1. "Đảng ta là Đảng của giai cấp, đồng thời cũng là Đảng của dân tộc"(1). Đảng Cộng sản Việt Nam là Đảng của giai cấp công nhân, nhân dân lao động và dân tộc Việt Nam. Điều này có thể tìm hiểu theo mấy ý sau đây: Về quá trình hình thành Đảng, Hồ Chí Minh là người đầu tiên xác định vai trò l•nh đạo của giai cấp công nhân nước ta. Song, Hồ Chí Minh nhận định, lịch sử sẽ không chờ đến khi giai cấp công nhân ta đủ lớn mạnh cả về số lượng lẫn chất lượng thì mới hình thành ra Đảng. Thấm nhuần lời dạy của Lênin rằng:"Đối với tất cả các nước, chỉ có sự kết hợp giữa CNXH với phong trào công nhân mới xây dựng được một cơ sở vững chắc cho cả hai. Nhưng trong mỗi nước, sự kết hợp ấy lại được thực hiện bằng con đường đặc biệt, tùy theo điều kiện không gian và thời gian"(2).

Đối với Hồ Chí Minh, "không gian và thời gian" cụ thể ở đây là nước Việt Nam thuộc địa nửa phong kiến, là dân tộc Việt Nam đang bị đọa đầy dưới gông cùm của bọn thực dân, đế quốc. Khi ấy "Giai cấp phong kiến đ• đầu hàng đế quốc, giai cấp tư sản non yếu chỉ mong thỏa hiệp với đế quốc để tìm một lối sống, cái tầng lớp tiểu tư sản tuy là sôi nổi nhưng bị bế tắc, không có đường ra, và chỉ có giai cấp công nhân là dũng cảm nhất, là cách mạng nhất"(1) cùng với phong trào công nhân, phong trào yêu nước Việt Nam cũng có một bề dày lịch sử. Từ điều kiện cụ thể của đất nước và thời đại, Hồ Chí Minh đ• tìm ra "con đường đặc biệt" để tổ chức ra Đảng ta là sự kết hợp giữa chủ nghĩa Mác - Lênin với phong trào công nhân và phong trào yêu nước Việt Nam. Đây là một trong những trường hợp hiếm có trong phong trào cộng sản và công nhân thế giới. Đặc điểm này không chỉ có ý nghĩa trong quá trình vận động thành lập Đảng, mà còn có ý nghĩa trong quá trình xây dựng và củng cố Đảng từ đó về sau này. Có thể nói, Đảng ta là Đảng của những người yêu nước Việt Nam đi theo chủ nghĩa Mác - Lênin, đi theo chủ nghĩa x• hội khoa học.