Nhìn chung lịch sử xã hội toàn nhân loại đã phát triển qua nhiều giai đoạn kế tiếp nhau và tương ứng với mỗi giai đoạn là một hình thái kinh tế- xã hội nhất định. Cho đến nay, lịch sử nhân loại đã trải qua 4 hình thái kinh tế- xã hội: cộng sản nguyên thuỷ, chiếm hữu nô lệ, phong kiến, tư bản chủ nghĩa và đang trong thời kỳ quá độ sang chủ nghĩa xã hội- giai đoạn đầu của hình thái kinh tế xã hội cộng sản chủ nghĩa. Dựa trên những nền tảng học thuyết của Mac và Ănghen, Lê-nin đã đưa ra những lý luận về chủ nghĩa tư bản nhà nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xa hội, nó được trình bày rải rác trong rất nhiều các tác phẩm của ông, trong những điều kiện kinh tế và chính trị khác nhau, khi nhấn mạnh điều này, khi nhấn mạnh điều khác…nhằm thuyết phục những người cùng thời. Theo Lê-nin chủ nghĩa tư bản nhà nước đó là một sự cứu nguy đối với giai cấp vô sản còn non trẻ khi giai cấp mới nắm chính quyền. Chủ nghĩa tư bản nhà nước đó là điều cần thiết và có lợi, chẳng những nó “không đáng sợ, mà còn đáng mong đợi” .Chỉ có “du nhập” chủ nghĩa tư bản nhà nước thì chính quyền giai cấp vô sản mới có thể tạo dựng được cơ sở xây dựng chủ nghĩa xã hội.

Việt Nam, sau khi chúng ta giành được độc lập (8/1945), chúng ta đã bắt tay ngay vào công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội. Trong quá trình đó chúng ta đã vận dụng một cách sáng tạo các lý luận của Lê-nin về chủ nghĩa xã hội, đặc biệt là các lý luận về chủ nghĩa tư bản nhà nước kết hợp với tư tưởng Hồ Chí Minh trong cương lĩnh chính trị được thông qua tại đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VII (6/1991) cũng đã khẳng định rằng: “Đảng lấy chủ nghĩa Mac- Lê-nin và tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng tư tưởng và kim chỉ nam cho hành động”, đây cũng là nền tảng tư tưởng và kim chỉ nam cho cách mạng Việt Nam không chỉ trên 2/3 thế kỷ qua mà còn cho cả tương lai phát triển của đất nước. Nước ta là một nước đang trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội, nhưng còn lạc hậu, kinh tế kém phát triển, vì vậy việc lùi về chủ nghĩa tư bản nhà nước đối với chúng ta là một tất yếu khách quan. Nhờ chủ nghĩa tư bản nhà nước mà chúng ta đã thúc đẩy được nền kinh tế phát triển, tạo cơ sở vật chất kỹ thuật vững chắc để tiến lên chủ nghĩa xã hội.

Nội dung chínhI.Lý luận của Lê-nin về chủ nghĩa tư bản nhà nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội

1.Khái niệm về chủ nghĩa tư bản nhà nước

2.Nguyên nhân ra đời của chủ nghĩa tư bản nhà nước

3.Ý nghĩa, các hình thức và kết quả của chủ nghĩa tư bản nhà nước trong nhà nước vô sản

4.Bản chất của chủ nghĩa tư bản nhà nước trong điều kiện chuyên chính vô sản

II.Thực hành chế độ chủ nghĩa tư bản ở nước ta

1.Tính cấp thiết

2.Khả năng thực hành chế độ chủ nghĩa nhà nước tư bản ở nước ta

3.Những hình thức cụ thể của chủ nghĩa tư bản nhà nước ở Việt Nam