MỞ ĐẦU

Trước kia, Việt Nam vốn là một nước phong kiến và nông nghiệp. Từ khi bị đế quốc Pháp xâm chiếm, Việt Nam trở thành một nước thuộc địa nửa phong kiến. Với đặc trưng của một nước tư bản chủ nghĩa, Pháp trong cả hai lần khai thác thuộc địa đã áp dụng chính sách độc quyền - chia để trị. Chúng chia nước ta làm ba xứ để cai trị: Bắc kì - Trung kì và Nam kì. Giữa thực dân Pháp và phong kiến Việt Nam có sự cấu kết chặt chẽ với nhau. Pháp dựa vào phong kiến để lấy cơ sở đàn áp nhân dân, còn phong kiến Việt Nam lại nhờ vào Pháp để duy trì địa vị của mình. Những hình thức áp bức, bóc lột tàn nhẫn, dã man của phong kiến chẳng những không được xoá bỏ mà còn bị thực dân Pháp lợi dụng để bóc lột, áp bức nhân dân Việt Nam nặng nề thêm. Nguyên nhân đó là dẫn đến sự mâu thuẫn gay gắt giữa nông dân và phong kiến, vấn đề dân chủ được đặt ra.

Mặt khác, thực dân Pháp khi tiến hành đầu tư vào Việt Nam để kinh doanh lấy lợi, chủ nghĩa tư bản đã phát sinh. Chúng ra sức bóc lột nhân dân Việt Nam, coi đó là nguồn nhân công rẻ mạt để phục vụ cho quá trình khai thác thuộc địa của chúng. Trong vô vàn hình thức bóc lột, phải kể đến thủ đoạn bóc lột nhân dân ta bằng cách đánh thuế nặng (thuế ruộng đất, thuế thân, thuế rượu, thuế muối, thuế thuốc phiện và hàng trăm thứ thuế khác…). Chính điều đó làm cho nhân dân ta càng khốn đốn, mâu thuẫn giữa nhân dân ta và thực dân Pháp ngày càng quyết liệt. Sự bóc lột của thực dân Pháp đã làm cho tình hình xã hội Việt Nam có sự phân hoá sâu sắc; trong đó giai cấp nông dân chiếm trên 90% vừa bị phong kiến, lại vừa bị thực dân bóc lột nặng nề bằng cả thủ đoạn sưu cao, thuế nặng, tô tức, phu phen, tạp dịch… giai cấp công nhân ra đời sớm nhưng cũng bị Pháp đàn áp. Giai cấp tư sản bị Pháp chèn ép đến cùng, không thể nào ngóc đầu lên được. Thực trạng Việt Nam lúc này vô cùng khốn đốn. Trong xã hội Việt Nam có hai mâu thuẫn cơ bản cần phải được giải quyết. Vấn đề về dân tộc và giai cấp.

Giải quyết được các mâu thuẫn trên, chính là hoàn thành cuộc cách mạng dân tộc - dân chủ ở Việt Nam. Nhiệm vụ dân tộc - dân chủ do đó vừa là tất yếu vừa là bắt buộc của cách mạng Việt Nam. Nó xuất phát từ thực tiễn của bối cảnh Việt Nam. Hai nhiệm vụ này không phải đến khi Đảng cộng sản Việt Nam ra đời mới được đặt ra, mà nó đã nhen nhóm từ trước đó rất lâu. Ngay từ giữa thế kỉ XIX, khi thực dân Pháp nổ súng xâm lược nước ta thì các phong trào yêu nước đã nổ ra và dâng lên mạnh mẽ. Các cuộc nổi dậy chống thực dân Pháp đã diễn ra liên tục ở khắp ba miền Bắc, Trung, Nam và đã trở thành mục tiêu của mọi cuộc đấu tranh, mọi cuộc bạo động hay khởi nghĩa. Dù có là phòng trào do các sĩ phu yêu nước cầm đầu như Phan Bội Châu, Phan Chu Trinh…, hay đó là phong trào của nông dân, tiểu tư sản, tư sản dân tộc… thì tất cả đều nhằm mục đích đánh đuổi cho bằng được thực dân Pháp. Nhưng rốt cục, các phong trào này đều bị thất bại. Nguyên nhân là do họ chưa xác định được kẻ thù (ví dụ: Phan Bội Châu chủ trương dựa vào Pháp để đánh Nhật, Phan Chu Trinh lại chủ trương đổi mới theo mô hình của nước Pháp). Từ chỗ nhận thức sai kẻ thù nên các ông đã không thể nào xác định được rõ mâu thuẫn chủ yếu trong xã hội Việt Nam lúc đó là gì. Vì vậy, không thể nhìn ra được nhiệm vụ cần thiết. Đến tận đầu thế kỉ XX, nước ta vẫn trong tình trạng khủng hoảng về đường lối.

Mãi đến sau này, thông qua các hoạt động của Nguyễn Ái Quốc từ khi người bắt đầu ra đi tìm đường cứu nước, qua quá trình bôn ba, học hỏi, khảo nghiệm ở các nước Phương Tây… cho đến khi thành lập Đảng cộng sản Việt Nam mới tìm được đường đi cho cách mạng Việt Nam. Thông qua quá trình tìm tòi, học hỏi và khảo cứu thực trạng nước ngoài kết hợp với việc phân tích tình hình trong nước, đến ngày 3-2-1930 tại Hương cảng, Người đã lập ra Đảng cộng sản Việt Nam và đề ra “Cương lĩnh vắn tắt - sách lược vắn tắt”, trong đó Người nêu ra cách mạng Việt Nam phải trải qua hai giai đoạn: Cách mạng tư sản dân quyền và cách mạng xã hội chủ nghĩa. Hai giai đoạn cách mạng đó kế tiếp nhau, không có bức tường nào ngăn cách. Cương lĩnh viết: “Chủ trương làm tư sản dân quyền cách mạng và thổ địa cách mạng để đi tới xã hội cộng sản”. Như vậy, ngay từ đầu, Người đã thấu suốt con đường phát triển tất yếu của cách mạng nước ta là con đường kết hợp và giương cao ngọn cờ độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội. Như vậy, mục tiêu đó cho thấy rõ tính chắt của cuộc cách mạng giải phóng dân tộc ở Việt Nam. Đó là cuộc cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân - một cuộc cách mạng của giai cấp công nhân, giai cấp nông dân, giai cấp tiểu tư sản, giai cấp tư sản dân tộc, do giai cấp công nhân lãnh đạo, dựa trên cơ sở liên minh công nông, nhằm mục đích đánh đổ đế quốc và phong kiến, giải phóng dân tộc, thực hiện khẩu hiệu người cày có ruộng, lập nên nước Việt Nam dân chủ cộng hoà, tức là nhà nước dân chủ nhân dân, và tạo điều kiện cho nước Việt Nam không qua thời kỳ phát triển tư bản chủ nghãi mà tiến thẳng lên chủ nghĩa xã hội. Và một cuộc cách mạng như thế, chúng ta gọi là cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân. Đó cũng chính là một cuộc cách mạng dân chủ tư sản kiểu mới ở một nước thuộc địa và phong kiến, nó khác với những cuộc cách mạng dân chủ tư sản kiểu cũ do giai cấp tư sản lãnh đạo như cách mạng Pháp năm 1789 và cách mạng Thổ Nhĩ Kì năm 1925. Tiến hành cuộc cách mạng dân tộc chính là tiến tới đánh đuổi đế quốc, thực dân làm cho nước nhà hoàn toàn độc lập. Còn giải quyết nhiệm vụ dân chủ chính là đánh đổ phong kiến, đem lại ruộng đất cho dân cày. Đó là hai nhiệm vụ cơ bản và xuyên suốt của cách mạng Việt Nam nhưng không phải lúc nào nó cũng diễn ra cùng một lúc. Tuỳ từng thời kì, từng giai đoạn mà vận dụng cho hợp lí. Vậy hai nhiệm vụ đó được Đảng và Nhà nước thực hiện như thế nào và thực hiện được đến đâu, đi vào từng giai đoạn của cách mạng Việt Nam ta sẽ được sáng rõ.