Ông H và bà B có ba người con chung là C, D, E. C cư trú trú tại quận N thành phố H; D, E cư trú tại quận P thành phố Q. Năm 2005 ông A, bà B chết không để lại di chúc. Ông bà A, B có một mảnh đất diện tích 500 m2 (không có tài sản trên đất) tại quận M thành phố H. Sau khi ông A, bà B chết C, D xẩy ra tranh chấp về việc phân chia di sản thừa kế. C đã khởi kiện ra Tòa yêu cầu chia thừa kế mảnh đất trên. Xác định phương án xử lí trong hai trường hợp sau đây:

a. Sau khi nhận được đơn khởi kiện của C, Tòa án không thụ lí vụ án với lí do mảnh đất diện tích 500 m2 của ông A, bà B chưa được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và cũng không có một trong các loại giấy tờ theo quy định tại khoản 1, 2 và 5 Điều 50 Luật đất đai . Hỏi việc không thụ lí giải quyết của Tòa án nhân dân là đúng hay sai? Tại sao?

b. Giả sử vụ việc trên thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án. Hãy xác định Tòa án cụ thể có thẩm quyền giải quyết vụ án này?

Giải quyết tình huống

a. Tại Điều 136 Luật đất đai về thẩm quyền giải quyết tranh chấp đất đai có quy định như sau:

“Tranh chấp đất đai đã được hoà giải tại Uỷ ban nhân dân xã, phường, thị trấn mà một bên hoặc các bên đương sự không nhất trí thì được giải quyết như sau:

1. Tranh chấp về quyền sử dụng đất mà đương sự có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất hoặc có một trong các loại giấy tờ quy định tại các khoản 1, 2 và 5 Điều 50 của Luật này và tranh chấp về tài sản gắn liền với đất thì do Toà án nhân dân giải quyết;

2. Tranh chấp về quyền sử dụng đất mà đương sự không có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất hoặc không có một trong các loại giấy tờ quy định tại các khoản 1, 2 và 5 Điều 50 của Luật này được giải quyết như sau:

a) Trường hợp Chủ tịch Uỷ ban nhân dân huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh giải quyết lần đầu mà một bên hoặc các bên đương sự không đồng ý với quyết định giải quyết thì có quyền khiếu nại đến Chủ tịch Uỷ ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương giải quyết; quyết định của Chủ tịch Uỷ ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương là quyết định giải quyết cuối cùng;

b) Trường hợp Chủ tịch Uỷ ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương giải quyết lần đầu mà một bên hoặc các bên đương sự không đồng ý với quyết định giải quyết thì có quyền khiếu nại đến Bộ trưởng Bộ

Tài nguyên và Môi trường; quyết định của Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường là quyết định giải quyết cuối cùng.”

Trong vụ án trên mảnh đất 500 m2 chưa được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và cũng không có một trong các loại giấy tờ theo quy định tại khoản 1, 2 và 5 Điều 50 Luật đất đai. Do đó, theo điều luật nêu trên thẩm quyền giải quyết vụ án này không thuộc về Tòa án. Vậy việc Tòa án nhân dân không thụ lí giải quyết vụ án trên là đúng.

b. Áp dụng quy định tại khoản 1 Điều 33 Luật TTDS : “Điều 33. Thẩm quyền của Toà án nhân dân huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh

1. Toà án nhân dân huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh (sau đây gọi chung là Toà án nhân dân cấp huyện) có thẩm quyền giải quyết theo thủ tục sơ thẩm những tranh chấp sau đây:

a) Tranh chấp về dân sự, hôn nhân và gia đình quy định tại Điều 25 và Điều 27 của Bộ luật này;

b) Tranh chấp về kinh doanh, thương mại quy định tại các điểm a, b, c, d, đ, e, g, h và i khoản 1 Điều 29 của Bộ luật này;

c) Tranh chấp về lao động quy định tại khoản 1 Điều 31 của Bộ luật này.”

Và điểm c khoản 1 Điều 35 Luật TTDS quy định về thẩm quyền của Tòa án theo lãnh thổ: “Điều 35. Thẩm quyền của Toà án theo lãnh thổ

1. Thẩm quyền giải quyết vụ án dân sự của Toà án theo lãnh thổ được xác định như sau:

c) Toà án nơi có bất động sản có thẩm quyền giải quyết những tranh chấp về bất động sản.”

Mảnh đất 500 m2 mà C, D tranh chấp thuộc quận M, thành phố H. Như vậy, theo hai điều luật đã nêu thẩm quyền giải quyết vụ án trên thuộc Tòa án nhân dân quận M.

Danh mục tài liệu tham khảo

1. Trường Đại học Luật Hà Nội, Giáo trình Luật Tố tụng dân sự, Nxb.CAND, Hà Nội, 2009.

2. Trần Anh Tuấn “ Thẩm quyền của tòa án trong việc giải quyết tranh chấp về quyền sử dụng đất”, Tạp chí nghiên cứu lập pháp, số 7 (144) tháng 4/2009, tr.52 – 56.

3. Trần Quang Huy “ Về thẩm quyền giải quyết tranh chấp đất đai của tòa án”, Tạp chí TAND, số 17/2004, tr.11 – 14.

.4. Tưởng Duy Lượng “ Một vài suy nghĩ về giải quyết tranh chấp quyền sử dụng đất”, Tạp chí TAND, số 3/2007, tr.20 – 29