Kể từ khi chiến tranh lạnh chấm dứt cho tới nay, hơn một thập niên đã trôi qua. Thế giới với nhiều thay đổi lớn mà điển hình là một trật tự mới đang được hình thành thay thế cho trật tự hai cực trước đây. Với trật tự mới này, các nước vừa đấu tranh để tồn tại vừa hợp tác với nhau. Do đó, để có được một vị trí vững chắc trên trường quốc tế, mỗi quốc gia đều có một phương hướng, đường lối chính sách riêng của mình. Trong cuộc cạnh tranh gay gắt như vậy, bằng cách điều chỉnh chính sách đối ngoại với các nước, Nhật Bản cũng là một trong nhiều nước đang từng bước tìm kiếm vị trí phù hợp với tiềm năng kinh tế của mình.

Như chúng ta đã biết, khi Chiến tranh thế giới thứ hai kết thúc, Nhật Bản là nước bại trận và phải chịu sự chiếm đóng của lực lượng quân Đồng minh. Dưới sự áp đặt của Mỹ, Nhật Bản đã trở thành một nước phi quân sự trong sự ràng buộc của điều 9 bản Hiến pháp hoà bình 1946. Và cũng trong thời gian này, Nhật Bản đã lựa chọn theo đuổi một chính sách ngoại giao phụ thuộc vào Mỹ, tập trung phát triển kinh tế để khôi phục lại vị trí của mình.

Khi thế giới bước vào thời kỳ chiến tranh lạnh, nhằm xây dựng cho mình một đồng minh chống chủ nghĩa xã hội ở khu vực châu Á- Thái Bình Dương, Mỹ đã biến Nhật trở thành một căn cứ quân sự và một đồng minh chiến lược của mình. Ngược lại, nhờ có Hiệp ước an ninh Mỹ- Nhật, Nhật Bản có điều kiện để phát triển kinh tế và kết quả là Nhật Bản đã nhanh chóng trở thành nền kinh tế lớn thứ hai trên thế giới, chỉ sau Mỹ. Tuy vậy, trên chính trường thế giới, Nhật Bản vẫn không có ảnh hưởng lớn, chỉ được coi như là "một bộ phận của Mỹ" với tư thế tuy là "người khổng lồ về kinh tế nhưng lại là một chú lùn về chính trị".

Kết cấu đề tài này gồm:

Chương 1: Nhìn lại quan hệ của Nhật Bản với các nước Đông Bắc á

trong thời kỳ chiến tranh lạnh (1945 - 1989)

Chương 2: Nhật Bản trong quan hệ với các nước Đông Bắc á thời kỳ sau chiến tranh lạnh (1991 - 2001)

Chương 3: Triển vọng về quan hệ Nhật Bản - Đông Bắc á trong thế kỷ XXI