1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu

Phát triển thị trường KH&CN là một tất yếu khách quan trong nền

kinh tế thị trường và là một trong những nội dung trọng tâm của chiến

lược phát triển của các quốc gia trên thế giới trong xu thế toàn cầu hoá.

Thị trường KH&CN ở Trung Quốc từ cải cách mở cửa đến nay

đã phát huy tác dụng tốt trong việc chuyển hóa thành quả nghiên cứu

khoa học và phát triển công nghệ vào sản xuất. Dưới sự chỉ đạo của

chiến lược cơ bản và phương châm cụ thể "mở cửa, làm sống động,

nâng đỡ, hướng dẫn", đã phát triển rất nhanh từ không thành có, từ

nhỏ đến lớn. Hiện nay, thị trường KH&CN ở Trung Quốc đang phát

triển tương đối lành mạnh, quy mô giao dịch đã mở rộng, thúc đẩy

tích cực phát triển kinh tế xã hội. Trung Quốc đang thực hiện đổi mới

hệ thống KH&CN lấy doanh nghiệp làm chủ thể, lấy thị trường làm

phương hướng dẫn dắt, kết hợp sản xuất, nghiên cứu và phát triển, bảo

đảm thể chế và cơ chế tạo điều kiện cho việc tăng cường năng lực tự

chủ, xây dựng Nhà nước loại hình sáng tạo, phát triển đất nước theo

quan điểm khoa học.

Tạo lập và phát triển thị trường KH&CN là một trọng tâm giải

pháp chủ yếu để phát triển KH&CN và là một nội dung quan trọng để

phát triển đồng bộ các loại thị trường ở nước ta. Tuy nhiên thị trường

KH&CN ở nước ta mới hình thành ở mức độ sơ khai, việc phát triển

thị trường KH&CN vì vậy càng trở nên quan trọng và cấp thiết hơn

2

đối với quá trình phát triển đất nước. Đứng trước tình hình đó rất cần

những giải pháp hữu hiệu nhằm thúc đẩy thị trường KH&CN phát

triển. Do vậy việc tham khảo kinh nghiệm phát triển thị trường

KH&CN của Trung Quốc, một quốc gia có nhiều điểm tương đồng

với Việt Nam và đã có những thành công trong lĩnh vực này sẽ có ý

nghĩa rất quan trọng cả về thực tiễn và lý luận. Đó là lý do để vấn đề:

“Phát triển thị trường khoa học và công nghệ: Kinh nghiệm của

Trung Quốc và vận dụng vào Việt Nam” được chọn làm đề tài của

luận án tiến sỹ kinh tế này.

2. Tình hình nghiên cứu

+ Về phát triển thị trường KH&CN ở Trung Quốc: một số nghiên

cứu tìm hiểu những thành tựu phát triển kinh tế, trong đó có những

vấn đề về phát triển KH&CN và thị trường KH&CN của Trung Quốc

từ cải cách mở cửa đến nay. Một số khác tập trung phân tích quá trình,

hiện trạng phát triển thị trường KH&CN của Trung Quốc.

+ Về thị trường KH&CN Việt Nam: có một số công trình và tài

liệu liên quan đến công nghệ và thị trường công nghệ Việt Nam.

Tuy nhiên, từ trước đến nay, trong nước cũng như trên thế giới

chưa có công trình nào trực tiếp nghiên cứu một cách hệ thống và toàn

diện vấn đề phát triển thị trường KH&CN ở Trung Quốc từ cải cách

mở cửa (1978) đến nay (2008) từ đó rút ra bài học kinh nghiệm vận

dụng để phát triển thị trường KH&CN ở Việt Nam trong giai đoạn

hiện nay.

3

3. Đối tượng và mục đích nghiên cứu

Phát triển thị trường KH&CN: Kinh nghiệm của Trung Quốc và

vận dụng vào Việt Nam là đối tượng nghiên cứu chính của luận án.

Mục đích của luận án là qua nghiên cứu một số vấn đề lý luận và thực

tiễn về thị trường KH&CN, từ đó nghiên cứu quá trình phát triển thị

trường KH&CN của Trung Quốc để rút ra những bài học kinh nghiệm

để so sánh, vận dụng phát triển thị trường KH&CN ở Việt Nam.

4. Phạm vi nghiên cứu

Ngoài phần một số cơ sở lý luận, luận án tập trung nghiên cứu

quá trình phát triển thị trường KH&CN của Trung Quốc từ cải cách,

mở cửa đến nay (1978- 2008), tiếp cận vấn đề từ các khía cạnh như:

các kết quả đạt được xét về quy mô, trình độ và các yếu tố của thị

trường; các ngành và lĩnh vực; các khu vực công nghiệp và nông thôn.

Từ nghiên cứu trên rút ra quan điểm, mục tiêu, giải pháp và bài học

kinh nghiệm thành công, thất bại của Trung Quốc về phát triển thị

trường KH&CN trong công cuộc cải cách mở cửa. Từ cơ sở lý luận về

thị trường KH&CN và bài học kinh nghiệm của Trung Quốc xem xét

nhận dạng thị trường KH&CN Việt Nam từ thời kỳ đổi mới đến nay

(1986-2008) trên quy mô, cấp độ và các hoạt động diễn ra của thị

trường, so sánh và đề xuất một số gợi ý chính sách nhằm phát triển thị

trường KH&CN ở Việt Nam.

5. Nhiệm vụ phải giải quyết

Luận án sẽ trả lời các câu hỏi: quan niệm về KH&CN và thị

trường KH&CN như thế nào cho đúng? Vai trò của KH&CN và thị

trường KH&CN đối với sự phát triển kinh tế xã hội như thế nào? Mối

quan hệ giữa Nhà nước và thị trường? trên cơ sở phân tích lý thuyết

4

cạnh tranh để nâng cao năng lực cạnh tranh như thế nào? Thực trạng

KH&CN và thị trường KH&CN ở Trung Quốc? Những thành công,

tồn tại và nguyên nhân? Quan điểm phát triển thị trường KH&CN hiện

nay trên thế giới và ở Trung Quốc là gì? Đồng thời phải trả lời được

câu hỏi Việt Nam đã có thị trường KH&CN hay chưa? Mức độ quy

mô đến đâu? Những thành công, thất bại trong phát triển thị trường

KH&CN ở Trung Quốc và bài học kinh nghiệm vận dụng vào Việt

Nam để phát triển thị trường KH&CN? Những chính sách, cơ chế nào

phù hợp để phát triển thị trường KH&CN trong nền kinh tế thị trường

định hướng XHCN ở Việt Nam?

6. Phương pháp nghiên cứu

Luận án nghiên cứu phát triển thị trường KH&CN dưới giác độ

của chuyên ngành Kinh tế thế giới và Quan hệ kinh tế quốc tế, có sử

dụng các phương pháp duy vật biện chứng và duy vật lịch sử.

Đồng thời, đặc biệt coi trọng và sử dụng xuyên suốt luận án các

phương pháp phân tích - hệ thống - tổng hợp - thống kê - so sánh.

Luận án đã sử dụng kết quả của một số nghiên cứu có sử dụng phương

pháp kinh tế lượng khi phân tích ảnh hưởng của tiến bộ công nghệ tới

tăng trưởng kinh tế. Kết quả các nghiên cứu sử dụng phương pháp

điều tra đã được sử dụng trong phân tích tác động của chuyển giao và

đổi mới công nghệ đối với tăng trưởng kinh tế và phát triển xã hội.

7. Đóng góp của luận án

- Hệ thống hóa một số vấn đề lý luận cơ bản về phát triển thị trường

KH&CN.

- Hệ thống hoá vấn đề phát triển thị trường KH&CN ở Trung Quốc và

Việt Nam.

5

- Nghiên cứu sự thành công và thất bại trong phát triển thị trường

KH&CN ở Trung Quốc và Việt Nam. Những vấn đề được tổng hợp

thành quy luật chung.

- Một số kinh nghiệm của Trung Quốc vận dụng vào Việt Nam và

gợi ý chính sách phát triển thị trường KH&CN Việt Nam đáp ứng yêu

cầu công nghiệp hoá - hiện đại hoá đất nước trong tiến trình hội nhập

kinh tế quốc tế.

8. Kết cấu luận án

Ngoài phần mở đầu, kết luận và tài liệu tham khảo, luận án được

kết cấu thành 3 chương:

Chương 1. Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về thị trường khoa

học và công nghệ.

Chương 2. Phát triển thị trường khoa học và công nghệ ở Trung Quốc.

Chương 3. Vận dụng kinh nghiệm phát triển thị trường khoa học và

công nghệ của Trung Quốc vào Việt Nam và một số gợi ý chính sách