Con người – chủ thể của mọi hoạt động xã hội, trung tâm của mọi mối quan tâm của nhân loại trong quá khứ, hiện tại và cả tương lai. Không chỉ đơn giản là một loài động vật bậc cao, phát triển nhất trong các loài sinh vật, con người còn là một thực thể vô cùng phức tạp mà để nghiên cứu về nó đã tốn không ít giấy mực của các ngành khoa học tự nhiên cũng như xã hội.

Triết học cũng như các ngành khoa học khác. Ngay từ khi triết học bắt đầu xuất hiện và phát triển, cùng với quá trình nghiên cứu về vũ trụ, vật chất, vấn đề con người cũng được đặt lên hàng đầu. Trong mỗi giai đoạn lịch sử, mỗi hoàn cảnh xã hội, người ta có những quan niệm và xem xét, nghiên cứu con người ở những khía cạnh khác nhau. Đã từng có những giai đoạn, những thời kỳ, vấn đề con người dường như bị lãng quên, bị xếp xuống hàng thứ yếu. Nhưng khi khoa học kỹ thuật phát triển, văn minh nhân loại càng tiến xa, thì người ta càng nhận thức được tầm quan trọng của vấn đề này.

ở Việt Nam, trước kia, Văn – Sử – Triết bất phân. Hơn một nghìn năm kể từ khi Nho giáo du nhập, tri thức của văn hóa Nho giáo chủ yếu là tri thức về con người – chủ đề bao trùm là dạy và học làm người.

Như vậy, soi vào lịch sử nhận thức, thì nhiệm vụ nghiên cứu con người Việt Nam dường như đã khá quen thuộc. Tuy nhiên, đặt trong tương quan với những hiểu biết về đối tượng khác, nhất là đặt trong tương quan với những nhu cầu của sự phát triển đất nước, của sự phát triển bản thân con người trước thách thức của thế kỷ XXI, thì nhiệm vụ này thực ra là mới mẻ, cấp bách.

Bước vào thế kỷ XXI, khi đất nước từng bước tiến hành công nghiệp hóa, hiện đại hóa, chủ động mở cửa và hội nhập với khu vực và quốc tế, thì hàng loạt thách thức đã nảy sinh xung quanh việc xử lý vấn đề con người, phát huy vai trò nhân tố con người. Đối mặt với những vấn đề của xã hội hiện đại, hầu hết các vướng mắc trên đường phát triển, đều có nguyên nhân thuộc về con người – con người Việt Nam sản phẩm tất yếu và đặc thù của lịch sử Việt Nam.

Vậy để phát huy được vai trò của nhân tố con người trong thời điểm mà nước ta đang từng bước chuẩn bị tiến lên công nghiệp hóa, hiện đại hóa, chúng ta cần có những nhận thức đúng đắn về vấn đề này.