Triết học là bộ phận cấu thành của kiến trúc thượng tầng và tư tưởng xã hội, nó phụ thuộc vào những biến đổi về cơ sở kinh tế của kiến trúc thượng tầng xã hội đó. Khi một hình thái kinh tế- -xã hội này được thay thế bằng hình thái kinh tế - xã hội khác thì dẫn tới có sự thay đổi những quan điểm về triết học. Lịch sử triết học của nhân loại từ khi hình thành xã hội loài người đến nay trước hết là lịch sử phát sinh, hình thành phát triển và đấu tranh của hai khuynh hướng triết học cơ bản - chủ nghĩa duy vật và chủ nghĩa duy tâm. Đó thực sự là một dòng chảy liên tục từ những quan điểm triết học của xã hội chiếm hữu nô lệ đến những quan điểm triết học của xã hội phong kiến, những quan điểm triết học của giai đoạn chuyển tiếp từ xã hội phong kiến sang xã hội tư bản chủ nghĩa (thế kỉ XV đến cuối thế kỉ XVIII), tiếp đến là những quan điểm triết học của xã hội tư bản chủ nghĩa (từ cuộc cách mạng tư sản Pháp nửa cuối thế kỉ XVIII đến giữa thế kỉ XIX ở Tây Âu) và đặc biệt sau đó là những quan điểm của triết học Mác-xít đã được hình thành, phát triển và bổ sung qua thực tiễn một cách liên tục từ lúc ra đời đến nay.

Triết học Mác xuất hiện vào những năm giữa và cuối thế kỉ XIX. Sự xuất hiện của triết học Mác là một tất yếu lịch sử, một hiện tượng hợp qui luật biện chứng, khách quan và qui luật phát triển tư duy với sự sáng tạo thiên tài của các nhà sáng lập -Mác và ăngghen.