Con người, từ khá sớm trong lịch sử nhận thức cho đến tận hôm nay, vẫn được nhiều học thuyết khoa học xã hội coi là chiếm vị trí trung tâm của sự phát triển. Tất nhiên, trong mỗi thời đại, con người được chú ý nghiên cứu trên các bình diện khác nhau. Đến nay, quan điểm hiện đại về phát triển con người đã được thừa kế, bổ sung bằng nhiều nội dung mới và được nhiều quốc gia đề cao và chú trọng thực hiện trong chương trình phát triển kinh tế - xã hội của mình, nhằm đạt tới mục tiêu phát triển nhanh và bền vững.

Thực ra vấn đề phát triển con người theo xu hướng hiện đại đã được C.Mác đề cập cô đọng trong tác phẩm "Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản" (1848). Nhưng đến cuối thế kỷ XX, việc thừa nhận con người là nguồn lực vô tận, là nhân tố quyết định, là mục tiêu tối thượng của sự tiến bộ xã hội mới được các chuyên gia của Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP) quán triệt, lượng hóa và thiết kế một thước đo chung, nhằm đánh giá trình độ phát triển con người ở các quốc gia thuộc Liên hợp quốc.

Trong điều kiện hiện nay, việc nghiên cứu về phát triển con người đòi hỏi phải luận giải một cách toàn diện, làm cơ sở khoa học cho việc hoạch định đường lối, chủ trương của Đảng và chính sách, pháp luật của nhà nước. Đây là một yêu cầu cấp bách, cơ bản và lâu dài cho chiến lược phát triển con người ở nước ta trong giai đoạn hiện nay.

Vấn đề là ở chỗ, mặc dù coi con người là trung tâm của sự phát triển kinh tế - xã hội, và do đó, phát triển con người thường được nhiều quốc gia ưu tiên hàng đầu cho việc hoạch định chính sách kinh tế - xã hội, nhưng trên thực tế, không phải quốc gia nào cũng làm được điều này, kể cả các quốc gia phát triển có nhiều tiềm lực về kinh tế. Việc phát triển con người có thực hiện được hay không, đạt tới mức độ nào, ngoài việc dựa trên sự phát triển về kinh tế, còn tùy thuộc vào quan điểm, chính sách và chương trình hành động của từng quốc gia, đặc biệt trong việc giải quyết các vấn đề xã hội. Trong điều kiện quá trình toàn cầu hóa đang diễn ra một cách mạnh mẽ như hiện nay, hội nhập là xu thế tất yếu của thế giới đương đại, các quốc gia đang đứng trước những cơ hội và thách thức lớn đối với sự phát triển của mình. Theo đó, việc phát triển con người của các quốc gia cũng được đặt trước những cơ hội và thách thức to lớn, đặc biệt là đối với các nước đang phát triển. Toàn cầu hóa mở ra những cơ hội to lớn cho các nước đẩy nhanh quá trình phát triển kinh tế, nhưng cũng đặt ra những thách thức không nhỏ đối với các quá trình xã hội, chẳng hạn, làm mất công bằng xã hội, tăng nhanh khoảng cách phân hóa giàu nghèo, mở rộng rủi ro an sinh xã hội, gây ô nhiễm môi trường sống, đánh mất bản sắc văn hóa truyền thống, v.v...

ở Việt Nam, Ngay sau khi đất nước giành được độc lập, trong bản "Tuyên ngôn độc lập", Chủ tịch Hồ Chí Minh đã long trọng tuyên bố với thế giới về quyền được sống, quyền được tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc là những quyền cơ bản và bất khả xâm phạm của mọi người và mọi dân tộc. Người nhấn mạnh, việc phấn đấu không ngừng để thực hiện các quyền của con người, đó cũng là mục tiêu phấn đấu, là mục đích tối cao của mọi hành động của Đảng, Nhà nước và nhân dân Việt Nam.

Sự khẳng định của Chủ tịch Hồ Chí Minh về các quyền của con người là sự kết tinh từ những tinh hoa tiến bộ nhân loại và của truyền thống Việt Nam qua mấy ngàn năm đấu tranh dựng nước và giữ nước. Phát triển là của con người, do con người và vì con người - đó là giá trị trường tồn của nhân loại và cũng là của văn hóa Việt Nam.

Trong tất cả các thời kỳ cách mạng, Đảng ta luôn chú trọng đến sự nghiệp giải phóng, xây dựng và phát triển con người Việt Nam. Đặc biệt, trong 20 năm qua, bằng việc thay đổi cơ chế quản lý kinh tế, thực hiện chính sách mở cửa hội nhập với khu vực và thế giới, đẩy mạnh sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh; công cuộc đổi mới toàn diện đã mở rộng không gian phát triển đầy triển vọng cho nhân dân Việt Nam, trong đó, các cơ hội và điều kiện cho việc phát triển toàn diện con người ngày càng được xác lập, bảo đảm và mở rộng. Có thể nói, thành tựu nổi bật nhất của công cuộc đổi mới ở nước ta trong gần 20 năm qua là thành tựu về phát triển con người.

Chúng ta đạt được những thành tựu đó là nhờ có sự nhận thức một cách toàn diện về vấn đề phát triển con người, coi nguồn lực con người là "giá trị quý báu nhất" và đóng vai trò quyết định nhất; con người vừa là động lực, vừa là mục tiêu của sự phát triển. Trong các văn kiện của mình, Đảng ta luôn chú trọng đến việc đề ra những chính sách nhằm phát huy có hiệu quả cao nhất nguồn lực con người. Trong "Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội", Đảng ta khẳng định: "Vì hạnh phúc của con người là động lực to lớn phát huy mọi tiềm năng sáng tạo của nhân dân" [10, tr. 13]( ). Tại Đại hội VIII, Hội nghị Trung ương lần thứ năm Ban Chấp hành Trung ương khóa VIII, Đảng ta một lần nữa nhấn mạnh con người là động lực và mục tiêu của sự phát triển kinh tế - xã hội.

Tuy nhiên, việc phát triển con người ở nước trong thời kỳ vừa qua, bên cạnh những thành tựu đã đạt được, cũng còn nhiều hạn chế về cả mặt nhận thức và hành động. Bối cảnh phát triển con người ở nước ta trong giai đoạn hiện nay vừa có những cơ hội mới, vừa đứng trước nhiều thách thức. Điều đó đòi hỏi phải xem xét một cách toàn diện, để từ đó tìm ra những giải pháp hiệu quả nhằm phát triển con người, đảm bảo cho sự phát triển nhanh và bền vững của đất nước, phù hợp với yêu cầu của thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện hội nhập với nền kinh tế khu vực và trên thế giới hiện nay.

Nội dung bài làm:

Cươơng 1: Một số quan điểm cơ bản về phát triển con ngơời

Chương 2. Thực trạng phát triển con ngơời và một số giải pháp cơ bản để phát triển con ngơời ở Việt Nam hiện nay