Nhà văn xứ Bồ Đào Nha, José Saramago, gọi cuốn Mọi cái tên (Todos os Nomes [1] ) của ông là câu chuyện giản dị nhất trong mọi chuyện. Câu chuyện của một người đi tìm một người khác, vì cuộc sống chẳng có gì quan trọng hơn. Mọi cái tên có sự hiện diện của mọi người đã và sắp sinh ra trên đời này. Nhân vật duy nhất có tên cụ thể trong tác phẩm là Senhor José, một cái tên không đầy đủ. Senhor José là viên thư ký hạng bét trong Phòng Đăng ký Trung ương, nơi giữ hồ sơ khai sinh, hôn thú và khai tử của mọi người. Người chết và người sống đều nằm trên những ngăn kệ trong Phòng Đăng ký, nơi có vị trưởng phòng được nhắc đến như chúa trời toàn trí toàn năng, “bộ óc của Trưởng phòng không những biết tên của tất cả mọi người hiện đang sống và đã chết, ông ấy cũng có thể nói tên của mọi người sẽ sinh ra từ nay đến khi tận thế ” [2] . Nằm trong một toà nhà cổ mênh mông và sâu thẳm, có mặt tiền giống như mặt tiền của Nghĩa trang thành phố, Phòng Đăng ký thỉnh thoảng lại được nới dài thêm – đến vô tận – để có thể chứa tất cả hồ sơ của mọi người đã và sẽ sinh ra. Với những hàng kệ hồ sơ cao ngất ngưởng, bụi phủ và nhện giăng trong những khu ít lai vãng, Phòng Đăng ký không trang bị các tiện nghi hiện đại, không máy vi tính hay máy đánh chữ, và nhân viên trong phòng vẫn còn dùng ngòi bút và lọ mực để ghi chép hồ sơ. Thú vui duy nhất trong cuộc sống công chức nhàm chán của Senhor José là làm bộ sưu tập chi tiết về cuộc đời của những người nổi tiếng. Một hôm tình cờ bắt gặp tờ khai sinh của một thiếu phụ vô danh, Senhor José quyết định đi tìm nàng. Cuộc sống sẽ trở nên vô nghĩa đối với Senhor José nếu anh không đi tìm người phụ nữ đó. Mọi cái tên dẫn người đọc vào cõi không gian vô tận, về nỗi cô đơn mênh mang cùng cực của cuộc sống, vì những sự kiện ngẫu nhiên sẽ thay đổi toàn bộ cuộc đời chúng ta. Câu văn của Saramago đủng đỉnh, thường có nét lừng khừng, rất đáng sốt ruột, nhưng dí dỏm. Trong cùng một câu viết, người đọc có thể thấy Saramago vừa đóng vai nhân vật trong truyện để mô tả sự kiện đang xảy ra, vừa là kẻ bàng quan chen lời bình phẩm của hắn vào giữa dòng, nhân vật và tác giả luôn luôn chuyển đổi vị trí. Ẩn giữa hai dòng chữ, Saramago để lộ nụ cười tinh quái của ông, và dường như trong khi đọc sách, những sự việc được mô tả mơ hồ giữa hai dòng chữ thường là những điều gây ấn tượng nhất. Saramago dễ chuyển từ một suy nghĩ nghiêm trang sang lời nói kề cà như đùa bỡn, từ những câu nói khoa trương sang một ý niệm súc tích, khiến người đọc phải dừng lại, rồi vội vàng đọc tiếp, hoặc quay ngược lại đoạn trước, để nắm bắt cái tinh tế và đôi khi ranh mãnh của tác giả. Đùa cợt hoặc mỉa mai, ông có thể đặt một quan sát thô kệch ngay trước một ý tưởng lãng mạn, chẳng hạn, “anh nhìn đôi vớ mạng cũ của mình, quần đã mất nếp ủi và hơi rút lên, ống chân xương xẩu trắng trẻo của anh có vài sợi lông thưa thớt. Anh cảm thấy thân mình chìm vào mặt lõm mềm mại do một thân người khác để lại trên nệm ghế và lò xo, Cô ấy sẽ không bao giờ ngồi đây nữa, anh thì thầm”. José Saramago là nhà văn hà tiện dấu chấm. Phép ngắt câu của ông không có dấu chấm hỏi, chấm than, chấm phẩy, hoặc một loạt dấu trên bàn phím của thời hiện đại, ~@#$%^&*(){}[]|\<>. Dường như khi cuộc sống trở nên phức tạp hơn, người ta phải tạo ra nhiều ký hiệu hơn để diễn tả nó, để tách một sự kiện này với một sự kiện khác. Saramago thách thức những phức tạp đó bằng cách tối giản các dấu hiệu dùng để phân cách các cụm từ. Ông trình bày tất cả các vấn đề đang xảy ra trong một khoảnh khắc của tâm trí bằng cách gom tất cả sự việc đó vào một câu viết. Vì thế trong cùng một câu, Saramago có thể tả chồng chéo các tâm trạng của một nhân vật, vui, buồn, nói, cười, trầm tư, hốt hoảng..., như chiều sâu khôn dò của bức tranh chân dung lập thể vẽ cùng một người với nhiều khuôn mặt gối lên nhau, hốt hoảng, trầm tư, cười, nói, buồn, vui... Trong một sát na ngắn ngủi, dường như quả thật chúng ta là tổng hợp của những trạng thái tâm lý mâu thuẫn đó.