Lịch sử đã đi qua đều để lại dấu ấn của nó, lịch sử là nhân chứng cho những sự kiện quan trọng mang tính cột mốc. Trong quan hệ giữa Việt Nam và Mỹ, lịch sử cũng đã từng khép lại để rồi lại mở ra “một chương mới “ cho quan hệ hai nước. Đó là ngày 11/7/1995 Tổng thống Mỹ Bill Clinton tuyên bố thiết lập quan hệ ngoại giao với Việt Nam. Với tuyên bố này quan hệ hai nước bước sang một trang mới: hợp tác đôi bên cùng có lợi. Trước đó Việt Nam và Mỹ cùng là kẻ thù của nhau trong chiến tranh. Sau chiến tranh, quan hệ giữa hai nước bị gián đoạn từ năm 1975 - 1995, nghĩa là phải mất 20 năm sau quan hệ Việt - Mỹ mới được hàn gắn trở lại và đi đến bình thường hoá. Nhưng thực tế là từ sau chiến tranh lạnh, quan hệ giữa hai nước đã có biểu hiện ấm dần lên và có những bước đi tích cực để tiến đến bình thường hoá quan hệ ngoại giao cũng như bình thường hoá các quan hệ khác. Vấn đề đặt ra cho các nhà nghiên cứu là phải xem xét, đánh giá một cách tổng thể, toàn diện các mối quan hệ này để phát huy mặt mạnh, khắc phục hạn chế để tạo điều kiện cho công tác hoạch định chính sách của nhà nước và đưa ra những dự báo chiến lược trong tương lai.

Hơn nữa, Mỹ là siêu cường mạnh về mọi mặt, đặc biệt Việt Nam cần tranh thủ quan hệ này để đẩy mạnh hợp tác về kinh tế, tranh thủ công nghệ, vốn, học tập cách quản lý về kinh tế để phục vụ cho sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. Việc bình thường hoá quan hệ Việt - Mỹ còn là một nhân tố quan trọng trong việc duy trì, cân bằng lực lượng cũng như sự ổn định trong khu vực Đông Nam Á nói riêng và Thái Bình Dương nói chung.

Chính vì lẽ đó, tác giả đã mạnh dạn chọn đề tài về quan hệ Việt - Mỹ, tập trung vào quan hệ ngoại giao giữa hai nước từ sau chiến tranh lạnh đến nay. Đây là một đề tài mới mẻ song do thời gian và việc thu thập tài liệu còn nhiều hạn chế, bài viết này chỉ bước đầu sưu tầm tài liệu, hệ thống hoá các sự kiện và làm rõ diễn biến quan hệ Việt - Mỹ trước và sau khi bình thường hoá quan hệ ngoại giao.

Ngoài phần mở đầu và kết luận, luận văn được chia thành các phần sau :

Chương I : Những nhân tố tác động đến việc bình thường hoá quan hệ Việt - Mỹ

I - Bối cảnh tình hình quốc tế và khu vực.

II - Lợi ích của hai bên trong việc bình thường hoá

Chương II : Quan hệ Việt - Mỹ từ sau chiến tranh lạnh đến nay

I - Khái quát quan hệ Việt - Mỹ trong lịch sử

II - Những thay đổi trong quan hệ Việt - Mỹ thông qua các hoạt động ngoại giao

III - Triển vọng hợp tác Việt - Mỹ