Chương 1

Những vấn đề lý luận về hoạt động tài trợ

cho thuê tại các công ty cho thuê tài chính

1. Tổng quan về hoạt động cho thuê tài chính

1.1. lịch sử ra đời của hoạt động cho thuê

Theo các văn tự cổ, cho thuê (leasing) ra đời rất sớm. Khoảng 2800 năm trước Công nguyên ở Sumerians của người UR đã có hoạt động cho thuê về dụng cụ nông nghiệp và công cụ cầm tay. Cho thuê đất nông nghiệp đã xuất hiện trong nền văn minh Babylonia khoảng 1800 năm trước Công nguyên và ở Hy Lạp 370 năm trước Công nguyên. Sau đó tài sản cho thuê được mở rộng sang nhiều loại khác như: các thiết bị, máy móc, tàu thuyền và súc vật (bò kéo, bò sữa). Đến thế kỉ 19, hoạt động cho thuê tài sản đã có sự gia tăng đáng kể về số lượng và chủng loại thiết bị, đã phát triển các loại tài sản cho thuê có giá trị lớn như toa xe, đầu máy tầu hoả, đường ray ở Anh năm 1894 và ở Hoa Kỳ cuối thế kỉ 19.

Hoạt động cho thuê đã trải qua hàng nghìn năm, nhưng mãi đến giữa thế kỉ 20 mới trở thành ngành kinh doanh thực sự. Công ty chuyên hoạt động cho thuê đầu tiên được thành lập tại Hoa Kỳ vào tháng 5/1952 đó là công ty cho thuê Hoa Kỳ (United States Leasing Corporation). Năm 1960, Công ty cho thuê tài chính Mercantile (đơn vị trực thuộc của tổ chức tín dụng Mercantile) ra đời. Từ đó hoạt động cho thuê phát triển rộng rãi ở Mỹ và Châu Âu.

Ở Châu Á, Nhật là quốc gia có ngành kinh doanh cho thuê ra đời sớm nhất. Công ty cho thuê đầu tiên của Nhật được thành lập vào năm 1963, đó là công ty cho thuê Orient (Orient Leasing Corporation). Ở Nhật hoạt động của các công ty cho thuê được sự hỗ trợ tích cực của các ngân hàng thương mại, các công ty thương mại tổng hợp và các hãng sản xuất, vì vậy ngành cho thuê ở Nhật phát triển khá nhanh. Năm 1970, tổng giá trị hợp đồng cho thuê của 31 công ty cho thuê lớn nhất là 726 triệu USD, năm 1981 là 7.500 triệu USD, tăng hơn 10 lần so với năm 1970.

Đầu những năm 70, hoạt động cho thuê tài chính cũng bắt đầu xuất hiện ở Hàn Quốc, Ấn Độ, Indonesia; đến cuối những năm 70 đầu 80 hoạt động cho thuê tài chính đã phát triển hầu hết ở các nước Châu Á.

So với các nước Châu Á, ngành công nghiệp cho thuê thâm nhập vào Việt Nam có phần muộn hơn. Ngân hàng đi đầu trong lĩnh vực này là Ngân hàng Ngoại thương Việt Nam, năm 1994 Ngân hàng này đã thành lập công ty cho thuê và đầu tư để thực hiện hoạt động cho thuê tài chính. Tuy nhiên, đến ngày 27 tháng 5 năm 1995 Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam mới ban hành thể lệ tín dụng thuê mua (Quyết định 149/QĐ - NH5) và ngày 9/10/1995, Chính phủ đã ban hành Nghị định 64/CP về "Quy chế tạm thời về tổ chức và hoạt động của công ty cho thuê tài chính ở Việt Nam". Các văn bản pháp lý trên đã tạo điều kiện cho các công ty cho thuê tài chính, bao gồm các công ty cho thuê trực thuộc các ngân hàng thương mại, công ty cho thuê liên doanh và công ty cho thuê 100% vốn nước ngoài ra đời và hoạt động.

Theo Luật các Tổ chức tín dụng số 02/1997/QH10 ngày 12/12/1997 của Việt Nam, kinh doanh dịch vụ cho thuê tài chính là chức năng của các công ty cho thuê tài chính, đây là một định chế tài chính phi ngân hàng. Định chế này được huy động tiền gửi có kỳ hạn (không được huy động tiền gửi thanh toán) và thực hiện cho thuê tài sản đối với các tổ chức và cá nhân