Xã hội loài người từ khi hình thành và phát triển đã trải qua nhiều giai đoạn khác nhau và mỗi giai đoạn đều có những đặc trưng riêng của nó. Từ khi xuất hiện đến nay, loài người đã đi lên từ giai đoạn cộng sản nguyên thuỷ đến chiếm hữu nô lệ, phong kiến, tư bản chủ nghĩa rồi tiến lên xã hội chủ nghĩa. ở đây ta thấy giai đoạn lịch sử sau phát triển cao hơn, tiến bộ hơn so với giai đoạn trước mà mỗi giai đoạn phát triển có thể coi là một hình thái kinh tế xã hội. Hay nói cách khác đây chính là sự thay thế các hình thái kinh tế xã, sự thay thế này là một quá trình phát triển từ thấp tới cao, từ lạc hậu đến tiến bộ.

Có thể nói, lịch sử nhân loại là lịch sử kế tiếp nhau của các hình thái kinh tế xã hội. Nhưng bản chất và nội dung của hình thái kinh tế xã hội thì có lẽ không phải ai cũng hiểu rõ và để làm rõ điều này. Mác một nhà triết học vĩ đại của nhân loại đã xây dựng nên học thuyết hình thái kinh tế xã hội. Học thuyết hình thái kinh tế xã hội là một trong những nội dung vô cùng quan trọng của chủ nghĩa duy vật lịch sử do Mác xây dựng nên. Học thuyết hình thái kinh tế xã hội của chủ nghĩa Mác được coi là một trong những học thuyết khoa học rất đúng đắn và là phương pháp luận cơ bản trong việc nghiên cứu kinh tế xã hội. Bằng học thuyết hình thái kinh tế xã hội của mình, Mác đã chỉ rõ nguồn gốc, bản chất cũng như sự phát triển của xã hội. Nếu không nắm vững bản chất khoa học của học thuyết hình thái kinh tế xã hội thì sẽ không thể hiểu được chính xác những vấn đề cốt yếu nhất của đời sống xã hội. Rõ ràng, học thuyết hình thái kinh tế xã hội sẽ giúp chúng ta nghiên cứu một cách đúng đắn và khoa học sự tồn tại và phát triển của xã hội trong giai đoạn phát triển nhất định.

Tuy nhiên, phải thấy rằng thế giới ngày nay đã chứng kiến quá nhiều biến động thăng trầm. Một trong những biến động đó không thể không nhắc tới sự sụp đổ của hệ thống xã hội chủ nghĩa ở Đông Âu mà đặc biệt là Liên Xô. Trước những sự kiện này, học thuyết hình thái kinh tế xã hội của Mác đang bị coi là lỗi thời, lạc hậu không thể áp dụng vào điều kiện và hoàn cảnh hiện nay. Khi mà hệ thống xã hội chủ nghĩa đã sụp đổ gần hết và sự phát triển mạnh mẽ của khoa học kỹ thuật thì đòi hỏi phải có một học thuyết khác thay thế phù hợp hơn. Học thuyết hình thái kinh tế xã hội của chủ nghĩa Mác đã và đang bị phê phán, mổ xẻ từ nhiều phía. Kẻ thù tư tưởng của chủ nghĩa Mác lại mở những đợt tấn công mới vào học thuyết này của ông. Bởi vậy, việc làm rõ thực chất của học thuyết hình thái kinh tế xã hội để từ đó khẳng định giá trị khoa học mang tính thời đại của nó là rất cần thiết. Với chủ trương xây dựng đất nước vững mạnh và đi lên theo định hướng xã hội chủ nghĩa mà Đảng và Nhà nước ta đã xác định thì việc vận dụng học thuyết hình thái kinh tế xã hội lại cần thiết hơn bao giờ hết nhất là trong tình hình đất nước ta còn gặp rất nhiều khó khăn trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở đất nước ta, việc vận dụng học thuyết này sẽ đảm bảo cho quá trình tiến kên của chủ nghĩa xã hội và xây dựng một đất nước giàu mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh, thành công tốt đẹp.

Có thể nói, việc nghiên cứu học thuyết hình thái kinh tế xã hội đối với cách mạng xã hội chủ nghĩa ở nước ta hiện nay có ý nghĩa rất thiết thực và cấp bách. Và một lần nữa khẳng định tầm quan trọng lớn lao của học thuyết Mác nói chung và học thuyết hình thái kinh tế xã hội nói riêng.

Cũng như mọi học thuyết khác của chủ nghĩa Mác, học thuyết hình thái kinh tế - xã hội của ông là một thành tựu khoa học to lớn mà Mác đã để lại cho nhân loại. Học thuyết hình thành kinh tế - xã hội đã chỉ ra: xã hội là một thể thống nhất trong đó quan hệ sản xuất phải phù hợp với một trình độ phát triển nhất định của lực lượng sản xuất và các quan hệ sản xuất tạo thành m ột kết cấu kinh tế-xã hội nhất định mà trên đó dựng lên một kiến trúc thượng tầng pháp lý và chính trị cũng như các hình thái ý thức xã hội tương ứng. Thông qua cách mạng xã hội, các hình thức kinh tế - xã hội thay thế cho từ thấp đến cao. ở đây, sự vận động và phát triển của các hính thái kinh tế - xã hội là một quá trình lịch sử tự nhiên và nó bị chi phối bởi các quy luật chung, bị tác động bởi điều kiện lịch sử cụ thể của từng quốc qia.

Ngày nay, xã hội loài người đã có những bước phát triển nhảy vọt. Những sự phát triển đó vẫn dựa trên cơ sở học thuyết hình thái kinh tế - xã hội. Điều này chứng tỏ học thuyết hình thái kinh tế - xã hội vẫn giữ nguyên giá trị của nó trong mọi giai đoạn mà không hề lạc hậu, lỗi thời.

ở nước ta, Đảng và Bác Hồ đã vận dụng học thuyết hình thái kinh tế - xã hội một cách đúng đắn và sáng tạo đó là xây dựng đất nước theo con đường XHCN. Đây là hướng đi đúng đắn phù hợp với thực trạng đất nước ta. Đồng thời, chúng ta cũng cần có những giải pháp kịp thời và hữu hiệu để công cuộc xây dựng và pháp triển đất nước ta thành công rực rỡ. Một lần nữa có thể khẳng định hình thái kinh tế - xã hội là phương pháp luận khoa học để phân tích thời đại hiện nay nói chung và công cuộc xây dựng đất nước Việt Nam nói riêng.

Đề tài gồm những nội dung sau;

I. Bản chất - Nội dung của học thuyết hình thái kinh tế xã hội.

II. Vận dụng học thuyết hình thái kinh tế xã hội vào điều kiện Việt Nam hiện nay.