Ngọn cỏ gi� đ�a của Hồ Biểu Ch�nh đ� th�nh c�ng tr�n b�nh diện: khắc thảo những ch�n dung con người đ�i khổ, khốn c�ng, trong x� hội Việt Nam thế kỷ XIX dưới thời nh� Nguyễn, với ảnh hưởng đạo đức v� triết l� � đ�ng, v� thảo ra một khu�n mặt Jean Valjean (Những người khốn khổ - Victor Hugo) Việt Nam trong L� Văn Đ�, khu�n mẫu cho những khu�n mặt c�ng đinh sau n�y sẽ xuất hiện trong tiểu thuyết Việt Nam.

Ch�ng ta cũng c� thể dựa v�o t�c phẩm Ngọn cỏ gi� đ�a của Hồ Biểu Ch�nh như một nguồn văn ho� c� thể khai th�c, để r�t ra những bức ch�n dung, những chủ đề, những phong tục tập qu�n, những ng�n ngữ, y phục, những trữ lượng th�ng tin v� c�ng qu� gi� về x� hội Việt Nam thế kỷ XIX. Ngọn cỏ gi� đ�a ngo�i chất bi kịch c�n chuy�n chở những tư tưởng cải tạo x� hội Việt nam, dựa tr�n gi�o l� nh� Phật v� nh� Nho, kh�c hẳn với tinh thần đạo l� Thi�n ch�a gi�o của Victor Hugo.

Hồ Biểu Ch�nh đ� d�nh 5 năm để dựng truyện Ngọn cỏ gi� đ�a, v� khi dựng xong, �ng viết trong v�ng 2 th�ng. T�c phẩm ho�n tất v� in năm 1926. V� thời điểm 1926, ở Việt Nam chưa tiểu thuyết n�o c� tầm cỡ như Ngọn cỏ gi� đ�a.

Jean Valjean, Việt h�a dưới căn cước L� Văn Đ�, một n�ng d�n khốn c�ng, trong thời mất m�a đ�i k�m, kh�ng kiếm được việc. V� kh�ng đ�nh l�ng nh�n lũ ch�u 7 đứa sắp chết đ�i, L� Văn Đ� l�n bưng trộm nồi ch�o cho heo ăn, ở nh� một điền chủ gi�u, bị người ta bắt, x�ng v�o đ�nh đập. L� Văn Đ� chống cự lại. R�t cục vẫn bị bắt. Bị đ�nh đ�n 100 trượng, bị t� 5 năm về tội cướp của v� h�nh hung. Nhiều lần vượt ngục, mỗi lần tăng �n, tổng cộng 20 năm mới được thả.

Từ một anh lực điền hiền l�nh chất ph�c, chưa hề biết o�n hận l�c v�o t�. 20 năm sau, khi ra t�, L� Văn Đ� trở th�nh một thứ thảo khấu lầm lỳ v� hung h�n...

Ch�n dung thứ nh� trong Ngọn cỏ gi� đ�a l� �nh Nguyệt. �nh Nguyệt hay Fantine l� hai người phụ nữ sống hai x� hội kh�c nhau trong c�ng một thế kỷ. T�m thức �nh Nguyệt gắn liền với gi�o l� Khổng Mạnh, lấy chữ hiếu l�m đầu. V� hiếu với cha m� n�ng mắc v�ng ở đợ. Khi bị chồng phản bội bỏ rơi, n�ng vẫn giữ trọn phẩm tiết. Kh�ng thể b�n m�nh nu�i con như Fantine, trong x� hội Ph�p; �nh Nguyệt chết trong cảnh ngh�o kh� v� muốn giữ tr�n trinh tiết của m�nh.

T�c phẩm c�i xuống những th�n phận lạc lo�i, l�m nhiệm vụ cứu khốn ph� nguy của những lương tri văn học...