1. Tính cấp thiết của luận án

Đối với mỗi quốc gia, thị trường giao dịch các giấy tờ có giá ngắn hạn

(GTCGNH) có vai trò rất quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả sử dụng vốn,

đảm bảo thanh khoản cho nền kinh tế từ đó thúc đẩy lưu thông hàng hoá, đồng

thời cung cấp phương tiện để nâng cao hiệu quả thực thi chính sách tiền tệ, góp

phần ổn định kinh tế xã hội, khuyến khích đầu tư phát triển.

ở nước ta, cùng với quá trình chuyển đổi nền kinh tế sang vận hành theo cơ

chế thị trường định hướng XHCN, thị trường giao dịch các GTCGNH đã ra đời

và dần từng bước được hoàn thiện hơn. Tuy nhiên tốc độ phát triển của thị

trường này thời gian qua còn rất chậm, đến nay vẫn trong giai đoạn sơ khai.

Trên thị trường hàng hoá giao dịch còn nghèo nàn đơn điệu, tính thanh khoản

chưa cao, giá cả chưa phản ánh đúng quan hệ cung cầu. Hoạt động thị trường

chưa thu hút được đông đảo các chủ thể tham gia, quy mô thị trường còn nhỏ

bé Điều này làm cho thị trường nước ta chưa thực sự phát huy được vai trò tác

dụng theo đúng nghĩa của nó.

Về mặt cơ sở lý luận, đến nay cũng chưa có một công trình công bố nào

nghiên cứu một cách toàn diện, chuyên sâu về phát triển thị trường giao dịch các

GTCGNH gắn với quá trình mở cửa hội nhập quốc tế và phát triển kinh tế thị

trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam (VN), mà mới chỉ có các công

trình hoặc là nghiên cứu chung về thị trường tiền tệ và thị trường tài chính VN

trong đó có đề cập đến thị trường giao dịch các GTCGNH, hoặc là những công

trình liên quan đến từng mảng, từng bộ phận của thị trường này, cụ thể:

Đối với những công trình nghiên cứu chung về thị trường tiền tệ, thị

trường tài chính, điển hình có các công trình: “Thị trường tiền tệ nội dung cơ

chế hoạt động và chính sách phát triển ở cộng hòa xã hội chủ nghĩa VN”, năm

1993, đề tài cấp Bộ do PGS. TS Vũ Văn Hóa làm chủ nhiệm; “ Toàn cầu hoá thị

trường tiền tệ, tài chính thế giới”, năm 2000, Luận án tiến sĩ kinh tế của Nguyễn

2

Văn Phương, Đại học Kinh tế quốc dân; “Thị trường Tài chính VN thực trạng,

phương phướng và giải pháp phát triển”, năm 2001, đề tài nhánh 5 của đề tài

KX.01.07 thuộc chương trình khoa học cấp Nhà nước giai đoạn 2001 – 2005

“kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa” mã số KX.01 do TS. Nguyễn

Hữu Tài, Đại học Kinh tế quốc dân làm chủ nhiệm; “Phát triển và hoàn thiện

thị trường vốn và thị trường tiền tệ VN”, năm 2003, “Phát triển thị trường tài

chính VN trong xu thế hội nhập thị trường tài chính quốc tế”, năm 2005, Luận

án tiến sĩ của Đặng Thị Nhàn; “Nghiệp vụ thị trường tiền tệ” do PGS.TS Lê

Hoàng Nga, Học viện Ngân hàng làm chủ biên, Nhà xuất bản Tài chính, Hà

Nội, năm 2008.

Những công trình liên quan đến từng mảng, từng bộ phận của thị trường

điển hình có các công trình: “Thương phiếu và những giải pháp sử dụng thương

phiếu trong hoạt động ngân hàng thương mại VN”, năm 2003. luận án tiến sĩ

kinh tế của Đỗ Thị Hồng Hạnh, Học viện Ngân hàng; “Thị trường mở từ lý luận

đến thực tiễn” do Trần Trọng Độ – NHNN VN làm chủ biên, Nhà xuất bản

Công an nhân dân, Hà Nội, năm 2004; “Một số giải pháp hoàn thiện chính sách

tái cấp vốn của Ngân hàng Nhà nước VN” của Nguyễn Thị Thu Hương, Tạp

chí ngân hàng số 4 tháng 2/2008; “Nghiệp vụ thị trường mở - Điều tiết khối

lượng hay điều tiết lãi suất” của Dương Bình, Tạp chí ngân hàng số 20 tháng

10/2008; “Bàn về giao dịch phát hành giấy tờ có giá của tổ chức tín dụng” của

TS. Nguyễn Văn Tuyến, Tạp chí ngân hàng số 9 tháng 5/2008.

Như vậy liên quan đến thị trường giao dịch các GTGNH cũng đã có nhiều

công trình đề cập đến, các công trình này mặc dù phân tán nhưng tổng hợp

chung lại bước đầu cũng đã cho thấy được những nét khái quát cơ bản về thị

trường này với vị trí là bộ phận cơ bản của thị trường tiền tệ, trên cơ sở đó đã

cung cấp những thông tin tham khảo quan trọng, định hướng gợi mở nhiều ý

tưởng trong quá trình nghiên cứu về thị trường. Tuy nhiên do mục tiêu nghiên

cứu, phạm vi nghiên cứu của các công trình trên là khác nhau, những công trình

nghiên cứu về thị trường tiền tệ và thị trường tài chính, do lĩnh vực nghiên cứu

3

rộng và phức tạp nên các công trình này phần lớn tập trung vào mảng thị trường

chứng khoán hoặc thị trường ngoại tệ, thị trường tín dụng mà chưa giành nhiều

sự quan tâm nghiên cứu về thị trường giao dịch các GTCGNH. Còn với những

công trình liên quan đến từng mảng, từng bộ phận của thị trường này thì cũng

chủ yếu phục vụ cho việc nâng cao năng lực quản lý, điều hành của Ngân hàng

Nhà nước (NHNN), phát triển các hoạt động dịch vụ của các ngân hàng thương

mại (NHTM) hoặc phát triển một bộ phận của thị trường. Chính vì vậy đối với

thị trường giao dịch các GTCGNHVN, các công trình đã công bố chưa đưa ra

được cơ sở lý luận tổng quan về thị trường và phát triển thị trường, chưa đánh

giá được một cách tổng quát và đầy đủ thực tế hoạt động của thị trường, cũng

như chưa gắn được sự phát triển của thị trường trong điều kiện thực hiện các

cam kết mở cửa, hội nhập kinh tế quốc tế của VN .

Việc thiếu những công trình nghiên cứu chuyên sâu về thị trường giao

dịch các GTCGNH để làm cơ sở triển khai vận dụng trong thực tiễn như vậy,

ngoài việc ảnh hưởng đến chính sự phát triển của thị trường này thì đây cũng

còn là một trong các nguyên nhân làm cho thị trường tiền tệ nước ta đến nay

chưa phát triển, cho dù những bộ phận khác của thị trường tiền tệ như thị trường

tín dụng ngắn hạn, thị trường ngoại hối đã được nhiều chuyên gia nghiên cứu.

Xuất phát từ các lý do trên, tác giả luận án lựa chọn đề tài: “Giải pháp

phát triển thị trường giao dịch các giấy tờ có giá ngắn hạn ở Việt Nam” với

mong muốn tiếp tục nghiên cứu, hệ thống hóa, làm rõ những vấn đề lý luận và

thực tiễn, từ đó đề xuất các giải pháp mang tính tổng thể để phát triển thị trường

giao dịch các GTCGNH gắn với quá trình hội nhập kinh tế quốc tế và xây dựng

nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở nước ta.

2. Mục đích nghiên cứu của luận án

- Nghiên cứu làm rõ những vấn đề lý luận cơ bản về thị trường giao dịch

các GTCGNH và kinh nghiệm của một số nước trong việc phát triển thị trường

giao dịch các GTCGNH.

4

- Phân tích thực trạng, chỉ ra những thành công và hạn chế của thị trường

giao dịch các GTCGNH ở VN.

- Xác định xu hướng, quan điểm và giải pháp phát triển thị trường giao dịch

các GTCGNH ở VN một cách đồng bộ, phù hợp với tiến trình hội nhập kinh tế

quốc tế.

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận án

Luận án nghiên cứu thị trường giao dịch các GTCGNH ở VN đến 2008 và

định hướng đến 2020. Đồng thời để có điều kiện chuyên sâu luận án chỉ tập

trung nghiên cứu các loại GTCGNH có thể chuyển nhượng, được giao dịch

trong hệ thống Ngân hàng và các tổ chức tín dụng (TCTD) ở VN, từ đó đưa ra

các giải pháp phát triển thị trường này, trong đó chủ yếu là các giải pháp tài

chính - tiền tệ.

4. ý nghĩa khoa học và thực tiễn của luận án

- Luận án đã hệ thống hoá, phân tích nhằm bổ sung làm rõ những vấn đề lý

luận cơ bản về thị trường giao dịch các GTCGNH và phát triển thị trường giao

dịch các GTCGNH. Đồng thời đi sâu tìm hiểu, nghiên cứu kinh nghiệm của một

số nước trên thế giới trong việc phát triển thị trường giao dịch các GTCGNH, từ

đó rút ra bài học đối với VN.

- Đã phân tích, đánh giá một cách toàn diện thực trạng thị trường giao dịch

các GTCGNH ở VN thời gian qua, những kết quả đạt được, những hạn chế và

chỉ ra những nguyên nhân cơ bản của những hạn chế.

- Đã nghiên cứu đưa ra dự báo xu hướng phát triển thị trường giao dịch các

GTCGNH ở VN, chỉ ra quan điểm và đề xuất giải pháp phát triển thị trường một

cách đồng bộ, có tính khả thi.

5. Kết cấu của luận án

Ngoài các phần mở đầu, kết luận, mục lục, danh mục các chữ viết tắt,

danh mục tài liệu tham khảo, luận án được kết cấu gồm 3 chương