Tác phẩm ra đời đáp ứng yêu cầu đổi mới phương thức hoạt động cho hợp với thời kỳ kháng chiến, trong hoàn cảnh chế độ dân chủ nhân dân còn mới mẻ. Đảng mới cầm quyền, còn thiếu kinh nghiệm. Nhà nước non trẻ đang xây dựng trong hoàn cảnh kháng chiến. Nhiều khuyết điểm, hạn chế như lãng phí, nạn quan liêu, tham ô,... đã bắt đầu xuất hiện. Hồ Chí Minh nhận thấy nguy cơ của những căn bệnh nguy hiểm đối với chế độ ta, nên viết tác phẩm này là nhằm phòng ngừa và khắc phục từ đầu. "Sửa đổi lối làm việc" có thể xem là tác phẩm nói về đổi mới sớm nhất khi Đảng ta trở thành Đảng cầm quyền và lãnh đạo chính quyền, đặt nền móng cho sự đổi mới của Việt Nam từ đó về sau này.

Theo Hồ Chí Minh, "Đảng không phải là một tổ chức để làm quan phát tài. Nó phải làm tròn nhiệm vụ giải phóng dân tộc, làm cho Tổ quốc giàu mạnh, đồng bào sung sướng"((1) Hồ Chí Minh, Tuyển tập, tập 2, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr. 199.1). Đảng không phải tổ chức làm quan và làm giàu, nếu ai đó có động cơ chính trị hay xác định vào đảng để tiến thân, hay làm giàu cho gia đình và cá nhân là trái với đạo đức của người cách mạng và bản chất của đảng. Người vào đảng là gia nhập đội quân tiên phong của giai cấp công nhân, là sẵn sàng hy sinh cho độc lập tự do của Tổ quốc, cho hạnh phúc của nhân dân. Trong thời kỳ đầu của cuộc kháng chiến chống Pháp, các đảng viên và cán bộ của ta, không tiếc xương máu và sẵn sàng "quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh". Biết bao đồng chí đã ngã xuống, không tính đếm, không đòi hỏi, hy sinh vô tư, trong sáng. Nhưng khi cách mạng thắng lợi, Đảng có chính quyền động cơ vào Đảng khác, nhiều người vào Đảng để làm quan, để giành quyền lực và giữ quyền lực, để vun vén cá nhân và làm giàu bất chính. Trước khi vào Đảng họ có thể hứa, thề... nhưng việc làm lại khác, thậm chí trước khi làm điều xấu người ta còn phải làm điều tốt. Cho nên để có tư cách của Đảng chân chính cách mạng thì Đảng phải biết dựa vào dân để xây dựng Đảng, dựa vào dân để điều chỉnh đường lối chính sách, dựa vào dân để giáo dục, rèn luyện cán bộ, đảng viên. Muốn dựa được vào dân Hồ Chí Minh chỉ rõ: Cán bộ phải hiểu dân, sát dân, nắm được nguyện vọng của nhân dân, thực thi dân chủ rộng rãi. Đảng cũng cần có cơ chế kiểm tra, xem xét, sàng lọc để giữ vững phẩm chất của Đảng, nếu không Đảng bị biến chất và thoái hóa.