MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài luận án

Tôn giáo ra đời từ rất sớm. Trong quá trình hình thành và phát triển, tôn giáo đã trải qua nhiều giai đoạn thăng trầm khác nhau. Mấy thập kỷ gần đây tôn giáo đã ảnh hưởng rất lớn đến xã hội. Tôn giáo liên quan đến các cuộc xung đột dân tộc, sắc tộc ở nhiều nơi trên thế giới. Tôn giáo là nhu cầu của mét bộ phận nhân dân nhưng có liên quan các lĩnh vực của đời sống như văn húa, đạo đức, kinh tế, an ninh quốc phòng… Chính vì thế hiện nay các nhà nước, các tổ chức và nhiều nhà khoa học đã dành sù quan tâm đặc biệt đến tôn giáo. Ở Việt Nam khi nghiên cứu các tổ chức tôn giáo ta không thể bỏ qua không nghiên cứu Giáo hội Phật giáo Việt Nam. Phật giáo là mét trong những tôn giáo truyền bá vào Việt Nam sớm nhất. Phật giáo cũng là mét trong những tôn giáo lớn trên thế giới và là mét trong sáu tôn giáo được Nhà nước ta công nhận đến thời điểm hiện nay. Phật giáo đã có ảnh hưởng rất lớn đến nền văn hóa Việt Nam và đã trở thành mét bộ phận của văn hóa Việt Nam, Phật giáo cũng có vai trò quan trọng trong lịch sử nhà nước phong kiến Việt Nam. Trong thời kỳ hiện đại, nhất là từ khi nhà nước Việt Nam dân chủ cộng hòa ra đời, Phật giáo đã có nhiều đóng góp quan trọng đối với nhà nước cách mạng Việt Nam trong sự nghiệp kháng chiến kiến quốc. Ngược lại, Nhà nước Việt Nam còng có nhiều chủ trương chính sách ảnh hưởng tới các tổ chức tôn giáo, trong đó có các tổ chức Phật giáo. Đặc biệt, từ năm 1981 trở lại đây, mối quan hệ giữa nhà nước và giáo hội có những chuyển biến với sù ra đời của Giáo hội Phật giáo Việt Nam. Về mặt pháp lý, Giáo hội Phật giáo Việt Nam đại diện cho Phật giáo Việt Nam nói chung, trong nước cũng như ngoài nước. Tuy vậy, trên thực tế, ngoài Giáo hội Phật giáo Việt Nam, còn tồn tại giáo hội Phật giáo cũ đang hoạt động và có phần bị lợi dụng, nên đã trở thành một thực lực thách thức đối với Giáo hội Phật giáo Việt Nam, mối quan hệ giữa nhà nước với “hai giáo hội“này là vấn đề nổi cộm rất cần phải nghiên cứu.