MỤC LỤC

PHẦN MỞ ĐẦU . 1

1. Lí do chọn đề tài . . 1

2. Mục đích nghiên cứu . 2

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu . . 3

4. Phương pháp nghiên cứu . 3

5. Bố cục . . 4

CHƯƠNG I. MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÍ LUẬN CHUNG . 5

1.1 Khái niệm du lịch . . 5

1.2 Khái niệm văn hoá . 7

1.3 Mối quan hệ giữa du lịch và văn hoá . . 8

1.3.1 Vai trò của du lịch đối với văn hoá . . 8

1.3.2 Vai trò của văn hoá đối với sự phát triển du lịch . . 11

1.4 Tài nguyên du lịch . . 13

1.4.1 Quan niệm về tài nguyên du lịch . 13

1.4.2 Phân loại tài nguyên du lịch . . 14

1.5 Tín ngưỡng thờ nhân thần của người Việt . . 24

TIỂU KẾT . 26

CHƯƠNG 2. GIÁ TRỊ VĂN HOÁ CỦA MỘT SỐ DI TÍCH THỜ

TRẦN HƯNG ĐẠO Ở HẢI PHÒNG . 27

2.1 Giới thiệu khái quát môi trường hình thành các di tích . 27

2.1.1 Lịch sử hình thành . 27

2.1.2 Vị trí địa lý . 28

2.1.3 Điều kiện tự nhiên . 29

2.1.4 Điều kiện kinh tế - xã hội và đời sống dân cư . . 32

2.1.5 Sự phát triển du lịch Hải Phòng . . 33

2.2 Cuộc đời và sự nghiệp của Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn . . 38

2.3 Tín ngưỡng thờ Đức Thánh Trần (Hưng Đạo Đại Vương) . 42

2.4 Một số di tích thờ Trần Hưng Đạo ở Hải Phòng . . 45

2.4.1 Di tích lịch sử đền Phú Xá . . 46

2.4.2 Di tích lịch sử văn hoá Chùa Vẽ . . 50

2.4.3 Di tích đền Tràng Kênh . . 55

2.4.4 Các di tích thuộc cụm Liên Khê . 58

2.5 Lễ hội truyền thống tại một số di tích thờ Trần Hưng Đạo ở

Hải Phòng . 66

2.5.1 Lễ hội ở cụm di tích Liên Khê . 66

2.5.2 Lễ hội đền Tràng Kênh . . 67

2.5.3 Lễ hội chùa Vẽ và đền Phú Xá . . 68

TIỂU KẾT . 71

CHƯƠNG 3. THỰC TRẠNG VÀ MỘT SỐ KIẾN NGHỊ NHẰM BẢO TỒN

CÁC GIÁ TRỊ VĂN HOÁ, PHÁT TRIỂN DU LỊCH TẠI MỘT SỐ DI TÍCH

THỜ TRẦN HƯNG ĐẠO Ở HẢI PHÒNG. . 72

3.1 Thực trạng hoạt động du lịch tại các di tích thờ Trần Hưng Đạo

ở Hải Phòng . . 72

3.1.1 Thực trạng về cơ sở hạ tầng và cơ sở vật chất kĩ thuật phục vụ

du lịch . 72

3.1.2 Thực trạng về khách du lịch . 74

3.1.3 Công tác quản lí và tổ chức khai thác, tổ chức đội ngũ lao động

du lịch . . 75

3.1.4 Môi trường tự nhiên và môi trường xã hội của các điểm di tích . . 76

3.2 Một số giải pháp, kiến nghị nhằm phát triển du lịch tại một số di tích thờ

Trần Hưng Đạo ở Hải Phòng . . 77

3.2.1 Giải pháp xây dựng và phát triển cơ sở hạ tầng, cơ sở vật chất kĩ thuật

phục vụ du lịch . . 78

3.2.2 Giải pháp bảo vệ, tôn tạo và tu bổ di tích . 81

3.2.3 Giải pháp duy trì và tổ chức các lễ hội truyền thống . 82

3.2.4 Giải pháp tổ chức đào tạo nguồn nhân lực . 83

3.2.5 Giải pháp xây dựng các kế hoạch nhằm quảng bá du lịch . . 84

3.2.6 Một số kiến nghị cụ thể . . 85

TIỂU KẾT . 86

KẾT LUẬN . 87

Tìm hiểu một số di tích thờ Trần Hưng Đạo ở Hải Phòng

PHẦN MỞ ĐẦU

1. Lí do chọn đề tài

Theo dòng chảy của lịch sử Việt Nam, các vương triều phong kiến đã tồn

tại rất lâu đời, qua hàng ngàn năm. Mỗi triều đại qua đi đều để lại những dấu ấn

thật đặc biệt qua từng thời kỳ họ trị vì đất nước. Dù hưng thịnh hay suy vong, đó

đều là những yếu tố sự thật, không thể chối cãi qua nhiều giai đoạn thăng trầm

trong mỗi thời đại. Việt Nam tuy chỉ là một đất nước nhỏ bé nhưng ngay từ khi

ra đời đã luôn bị đế quốc phương Bắc dòm ngó, cùng với nhiều nỗi lo khác nhau.

Thật là đặc biệt ở chỗ, mỗi một triều đại phong kiến của chúng ta, dường như

nhà nào cũng gặp phải nạn ngoại xâm. Cũng từ đó, ý chí anh hùng quật cường

của nhân dân ta được bộc lộ, đó là lòng yêu nước vô bờ bến của cả quân và dân.

Lịch sử đã chỉ rõ, bằng lòng quyết tâm đánh và chiến thắng kẻ thù, được sự tin

yêu, ủng hộ trong lòng dân chúng thì triều đại nào cũng đuổi được bè lũ cướp

nước. Và điều này lại càng được thể hiện một cách xuất sắc ở thời đại nhà Trần.

Bằng chứng xác thực nhất là sự đóng góp lớn lao của các đời vua và những danh

tướng trong công cuộc gìn giữ sự thanh bình của quốc gia mà họ luôn sống với

tinh thần “sinh vi tướng, tử vi thần” luôn được thế hệ sau tôn thờ.

Trong phả hệ Trần triều, Trần Quốc Tuấn được nhắc đến như một vị tướng

oai hùng nhất trong lịch sử các triều đại phong kiến. Cuộc đời và sự nghiệp của

ông là những câu chuyện thú vị mang đậm chất giáo lí về tư cách đạo đức, làm

người quân tử với đất nước, với dân tộc. Đó là tấm gương cho các triều đại về

sau này, học hỏi về ông lòng trung quân ái quốc, con người tài năng bậc nhất

trên mọi lĩnh vực: quân sự, y học, văn học

Ngày nay khi nhắc đến ông, người ta không chỉ nhớ đến một vị tướng tài

trong lịch sử chống giặc ngoại xâm của vương triều Trần mà còn nhận định ngay

đến một vị thánh linh thiêng: đức thánh Trần - Hưng Đạo Đại Vương. Ông được

coi là Thánh, là Cha trong lòng dân chúng và được thờ ở mọi miền trên khắp Tổ

quốc. Các di tích trân trọng thờ ông, dù là điện thờ chính hay chỉ là thờ phối tự

nhưng không thể phủ nhận sự hiện diện của ông trong đền, chùa, miếu mạo vô

cùng quan trọng với nhân dân mỗi vùng.

Trong dư địa chí của Việt Nam, Hải Phòng là mảnh đất lưu giữ nhiều di tích

lịch sử văn hoá có giá trị như: đền Nghè, đền Bà Đế, đình Hàng Kênh, chùa Dư

Hàng Và không thể không kể đến những di tích có thờ Trần Hưng Đạo tại đây.

Các di tích thờ Trần Hưng Đạo ở Hải Phòng vẫn còn lưu giữ được nhiều giá

trị lịch sử văn hoá giúp cho thế hệ hôm nay có thể tìm hiểu kĩ hơn về thân thế và

sự nghiệp của Ngài. Mỗi di tích ở Hải Phòng thờ đức thánh Trần, tuy đều có

điểm chung là thờ vị anh hùng của dân tộc nhưng tại mỗi nơi lại cho người ta

nhiều cảm giác khác nhau, đều để lại những ấn tượng sâu sắc.

Cũng như các di tích khác, hệ thống di tích lịch sử văn hóa thờ Trần Hưng

Đạo ở Hải Phòng đã trở thành gạch nối giữa quá khứ và hiện tại có ý nghĩa to

lớn trong đời sống tinh thần của cộng đồng dân cư. Đó là những di tích thực sự

có giá trị về lịch sử văn hoá, kiến trúc, mĩ thuật Thế nhưng, tính cho đến thời

điểm này, một số các di tích trong đó không nhận được sự quan tâm cần thiết đối

với giá trị của mình. Hơn nữa, những di tích đó đã từng được đánh giá rất có

hữu ích trong việc phát triển du lịch văn hoá của thành phố này tồn tại một vấn

đề lớn là chưa được khai thác thực sự hiệu quả cho hoạt động du lịch. Bởi vậy,

em đã mạnh dạn chọn đề tài: “Tìm hiểu một số di tích thờ Trần Hưng Đạo ở Hải

Phòng” với mục đích nhằm phát huy các giá trị của các di tích này phục vụ cho

mục đích hoạt động du lịch và cũng chính bởi vì lòng tôn kính đối với Hưng

Đạo Vương cùng những chiến công oanh liệt của Ngài.

Trong quá trình tìm hiểu và viết khoá luận, là một sinh viên, với vốn hiểu

biết còn rất nhiều hạn chế nên trong nội dung bài viết còn có nhiều điểm thiếu

sót, rất mong nhận được sự góp ý sửa chữa, chỉ bảo của các thầy cô và các bạn.

2. Mục đích nghiên cứu

Với đề tài: “Tìm hiểu một số di tích thờ Trần Hưng Đạo ở Hải Phòng”,

khoá luận nhằm mục đích:

- Phác hoạ khái quát các di tích về lịch sử, kiến trúc, hiện vật, lễ hội

- Chỉ ra các giá trị lịch sử - văn hoá của các di tích đó.

- Thực trạng khai thác về khía cạnh du lịch.

- Đề xuất một số kiến nghị với chính quyền địa phương, và ngành du lịch

cùng các ngành có liên quan ở Hải Phòng về việc khai thác giá trị lịch sử

văn hoá tại các điểm di tích thờ Trần Hưng Đạo phục vụ cho phát triển du

lịch, góp phần phát triển kinh tế, bảo tồn và phát huy những giá trị truyền

thống.

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

3.1 Đối tượng nghiên cứu

- Tập trung nghiên cứu những lí luận có liên quan đến đề tài

- Nghiên cứu các yếu tố về giá trị kiến trúc, văn hoá lịch sử, lễ hội truyền

thống tại các di tích lịch sử văn hoá tiêu biểu thờ Trần Hưng Đạo ở thành

phố Hải Phòng.

- Hoạt động du lịch tại Hải Phòng nói chung và các di tích thờ Trần Hưng

Đạo tại đây nói riêng.

3.2 Phạm vi nghiên cứu

Đề tài nghiên cứu trong phạm vi một số các di tích thờ Trần Hưng Đạo ở

Hải Phòng như di tích lịch sử văn hoá chùa Vẽ, đền Phú Xá (Đông Hải, Hải An),

đền Tràng Kênh (Minh Đức, Thuỷ Nguyên) và đền Thụ Khê, chùa Thiểm Khê,

chùa Mai Động thuộc cụm di tích Liên Khê.

4. Phương pháp nghiên cứu

Đề tài này thuộc lĩnh vực nghiên cứu Khoa học xã hội và nhân văn cho nên

được sử dụng các phương pháp nghiên cứu sau:

4.1 Phương pháp thu thập và xử lý thông tin

Đây là phương pháp chủ yếu để thực hiện khoá luận này, bao gồm tổng hợp

nguồn tài liệu liên quan đến vấn đề nghiên cứu. Trong quá trình tiến hành, tác

giả đã thu thập các thông tin qua sách báo, các nguồn tin trên mạng internet, các

công trình nghiên cứu khác về hoạt động du lịch tại các khu di tích thờ Trần

Hưng Đạo tại Hải Phòng làm cơ sở phân tích, đánh giá trong khoá luận.

4.2 Phương pháp xã hội học

Để những nghiên cứu có tính khách quan, tác giả đã thực hiện những phỏng

vấn ngắn đối với người dân quanh các khu di tích được giới thiệu trong bài,

cũng như những người có nhiệm vụ trông coi, quản lí tại điểm đó và một số

những người có công việc thường xuyên tại các di tích những ngày có hội.

4.3 Phương pháp khảo sát thực địa

Tác giả đã tiếp cận trực tiếp với đối tượng nghiên cứu bằng cách thực hiện

công việc quan sát tại điểm di tích, cùng với đó là thành lập những bảng hỏi khái

quát dành cho một số những khách du lịch ngẫu nhiên khi họ đến tham quan di

tích. Đây là phương pháp quan trọng để tiến hành nghiên cứu nhằm góp phần

cho kết qủa của bài luận mang tính xác thực.

4.4 Phương pháp phân tích tổng hợp

Từ những tài liệu đã thu thập được, kết hợp với kết quả khảo sát thực địa và

từ các thông tin của những người được phỏng vấn, tác giả tiến hành xử lí theo

từng bước nhỏ, phân tích và đưa ra kết luận.

5. Bố cục

Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Tài liệu tham khảo, Phụ lục, Nội Dung của

khoá luận được chia làm ba chương:

+ Chương 1: Một số vấn đề lí luận chung.

+ Chương 2: Giá trị văn hoá của một số di tích thờ Trần Hưng Đạo ở

Hải Phòng.

+ Chương 3: Thực trạng và một số giải pháp, kiến nghị nhằm bảo tồn

các giá trị văn hoá, phát triển du lịch tại một số di tích

thờ Trần Hưng Đạo ở Hải Phòng