Trong cuộc sống, sinh hoạt hàng ngày cũng như trong sản xuất, kinh doanh mặc dù không muốn nhưng con người vẫn đứng trước những nguy cơ rủi ro có thể xảy ra bất cứ lúc nào, đe doạ tới sự an toàn tính mạng, sức khoẻ, tài sản của con người. Nguyên nhân của những rủi ro, tổn thất có nhiều như dưới tác động của tự nhiên, của lực lượng sản xuất hoặc do tác động của môi trường. Để đối phó với những rủi ro trên con người cũng có nhiều biện pháp khác nhau như né tránh rủi ro, tài trợ rủi ro( tiết kiệm, đi vay, tương trợ nhau). Trong tất cả các cách trên thì tài trợ rủi ro được coi như có hiệu quả nhất. Hình thức này ban đầu được hình thành một cách tự phát. Sau này phát triển dần lên thành tổ chức có quy định và quản lý chặt chẽ gọi là " hội tương hỗ". Đây chính là hình thức sơ khai của bảo hiểm.

Xét một cách tổng quát trên cơ sở hoạt động của bảo hiểm, bảo hiểm được định nghĩa như sau: " Bảo hiểm là sự chia nhỏ tổn thất của một số ít người cho nhiều người có khả năng gặp rủi ro tương tự bằng cách thu của họ một khoản tiền nhất định gọi là" phí bảo hiểm" để hình thành lên" quỹ tài chính bảo hiểm". Từ quỹ đó bồi thường cho họ những thiệt hại tài chính do rủi ro đó gây lên"

Bảo hiểm được hình thành từ rất sớm, nó xuất hiện ngay từ những năm trước công nguyên ở Trung Quốc. Sau đó đ• xuất hiện ở nhiều nước khác nhau, cho đến nay bảo hiểm đ• trở thành phổ biến ở hầu hết các nước trên thế giới. Hiện nay, các nước trên thế giới thường triển khai các loại bảo hiểm như: Bảo hiểm x• hội (BHXH), bảo hiểm thương mại (BHTM), bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp. Nhưng ở Việt Nam, do sự khác biệt về điều kiện nên hệ thống bảo hiểm chia thành hai nhánh cơ bản là: BHXH và BHTM .

Xuất phát từ nhu cầu khách quan của người lao động nhằm bảo đảm thay thế hoặc bù đắp một phần thu nhập của người lao động khi họ gặp phải những sự kiện làm giảm hoặc mất khả năng lao động nhằm đảm bảo đời sống cho người lao động và gia đình họ. Chính vì thế BHXH luôn được coi là một chính sách x• hội lớn, mang tính cộng đồng, nhân đạo và nhân văn sâu sắc. BHXH phát sinh trên cơ sở quan hệ lao động và thể hiện mối quan hệ giữa ba bên, bên tham gia BHXH, bên BHXH và bên được BHXH. Quyền hạn và trách nhiệm của mỗi bên được quy định cụ thể trong quy định của mỗi nước.