Nh� thơ Nguyễn Phan H�ch: Vướng v�u t�nh thơ

�

Khi đ� ngoại tứ tuần, đ� y�n bề gia thất v� hạnh ph�c vi�n m�n với tổ ấm gia đ�nh, con c�i đề huề, th� mỗi lần đi l�m về tr�n con phố Nguyễn Du đầy hoa sữa, gh� qua hồ Thiền Quang, Nguyễn Phan H�ch b�i ng�i x�c động nhớ về c� thiếu nữ b� nhỏ trong t�nh thơ năm xưa. Một chiều thu, khi hoa sữa ngậm sương nồng l�n m�i hương da diết, một m�nh trở lại con đường cũ, những vần thơ của b�i thơ "Hoa sữa" run rẩy hiện h�nh.

T�nh y�u đầu mang hương sắc m�a thu

Hương hoa sữa tan trong �o em v� m�i� t�c

T�nh y�u đầu tưởng kh�ng g� chia cắt

Vậy m� tan trong sương gi� mong manh.

(Hoa sữa)

T�nh đầu v� b�t danh Phan H�ch

Rất ngạc nhi�n th� vị l� b�i thơ "Hoa sữa" kh�ng phải l� b�i thơ nh� thơ Nguyễn Phan H�ch viết cho mối t�nh đầu ti�n, v� viết khi �ng đang ở tuổi mười lăm, hay mười t�m, đ�i mươi như nhiều người vẫn nghĩ.

Người y�u đầu ti�n, mối t�nh thơ đầu ti�n trong đời thi sỹ Phan H�ch l� với một c� học tr� v�o tuổi 16 trăng vi�n m�n. L�c đ�, Phan H�ch chưa phải l� thi sỹ, cũng chưa th�nh nh� văn, học xong lớp 7/10 hồi ấy rồi học sư phạm 10+2, Phan H�ch được đi dạy cấp 2.

�ng nhớ rất r�, ng�i trường đầu ti�n �ng được cử đến l�m nghề dạy học l� Trường Phương Sơn của huyện Lục Nam (H� Bắc), một huyện trung du lần đầu ti�n c� trường cấp 2. Trong lớp của thầy gi�o trẻ l�c ấy c� một c� học tr� v� c�ng xinh đẹp. Cho đến b�y giờ đ� hơn 65 tuổi, đi hết mọi cung đường Nam Bắc trong chiều d�i cuộc đời, Nguyễn Phan H�ch thừa nhận rằng chưa gặp thiếu nữ n�o đẹp đến như vậy.

C� b� l� em g�i diễn vi�n điện ảnh N.L. nổi tiếng l�c bấy giờ, vừa chớm tuổi 16, đ� th�nh thiếu nữ với vẻ đẹp m� hồn khiến cho thầy gi�o lần gặp đầu ti�n đ� �m ấp mộng t�nh. Từ đấy, ngo�i những giờ l�n lớp, thầy gi�o mỗi ng�y l�m một b�i thơ t�nh gửi cho học tr�. C�n học tr� cũng một ng�y viết một bức thư gửi cho thầy gi�o m� m�nh thầm thương trộm nhớ.

Những b�i thơ t�nh đầu ti�n viết trong cơn say t�nh y�u mới ng� ngh� v� buồn cười l�m sao: "B�y giờ chẳng phải m�a xu�n/ M� sao hạt giống đ�m th�n nảy chồi/ Em ơi rất dễ hiểu th�i/ Bởi em l� cả bầu trời m�a xu�n/ Mầm y�u trong gi� trắng ngần/ Tự tim anh đ� lớn dần m�i th�i/ Anh kh�ng cưỡng lại nữa rồi/ C�n em vun xới dập v�i tuỳ em/ �i l�ng ta l�c lửa nhen/ Lửa ơi, lửa hỡi, ch�y tim ta rồi/ B�ng khu�ng hết đứng lại ngồi/ Em ơi, em hỡi trả lời gi�m anh".

Cứ thế ch�ng trai th� gửi thơ, c� g�i th� gửi thư, ng�y n�o sau giờ l�n lớp họ cũng l�n trao cho nhau những bức t�nh thơ. C�i t�n Nguyễn Phan H�ch cũng bắt đầu xuất hiện từ đ�.

Thực ra t�n khai sinh của �ng l� Nguyễn Xu�n H�ch, c�n c� thiếu nữ kia l� Phan.T.B. cho n�n lấy họ của người y�u gh�p v�o họ của m�nh để t�nh y�u th�m khăng kh�t. Nhưng t�nh y�u vừa chớm giữa hai người th� bất trắc đ� xảy ra.

Vốn l� v� y�u c� g�i qu� m� Nguyễn Phan H�ch đ� viết một truyện k� "Đội thanh ni�n xung phong l�m đường v� c� P.T.B". Thật ra truyện hư cấu ho�n to�n v� lấy h�nh mẫu c� học tr� P.T.B l�m nh�n vật ch�nh trong truyện ngắn đ�. Biến c� học tr� th�nh một c� thanh ni�n xung phong, lập được nhiều chiến c�ng trong cuộc kh�ng chiến chống Mỹ cứu nước, v� trở th�nh một anh h�ng, một biểu tượng đẹp đẽ của những c� g�i thanh ni�n xung phong. Trong khi đ� ở ngo�i đời thực, c� học tr� P.T.B. l� lịch gia đ�nh bị liệt v�o "loại đen" v� bố đi Nam.

Sau khi truyện k� đăng ở trang nhất B�o TP, Đ�i Ph�t thanh đưa l�n ph�t s�ng v� đọc li�n tục một thời gian, Ủy ban nh�n d�n x� nơi c� P.T.B. ở v� huyện Lục Nam đ� viết đơn l�n kiện ở B�o TP l� thầy gi�o Nguyễn Phan H�ch đ� ca ngợi một c� g�i nh� l� lịch xấu đưa l�n l�m biểu tượng đẹp đẽ về thanh ni�n xung phong. Viết như vậy d�n mất l�ng tin v�o b�o ch� c�ch mạng, mất niềm tin v�o những b�i viết xưa nay vẫn tuy�n truyền ở tr�n b�o, đ�i.

Ph�ng Gi�o dục đ� gọi Nguyễn Phan H�ch l�n kiểm điểm rất nặng v� Nguyễn Phan H�ch su�t bị đuổi việc. Nhận �n kỷ luật, �ng được điều chuyển về dạy học ở một trường miền n�i c�ch trường cũ 30km. Nguyễn Phan H�ch chuyển trường trong một t�m trạng v� c�ng buồn b�.

Thế rồi, trong một buổi chiều, đang lững thững đi dạo trước cổng trường, Nguyễn Phan H�ch bỗng nh�n thấy một d�ng h�nh người con g�i rất xinh đẹp đạp xe từ xa tới. Kh�ng tin nổi v�o mắt m�nh, c� học tr� P.T.B. đ� đạp xe 30km để đi t�m thầy.

Trong một buổi chiều m�a đ�ng trống vắng v� quạnh hiu, họ gặp nhau v� c� g�i đ� kh�c. C� n�i: "Em đạp xe đi t�m thầy rất nhiều lần, may m� lần n�y được gặp".

Sau cuộc gặp gỡ đ�, Nguyễn Phan H�ch s�ng t�c một b�i thơ ca ngợi về c�ng tr�nh thủy điện Lục Nam mang �nh s�ng về cho nh�n d�n l�c bấy giờ. B�i thơ c� nội dung rất tốt, đ� được đọc tuy�n truyền ở địa phương v� tại trường m� �ng đang giảng dạy. Sau đ� b�i thơ được gửi l�n B�o Văn nghệ k� t�n: Nguyễn Phan H�ch v� P.T.B.

Nh� thơ Trinh Đường l�c đ� đang bi�n tập cho B�o đ� gửi thư cho Phan H�ch xin ph�p chỉ lấy mỗi t�n P.T.B để đăng v�o ch�m thơ của c�c t�c giả nữ nh�n ng�y 8-3. Nguyễn Phan H�ch đồng �.

B�i thơ đăng l�n, lại c� một cuộc họp kiểm điểm kỷ luật Nguyễn Phan H�ch tại nơi �ng đang giảng dạy về việc thơ của m�nh nhưng lại t�y tiện đưa t�n người kh�c c� th�nh phần gia đ�nh kh�ng tốt v�o l�m t�c giả l� c� dụng � g�. T�nh y�u đầu, mối t�nh thơ đẹp v� mong manh rồi cũng tan biến v�o hư v�.

Sau hai vụ �n kỷ luật kh� nặng, Nguyễn Phan H�ch quyết t�m chuyển ng�nh, kh�ng đi dạy nữa m� về Ty Văn h�a H� Bắc c�ng t�c. Nguyễn Phan H�ch c� 4 c�u thơ kỷ niệm mối t�nh đầu: "T�n em c�ng với t�n anh/ Y�u nhau đem đặt b�t danh quen rồi/ O�i oăm biết mấy sự đời/ T�n th� lấy được c�n người th� kh�ng".

Một b�ng h�nh cho "Hoa sữa" v� "L�ng quan họ"

Tại Ty Văn h�a H� Bắc c� 4 đo�n văn c�ng, thi sỹ mộng mơ Nguyễn Phan H�ch lọt v�o một thi�n đường với nhiều ti�n nữ. �ng thường đi c�ng c�c đo�n văn c�ng biểu diễn phục vụ bộ đội, trận địa, hợp t�c x�. Mỗi một lần đến một đơn vị để biểu diễn, nhiệm vụ của Nguyễn Phan H�ch phải s�ng t�c một b�i thơ mới c� h�nh b�ng của đơn vị ấy, miền đất ấy để buổi tối cho diễn vi�n ng�m v� biểu diễn lu�n.

C�ng việc đ� se duy�n Nguyễn Phan H�ch với một c� b� t�n l� P.D. h�t quan họ tuyệt hay, th�n h�nh mảnh mai với chiếc n�n ba tầm quyến rũ v� thường ng�m những b�i thơ của �ng. L�c n�y Nguyễn Phan H�ch ngo�i 20 tuổi, c� b� kia mới chỉ 16 tuổi, vừa tr�ng tuyển v�o đo�n. Ở đo�n văn c�ng, mọi người nh�n thấy t�nh cảm của Phan H�ch n�n đ� chế hai người một đ�i.

"P.D c� nhớ ở đ�u/ Ch�ng m�nh hai đứa lần đầu gặp nhau/ Bồi hồi nửa lạ nửa quen/ Đ� y�u từ m�i t�c mềm đẹp xinh/ Đ� khao kh�t nhớ d�ng h�nh/ Người ta đ� chế ch�ng m�nh lấy nhau".

Sau đ�, Nguyễn Phan H�ch được cử đi học lớp s�ng t�c ở Trường viết văn Nguyễn Du. P.D. được cử đi học tại Trường Văn h�a của Bộ Văn h�a. Hai anh em th�n nhau lắm, thường đạp xe đưa nhau đi chơi ở hồ Thiền Quang b�n con phố Nguyễn Du ngập tr�n hoa sữa.

Trong kh�ng gian phảng phất m�i hoa sữa, trong sương chiều bảng lảng nơi s�ng hồ Thiền Quang, trong c�i chớm lạnh man m�c của cuối thu, đầu đ�ng, Nguyễn Phan H�ch đọc thơ cho c� g�i nghe, c�n c� g�i dạy ch�ng h�t quan họ, v� h�t cho ch�ng nghe.

B�i thơ "L�ng quan họ" ra đời rất nhanh để tặng người y�u thay lời tỏ t�nh. Sau khi b�i thơ đăng ở B�o Văn nghệ, ch�ng thi sỹ đa t�nh đ� mua vội một tờ b�o v� tức tốc đạp xe đến trường người y�u đang học để tặng n�ng. Buồn thay buổi chiều h�m đ�, vừa thấy b�ng ch�ng thi sỹ, c� g�i quan họ kia trốn mất tăm để lại ch�ng thi sỹ với b�i thơ t�nh chưa r�o mực v� một nỗi đau tan n�t.