Bảo tàng Chứng tích chiến tranh nằm ở đường Võ Văn Tần, quận 3, thành phố Hồ Chí Minh. Bảo tàng này được thành lập ngày 4 tháng 9 năm 1975 với tên gọi "Nhà trưng bày tội ác Mỹ-Ngụy". Ngày 10 tháng 11 năm 1990 đổi tên thành "Nhà trưng bày tội ác chiến tranh xâm lược". Đến ngày 4 tháng 7 năm 1995 (một tuần trước khi Tổng thống Hoa Kỳ Bill Clinton tuyên bố bình thường hóa quan hệ ngoại giao với Việt Nam), bảo tàng này lại đổi tên thành "Bảo tàng Chứng tích chiến tranh" như ngày nay .

Bảo tàng Chứng tích chiến tranh trưng bày một số hiện vật, hình ảnh trong Chiến tranh Việt Nam với các chủ đề: lính Mỹ tàn sát, tra tấn, tù đày dân, rải chất độc hóa học, phá hoại miền Bắc. Các hiện vật như máy bay, đại bác, xe tăng, máy chém và hai ngăn "chuồng cọp" được xây dựng đúng kích thước như ở nhà tù Côn Đảo.Có các phòng trưng bày về: Chiến tranh biên giới Tây Nam, chiến tranh bảo vệ biên giới phía Bắc, vấn đề quần đảo Trường Sa, âm mưu của các thế lực thù địch...

Đến với bảo tàng, riêng cá nhân tôi và những sinh viên khác chỉ biết chiến tranh qua sách vở, báo chí thì thật sự ngỡ ngàng trước sự khốc liệt của chiến tranh mà các thế hệ ông cha ta đã từng trải qua. Những hiện vật được trưng bày ở đây rất khoa học qua từng thời kỳ, từng giai đoạn nhưng tất cả đều tố cáo tội ác của chiến tranh.

Ngày 2-9-1945 tại quảng trường Ba Đình, Hà Nội, chủ tịch Hồ Chí Minh đã đọc bản Tuyên ngôn độc lập khai sinh ra nước Việt Nam Dân Chủ Cộng Hoà đồng thời người đã khẳng định “Nước Việt Nam có quyền được hưởng tự do và độc lập, trên tinh thần trở thành một nước tự do và độc lập toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững nền tự do và độc lập ấy”.

Hòa bình độc lập không được bao lâu thực dân Pháp trở lai xâm lược nước ta với âm mưu muốn tiêu diệt nước Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa còn non trẻ. Theo lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến của chủ tịch Hồ Chí Minh nhân dân yêu nước từ bắc chí nam tham gia cuộc kháng chiến chống Pháp, tại miền bắc chiến sĩ quyết tử thủ đô Hà Nội với bom ba càng sẵn sàng tiêu diệt xe tăng Pháp, tại miền nam nhân dân sài gòn biểu tình chống thực dân Pháp. trải qua 9 năm trường kỳ kháng chiến nhân dân việt nam đã giành thắng lợi với chiến thắng lịch sử điện biên phủ 7/5/1954.

Trong quá trình chiến tranh xâm lược nước ta, Mỹ đã viện trợ cho Pháp cả tài chính lẫn quân sự, vì Mỹ lo sợ rằng nếu cộng sản ở các nước Đông dương giành thắng lợi thì các nước lân cận Việt Nam như Ấn Độ, Miến Điện, Indonesia cũng bị nguy hiểm thậm chí nền an ninh nước Mỹ cũng bị đe doạ. mặc dù đã được viện trợ cả tài chính lẩn vũ khí rất hùng hậu thế nhưng cuộc chiến tranh xâm lược của thực dân Pháp vẫn bị thất bại trên chiến trường Điện Biên Phủ và buộc phải ngồi vào bàn đàm phán ký kết hiệp định Giơnevơ 20/7/1954. Mỗi bên cam kết không dùng cách trả thù hay phân biệt đối xử nào với những cá nhân hoặc tổ chức vì lý do hoạt động của họ trong chiến tranh và cam kết đảm bảo quyền tự do dân chủ của họ. Thế nhưng, chính quyền Mỹ với âm mưu phá hoại hiệp định Giơnevơ chia cắt đất nước ta ra thành hai miền lâu dài đã cho xây dựng chế độ tay sai Ngô Đình Diệm với biện pháp “tố cộng, diệt cộng” để trả thù những người kháng chiến cũ. Những người cộng sản và kháng chiến cũ bị tàn sát rất dã man, cách mạng việt nam thực sự bị dìm trong biển máu.

Mỹ đã thành lập hơn 1600 ấp chiến lược với chiến thuật “tát nước bắt cá” nhằm tách lực lượng cách mạng ra khỏi nhân dân. Sau khi chiến lược kết thúc có nhiều người dân vô tội bị giết hại và nhiều nhà cửa bị phá huỷ do các cuộc hành quân của quân đội. Sau khi chính sách ấp chiến lược thất bại, Mỹ đưa quân viễn chinh sang tham chiến trực tiếp tại chiến trường miền nam Việt Nam ngay cả những người đứng đầu chính phủ Mỹ cũng đến chiến trường Việt Nam để cổ vũ tinh thần chiến đấu của quân đội.

Thực hiện nhiều cuộc càn quét trên qui mô lớn với các sư đoàn khét tiếng tàn bạo giả man như: sư đoàn bộ binh 25 hay còn gọi là “tia chớp nhiệt đới”, sư đoàn kỵ binh bay số 1 hay còn gọi là “máy bay lên thẳng”,sư đoàn lính thuỷ đánh bộ số 3… đã thảm sát dân thường rất man rợ như cuộc thảm sát “Mỹ lai” ở Sơn Mỹ tỉnh Quãng Ngãi do sư đoàn American thi hành đã tìm và diệt 504 thường dân trong đó có rất nhiều trẻ sơ sinh, phụ nữ mang thai, và nhiều cụ già trên 60 tuổi. Cuộc thảm sát ở Thạnh Phong tỉnh Bến Tre do trung úy Bob Kerry đã giết chết 20 người dân thường. Không chỉ như vậy mà còn có hàng trăm vụ “Mỹ lai” đáng sợ khác đang chờ xét xử.