CHƯƠNG 1:

LÝ LUẬN VỀ VAI TRÒ CỦA NHÀ NƯỚC TRONG PHÂN PHỐI THU NHẬP

1.1. Một số vấn đề lý luận chung về phân phối

Từ trước đến nay vấn đề phân phối giữ vai trò quan trọng trong lý luận kinh tế. Từ các nhà kinh tế học cổ điển Anh như A. Smith tới C. Mác đều nghiên cứu sâu sắc vấn đề phân phối, thậm chí. D.Ricardo cho rằng nhiệm vụ chủ yếu của kinh tế chính trị học là tìm ra quy luật chi phối sự phân phối. Tầm quan trọng của vấn đề phân phối không chỉ ở chỗ nó nói lên quan hệ về lợi ích kinh tế trong nền kinh tế, mà còn phản ánh những nguyên tố quyết định ẩn dấu đằng sau các quan hệ lợi ích đó, giúp ta hiểu được quá trình vận động kinh tế; đặc biệt là quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin về phân phối và vai trò của nhà nước đối với phân phối.

1.1.1. Lý luận của chủ nghĩa Mác - Lênin về phân phối

Lý luận phân phối trong chủ nghĩa xã hội và trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội được bắt nguồn từ học thuyết kinh tế của các nhà sáng lập chủ nghĩa Mác - Lênin.

C. Mác và Ph. Ăng ghen lúc đương thời đã nghiên cứu một cách có hệ thống chế độ phân phối của phương thức sản xuất TBCN. Các ông đã vạch rõ bản chất của phương thức phân phối này và cho rằng chế độ phân phố TBCN là bất công; nó dựa trên cơ sở quan hệ bóc lột của giai cấp tư sản và địa chủ đối với giai cấp công nhân và nhân dân lao động. Vì trong thế kỷ XIX, CNXH vẫn chưa ra đời nên nhiệm vụ lý luận thực tế nhất, bức thiết nhất không phải là chú trọng trình bày và thiết kế chế độ và nguyên tắc phân phối thu nhập trong CNXH, mà là vạch trần bản chất và phê phán phương thức phân phối TBCN, đồng thời còn phê phán và đấu tranh với mọi sự xuyên tạc của chủ nghĩa cơ hội đối với CNXH. Tuy nhiên, trong quá trình đó, C. Mác và Ph. Ăng ghen đã nêu lên được quan điểm và nguyên tắc cơ bản về phân phối trong xã hội tương lai. So với lý luận của tất cả các nhà kinh tế trước đó, thì lý luận phân phối của C. Mác và Ph. Ăng ghen đã thật sự đặt nền tảng và là khởi nguyên cho lý luận phân phối thu nhập trong CNXH.

Kế thừa và tiếp nối tư tưởng của C. Mác và Ph. Ăng ghen, trong lãnh đạo xây dựng CNXH ở Nga, Lênin đã làm rõ hơn và cụ thể hoá các quan điểm và nguyên tắc phân phối trong CNXH. Theo Lênin, để xây dựng thành công CNXH hiện thực, thì nhiệm vụ có ý nghĩa trọng đại hơn cả là xây dựng kinh tế. Trong nhiệm vụ đó, nếu nhà nước không tiến hành kiểm kê, kiểm soát toàn diện đối với sản xuất và phân phối các sản phẩm, thì chính quyền của những người lao động, nền tự do của họ sẽ không thể nào duy trì được và nhất định họ sẽ phải sống trở lại dưới ách thống trị của CNTB [11, tr 244] "không có chế độ kế toán và kiểm soát trong sự sản xuất và phân phối sản phẩm, thì những mầm mống của XNXH sẽ bị tiêu diệt..." [11, tr 225]. Từ ý nghĩa của vấn đề nêu trên, Lênin đã xây dựng hệ thống lý luận về phân phối trong thời kỳ quá độ lên CNXH.

Dưới đây là những vấn đề chủ yếu trong lý luận phân phối của chủ nghĩa Mác - Lênin