MUC LUC

I. Phép biện chứng và khái quát lịch sử phép biện chứng.1

1. Khái niệm phép biện chứng2

2. Phân biệt phương pháp biện chứng và phương pháp siêu hình 2

3. Khái quát lịch sử phép biện chứng3

II. Nội dung cơ bản của phép biện chứng duy vật5

1. Hai nguyên lý cơ bản của phép biện chứng duy vật 5

2. Nguyên lý về sự phát triển8

3. Ba quy luật cơ bản của phép biện chứng duy vật9

III.Sáu cặp phạm trù.14

1. Cái chung- Cái riêng 14

2. Nguyên nhân- Kết quả 16

3. Tất nhiên - Ngẫu nhiên 17

4. Nội dung - Hình thức 18

5. Bản chất - Hiện tượng 19

6. Khả năng - Hiện thực 21

I.Phép biện chứng và lịch sử phép biện chứng

1.Khái niệm phép biện chứng

Phép biện chứng là môn khoa học về những quy luật phổ biến

của sự vậnđộng và sự phát triển của tự nhiên , xã hội và t¬ư duy.

2. Phân biệt phư¬ơng pháp biện chứng và Phương pháp

siêu hình.

Phư¬ơng pháp siêu hình:

- Là phương pháp nghiên cứu , xem xét sự vật trong trạng thái tĩnh, không có liên hệ hoặc nếu có liên hệ chỉ là liên hệ bên ngoài.

- Phương pháp siêu hình làm cho con ng¬ười chỉ thấy chỉ nhìn thấy những sự vật riêng biệt, sự tồn tại của sự vật , cũng như¬ trạng thái tĩnh của sự vật mà không nhìn thấy mối quan hệ giữa chúng, sự phát sinh và tiêu vong, cũng nh¬ư sự vận động của chúng.

Phương pháp biện chứng

- Là phư¬ơng pháp nghiên cứu , xem xét sự trong các mối liên hệ, ảnh hưởng tác động lẫn nhau không ngừng nảy sinh , vận động và giải quyết mâu thuẫn làm cho sự vật phát triển .

- Phương pháp biện chứng thể hiện t¬ư duy mềm dẻo, linh hoạt , phản ánh hiện thực đúng nh¬ư nó tồn tại, là công cụ h¬ữu hiệu giúp con ngư¬ời nhận thức và cải tạo thế giới .

“ Phép biện chứng là phương pháp tư duy cao nhất, thích hợp nhất với giai đoạn phát triển hiện nay của khoa hoc tự nhiên’’(1)

(1) Ph. Ăngghen: Biện chứng của tự nhiên.Nxb sự thât ,HN, 1971, tr.323,324 .

“Phép biện chứng là cho những sự khác biệt siêu hình cốđịnh chuyển hoá lẫn nhau, phép biện chứng thừa nhận trong những trường hợp cần thiết là bên cạnh cái “cả cáI này lẫn cái kia” nữa và thực hiện sự môI giới giữa các mặt đối lập .(2)

(2) Ph. Ăngghen: Biện chứng của tự nhiên.Nxb Sựthât,HN1971, tr,323,324 .3.Khái quát lịch sử phép biện chứng

Phép biện chứng cổđại

a.Đặc điểm:

Các nguyên lý, quy luật còn giản đơn, mộc mạc, chất phác, ch¬ưa được khái quát hoá thành một hệ thống chặt chẽ.

b. Ưu điểm:

Phác hoạ bức tranh thống nhất của thế giới trong mối liên hệ phổbiến, trong sự vận động và phát triển không ngừng mặc dù các nguyên lý, quy luật còn thiếu tính logic chặt chẽ.

Theo Ph.Ăngghen: dưới hình thức này “tư duy biện chứng xuất hiện với tính chất thuần phác tự nhiên của nó ’’ (3)

(3) Ph.Ăngghen: Biện chứng của tự nhiên .Nxb sự thật,HN , 1971,tr 54

c. Đại diện

- Nền triết học ấN Độ cổđại

-Nền triết học HY Lạp cổđại,tiêu biểu là Heraclít

Phép biện chứng duy tâm ( Phép biện chứng duy tâm cổđiển Đức)

a.Đặc điểm:

-Đạt tới một trình độ logic khá vững chắc

-Biện chứng bắt đầu ở tinh thần và kết thúc ở tinh thần.

b.Ưu điểm:

Các nguyên lý, quy luật đãđ¬ợc giải quyết ở tầm logic hội tại cực kỳ sâu sắc, xây dựng trong một hệthống nhất mặc dù nó vẫn có những hạn chế lịch sửkhông thể v¬ượt qua.

Theo C.Mác đã chỉ rõ “ tính chất thần bí nhiều phép biện chứng mắc phảI khi nằm trong tay Hêghen không ngăn cản Hêghen trở thành người đầu tiên trình bày một cách bao quát và cóý thức những hình thức vận động chung của phép biện chứng , ở Hêghen phép biện chứng đI ngược đầu xuống đất, chỉ cần đảo xuôI lại hai chân thì sẽ phát hiện ra cáI nhân hợp lýởđằng sau cáI vỏ thần bí của nó’’ (4)

(4) Ph.Ănghen : “ Biện chứng của tự nhiên . Nxb sự thật , HN, 1971. tr58

(Ănghen dẫn lời Mác trong Tư Bản, qI,t1, lời bạt cho bản tiếng Đức in lần 2’’