Lịch sử phát triển của triết học là lịch sử phát triển của tư duy triết học gắn liền với cuộc đấu tranh của hai phương pháp tư duy: Biện chứng và siêu hình. Quan điểm siêu hình coi sự phát triển đơn giản là biểu hiện ở bên ngoài bản thân sự vật, họ quy mọi nguồn gốc của sự phát triển là do sự tác động từ bên ngoài, do các sự vật khác gây ra. Quan điểm đó là không đúng đắn vì sự tác động bên ngoài không phải là nguồn gốc quyết định sự phát triển của sự vật. Như vậy sớm hay muộn quan điểm siêu hình cũng rơi vào chủ nghĩa duy tâm.Đối lập với quan điểm siêu hình, quan điểm duy vật biện chứng khẳng định: sự vận động và phát triển là quá trình tự thân vận động nó có nguồn gốc, nguyên nhân ở bên trong mỗi sự vật, hiện tượng, đó là sự thống nhất và đấu tranh của các mặt đối lập. Đây là quan điểm đúng đắn, khoa học cho phép hiểu nguyên nhân, nguồn gốc thực sự của mỗi sự phát triển chống lại quan điểm siêu hình duy tâm.Theo lênin “phát triển là cuộc đấu tranh giữa các mặt đối lập” điều đó có nghĩa là vận động,phát triển là phổ biến trong tự nhiên xã hội và tư duy,nguyên nhân nguồn gốc của sự vận động, phát triển ấy là do sự đấu tranh của các măt đối lập tồn tại trong chính bản thân của mỗi sự vật, hiện tượng. Đó chính là điều mà Lênin muốn khẳng định về nguyên nhân của sự vận động, phát triển của các sự vật, hiện tượng trong thế giới khách quan.