[FONT=Times New Roman]PHẦN MỞ ĐẦU

1. Mục đích, ý nghĩa đề tài

Trong khoảng 5 năm trở lại đây, báo điện tử đã phát triển mạnh mẽ ở Việt Nam, ghi nhận sự ra đời của hàng trăm trang mạng cả chính thống lẫn phiên bản. Báo điện tử đã thực sự chiếm lĩnh vị trí tiên phong trong đời sống báo chí hiện đại. Xuất hiện một đội ngũ đông đảo các phóng viên, nhà báo mới đầy năng động, nhiệt huyết và thực sự chuyên nghiệp. Những cơ quan như Vietnamnet, VnExpress, Dantri, VnMedia,…đã khẳng định được tầm vóc cũng như vị trí trong lòng bạn đọc. Cùng với sự “bùng nổ” của nó, đã kéo theo những sự cách tân táo bạo và mau lẹ về hệ thống thể tài, thể loại, từng bước định hình các cách thức xây dựng tác phẩm báo chí phù hợp với đặc thù của mình cũng như thói quen tiếp nhận của công chúng.

Phóng sự từ lâu đã được xác định là một trong những thể tài xung kích của báo chí. Trong nền báo chí hiện đại, nó chiếm vị trí quan trọng trong việc cung cấp những thông tin kịp thời và có chiều sâu về các vấn đề của đời sống xã hội, thu hút lượng công chúng đông đảo dõi theo các vấn đề, sự kiện đó. Với tầm quan trọng như vậy, thể loại phóng sự luôn được các cơ quan báo chí – nhất là các tờ báo điện tử chú trọng.

Trong tiến trình phát triển của báo chí nói chung, báo điện tử nói riêng, thể loại phóng sự ngày càng có những cách tân về mặt hình thức thể hiện, nhằm phục vụ tốt nhất việc truyền tải thông điệp tới bạn đọc. Những thay đổi mang tính cách mạng so với truyền thống đã mang đến một diện mạo mới, đặc trưng mới cho thể loại. Phóng sự báo điện tử đã có những bước phát triển mạnh mẽ và trở thành thể loại chủ lực.

Những nghiên cứu lý luận và thực tiễn đã xác nhận vị trí và vai trò quan trọng của Chapeau trong phóng sự. Ngày nay, viết Chapeau đã là một khâu cơ bản và được đầu tư kỹ lưỡng khi thực hiện các phóng sự. Chapeau trong phóng sự báo điện tử đã trở nên không thể thiếu, đóng vai trò vừa là “người đưa đường” vừa là “người giới thiệu, người cung cấp” thông điệp cho độc giả, quyết định hiệu quả của một tác phẩm phóng sự. Tuy vậy, việc định hình Chapeau cũng như thực tiễn sử dụng nó có sự khác nhau ở mỗi tờ báo. Điều này là cần thiết để tạo điểm nhấn, tạo “gu” cho mỗi tờ báo, nhưng cũng làm phức tạp thêm khi nghiên cứu tổng thể về thể loại phóng sự. Bên cạnh đó, mỗi tờ báo lại luôn có sự cách tân từng ngày trong cách viết, nên phóng sự nói chung-Chapeau nói riêng luôn có sự thay đổi mà không phải lúc nào lý luận cũng theo kịp. Việc tìm hiểu và đánh giá Chapeau cũng như chiều hướng phát triển của nó trở thành một vấn đề quan trọng và bổ ích về nghiệp vụ, và thực tế cũng đã có nhiều công trình, bài viết, ý kiến đề cập đến Chapeau. Tiểu luận “Đặc điểm Chapeau trong phóng sự Vietnamnet 2010” qua việc khảo sát các phóng sự của một tờ báo điện tử khá phổ cập ở Việt Nam, chúng tôi muốn mang đến một cách nhìn cụ thể về thể loại phóng sự hiện nay thông qua cách thức xây dựng Chapeau.

2. lịch sử vấn đề

Phóng sự là một thể tài đã được nghiên cứu kĩ lưỡng và được trình bày trong rất nhiều công trình lớn nhỏ. Là một bộ phận quan trọng của phóng sự, Chapeau theo đó cũng đã được các học giả, nhà nghiên cứu và các nhà báo định hình về khái niệm cũng như cách thức vận dụng. Tuy nhiên, những lí luận đó phần lớn là trình bày về Chapeau phóng sự nói chung, mà phần lớn là đề cập đến phóng sự báo in. Với sự phát triển mạnh mẽ trong những năm qua, báo điện tử đã khẳng định được vị thế của loại hình truyền thông thông tin đắc lực và quan trọng nhất trong thời đại mới, nên việc tìm hiểu, nghiên cứu là có ý nghĩa thiết thực.

Đến nay, những công trình nghiên cứu qui mô về phóng sự báo điện tử nói chung-Chapeau nói riêng-là chưa có, mà chỉ là những bài viết, trao đổi trên các diễn đàn, website chuyên ngành hoặc các website hướng dẫn nghiệp vụ. Tuy nhiên, xác định rõ tầm quan trọng của việc nghiên cứu loại hình báo điện tử, các Khoa báo chí tại các trường đại học trong cả nước đã có những đề tài cấp độ Niên luận, Khóa luận cho các sinh viên năm cuối. Tại Khoa báo chí-Truyền thông (ĐHKH Huế) trong khoảng một năm trở lại đây, các giảng viên đã cho sinh viên làm các đề tài nghiên cứu về đặc điểm thể loại trên báo điện tử, trong đó tập trung nhiều về phóng sự. Nhìn chung các tài liệu nghiên cứu về Chapeau phóng sự báo điện tử vẫn còn rất hiếm.Tiểu luận “Đặc điểm Chapeau trong phóng sự Vietnamnet năm 2010” là một đề tài khá mới mẻ và chuyên sâu về Chapeau. Trong quá trình thực hiện, chúng tôi chủ yếu bám vào những sự hướng dẫn của các giảng viên tại Khoa Báo chí-Truyền thông, ĐHKH Huế và một số tài liệu thu thập được.

3. Đối tượng nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu của đề tài là Chapeau-một bộ phận của thể loại phóng sự trên báo điện tử. Do chỉ tập trung vào một bộ phận nên chúng tôi sẽ không dành thời gian nhiều cho phóng sự nói chung.

Việc nghiên cứu sẽ tiến hành thông qua khảo sát các phóng sự trên Vietnamnet trong năm 2010(phóng sự điều tra). Với đặc trưng nhanh nhạy của báo điện tử, con số các phóng sự xuất hiện trong khoảng thời gian đó là vô cùng lớn, nhưng chúng tôi sẽ cố gắng đưa ra những nhận định dựa trên một cái nhìn tổng quan, xuyên suốt. Việc nghiên cứu chỉ tập trung vào một bộ phận, nhưng chúng tôi sẽ cố gắng đi từ những đặc trưng về thể loại của phóng sự, để có một cách nhìn nhận, đánh giá phù hợp trong mối liên hệ giữa Chapeau (bộ phận) với cái tổng thể.

4. Phương pháp nghiên cứu

Đề tài nghiên cứu trên báo điện tử nên chúng tôi chủ yếu lấy nguồn và khai thác dữ liệu thông qua mạng internet. Việc khảo sát và thống kê số lượng gặp nhiều khó khăn bởi con số quá lớn và trên trang báo chỉ lưu giữ bài trong một khoảng thời gian ngắn.

Phân tích nhận diện đặc điểm, so sánh đối chiếu nhằm tìm ra đặc điểm chung và tình hình phát triển của Chapeau trên Vietnamnet. Ngoài ra chúng tôi còn tham khảo Chapeau trên Dân trí, Vn Express,… để lấy tư liệu đối chiếu.

Nghiên cứu cấu trúc Chapeau qua phương pháp phân tích cách tạo lập câu văn, xây dựng văn bản, liên kết câu, liên kết đoạn và nhiều góc độ khác trong ngữ pháp văn bản.

5. Kết cấu tiểu luận

Ngoài phần mở đầu và kết thúc, kết cấu tiểu luận sẽ gồm 2 chương:

Chương 1: Những vấn đề chung về Chapeau và Chapeau trong phóng sự.

Chương 2: Chapeau trong phóng sự báo Vietnamnet 2010