liên kết:              73

3.1.1.3. Quan điểm về phương thức thành lập:              73

3.1.2. Định hướng:              74

3. 2. Thuận lợi và khó khăn              76

Trong giai đoạn tới, các TĐKT ở nước ta trong quá trình hình thành và phát triển có thể gặp những thuận lợi và khó khăn như sau:              76

3. 2.1. Thuận lợi:              76

Môi trường kinh doanh được xếp hạng dựa trên quy định về kinh doanh, thời gian và chi phí mà doanh nghiệp phải bỏ ra để đáp ứng quy định về thành lập và vận hành doanh nghiệp, nộp thuế, giải thể doanh nghiệp... Báo cáo này cho rằng tại Việt Nam, thành lập doanh nghiệp mất trung bình 50 ngày, xin cấp phép xây dựng mất gần 200 ngày, thời gian xuất khẩu mất 22 ngày và chi phí trung bình xuất mét container là gần 760 USD, thời gian nhập khẩu mất 21 ngày và khoảng 940 USD/container.[40] Đặc biệt, giải thể mét doanh nghiệp mất trung bình là 5 năm.              78

3. 3. Triển vọng phát triển Tập đoàn kinh tế tại Việt Nam trong thời gian tới              82

3. 4. Mét sè giải pháp phát triển Tập đoàn kinh tế ở Việt Nam              84

Nhìn từ những thực trạng phát triển các TĐKT của Việt Nam trong thời gian qua và những nhân tố có ảnh hưởng đến sự phát triển của các TĐKT Việt Nam trong thời gian tới, ta có thể đưa ra 2 nhóm giải pháp phát triển TĐKT ở Việt Nam: đó là nhóm giải pháp đối với Nhà nước và nhóm giải pháp đối với bản thân các tập đoàn.              84

3. 4.1. Nhóm giải pháp đối với Nhà nước              84

3. 4.1.1. Nhóm giải pháp hoàn thiện môi trường pháp lý để phát triển Tập đoàn kinh tế              84

3.4.1.2. Nhóm giải pháp khuyến khích thành lập Tập đoàn kinh tế              86

3.4.1.3. Nhãm gi¶i ph¸p thóc ®Èy sù hình thành và phát triển các loại hình Tập ®oµnkinh tÕ.              87

3.4.2. Nhóm giải pháp đối với bản thân các TĐKT              90

KẾT LUẬN              93

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO              94

I - Tài liệu tiếng Việt:              94

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT              98

phụ lục 1: Các tổng công ty được thành lập theo Quyết định 91/ TTg              99

phụ lục 2: Quy mô các TĐKT Việt Nam tài thời điểm thành lập              100