Công nghiệp hóa ở các nước ASEAN và khả năng vận dụng tại VN.

Lời mở đầu

Hiện nay, Việt Nam đang trong thời kỳ đẩy mạnh sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Quá trỡnh này được khởi xướng từ đại hội đảng toàn quốc lần thứ VIII với mục tiêu đưa nước ta trở thành một nước công nghiệp phát triển, kĩ thuật hiện đại

Đảng ta luôn xác định đây là nhiệm vụ trung tâm của thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xó hội. Trong những năm tiến hành đổi mới chúng ta đó thu được nhiều thành tựu quan trọng tạo ra thế và lực mới cho quỏ trỡnh phỏt triển cao hơn. Tuy nhiên trong quá trỡnh thực hiện chỳng ta cũng khú trỏnh khỏi một số thiếu sút. Muốn tiếp tục phỏt huy thành tớch, khắc phục yếu kộm, đẩy lùi nguy cơ tụt hâu về kinh tế, sớm đưa đất nước ra khỏi tỡnh trạng một nước nghèo nàn lạc hậu, cải thiện đời sống nhân dân, tăng cường tiềm lực quốc phũng và an ninh, thỡ khụng cũn con đường nào khác là chúng ta phải đẩy mạnh quá trỡnh cụng nghiệp húa, hiện đại hóa trên cơ sở học tập và rút kinh nghiệm từ bài học của các nước đi trước.

Trong bài viết này là một số ý kiến của em về quỏ trỡnh cụng nghiệp húa, hiện đại hóa ở các nước ASEAN và khả năng vận dụng tại Việt Nam hiện nay, trên cơ sở tổng hợp các ý kiến của những bậc thầy đi trước. Và với khuôn khổ một nghiên cứu nho nhỏ như thế này khó có thể trỡnh bày hết những khớa cạnh của vấn đề nghiên cứu. Em chỉ xin nêu một số nét cơ bản, nhưng thiếu sót là không thể tránh khỏi. Vỡ thế sự chỉ dẫn của của thầy cụ là rất quý giỏ.

Hà nội: Tháng 9 năm 2003

I) Tổng quan về công nghiệp hóa, hiện đại hóa.

1) Khái niệm về công nghiệp hóa, hiện đại hóa:

Thực tiễn lịch sử đó chỉ rừ rằng, để thủ tiêu tỡnh trạng nghốo nàn, lạc hậu, khai thỏc tối ưu tiềm năng của đất nước và các lợi thế, bảo đảm phát triển nhanh và ổn định; mỗi quốc gia phải xác định được cơ cấu kinh tế hợp lý, trang bị kĩ thuật hiện đại, phương thức sản xuất tiên tiến cho tất cả các ngành kinh tế quốc dân. Quá trỡnh ấy gắn bú chặt chẽ với tiến trỡnh cụng nghiệp húa, hiện đại hóa.

Hiện nay có khá nhiều khái niệm về công nghiệp hóa, trong đó có một số khái niệm điển hỡnh sau:

Cụng nghiệp húa là một quỏ trỡnh được đánh dấu bằng sự chuyển từ nền kinh tế chủ yếu là nông nghiệp sang một nền kinh tế được gọi là công nghiệp. (Mazalish.B. The breakdown of connecaions and mordern development. World development. 1991. Vol. 19, No3, P.31-44).

Công nghiệp hóa là hoạt động mở rộng tiến bộ kĩ thuật với sự lùi dần tính thủ công trong sản xuất hàng húa và cung cấp dịch vụ. (Encyclopedi Francaise, 1973, P.6298).

Cụng nghiệp húa là một quỏ trỡnh mà cỏc xó hội chuyển từ một nền kinh tế chủ yếu dựa vào nụng nghiệp với đặc điểm năng xuất thấp và tăng trưởng cực kỡ thấp hay bằng khụng sang một nền kinh tế hiện đại tăng trưởng cao dựa trên cơ sở máy móc, công nghệ hiện đại.

Từ những khái niệm trên đây về công nghiệp hóa, có thể thấy rằng việc đưa ra một khái niêm chung nhất, tổng quát nhất là rất khó. Trước hết, đây là quá trỡnh nhằm nhiều mục tiêu, chứa đựng nhiều nội dung, bao trùm nhiều ngành và nhiều mặt hoạt động với nhiều phương thức thực hiện khác nhau. Thứ đến là những mục tiêu cụ thể, những điều kiện kinh tế - xó hội và những quan điểm của các quốc gia không giống nhau, tuy rằng các quốc gia đều phải thực hiện quá trỡnh cụng nghiệp húa.

Hiện đại hóa: Xét trên góc độ kinh tế kĩ thuật hiện đại hóa là cái đích của công nghiệp hóa. Xét toàn cục hiện đại hóa chỉ là phương tiện, điều kiện để đạt được mục tiêu của quá trỡnh cụng nghiệp húa.

Nhận thức rừ sự gắn kết tất yếu giữa cụng nghiệp húa và hiện đại hóa, đảng ta khẳng định: Công nghiệp hóa, hiện đại hóa là “quá trỡnh chuyển đổi căn bản toàn diện các hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ và quản lý kinh tế, xó hội từ sử dụng lao động thủ công là chính, sang sử dụng một cách phổ biến sức lao động cùng với công nghệ, phương tiện và phương pháp tiên tiến, hiện đại, dựa trên sự phát triển của công nghiệp và tiến bộ khoa học – công nghệ, tạo ra năng suất lao động xó hội cao”. (Đảng cộng sản Việt Nam: Văn kiện Hội nghị lần thứ bảy Ban chấp hành trung ương khóa VII, NXB Chính trị quốc gia Hà Nội,1994, Trang 42).

2) Vai trũ cụng nghiệp húa, hiện đại hóa:

Cụng nghiệp húa là nhiệm vụ tất yếu, một quy luật cú tớnh phổ biến đối với tất cả các quốc gia để chuyển nền kinh tế từ trạng thái kém phát triển sang phát triển và phụ thuộc sang một xó hội phỏt triển và văn minh đều nhất thiết phải trải qua. Với mục tiêu là bảo đảm sự phát triển kinh tế - xó hội nhanh, ổn định và vững trắc, khai thác có hiệu quả các nguồn lực trong nước để nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho nhân dân, xây dựng một xó hội văn minh công nghiệp. Mục tiêu này sẽ được thực hiện từng bước và trong từng giai đoạn sẽ có những mục tiêu trọng điểm.

3) Đặc điểm: Cụng nghiệp húa là quỏ trỡnh thay thế cỏc thiết bị và quy trỡnh sản xuất thủ cụng bằng mỏy múc hiện đại và quy trỡnh sản xuất cụng nghiệp.

4) Thực chất cụng nghiệp húa là sự phỏt triển cụng nghệ, là quỏ trỡnh chuyển nền sản xuất xó hội từ trỡnh độ công nghệ kém phát triển tới tiên tiến hiện đại. Cũng được hiểu như là một quá trỡnh ứng dụng khoa học và cụng nghệ sản xuất hiện đại trên toàn bộ nền kinh tế quốc dân. Cụ thể hơn, đó là việc xây dựng cơ cấu đa ngành. Sự cân đối giữa các ngành, các vùng được xem xét trong điều kiện kinh tế mở nhằm phát huy lợi thế của mỗi quốc gia.